IBPBII/1/415-346/14/JP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 14 kwietnia 2014 r. (data wpływu do Biura - 18 kwietnia 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania sumy pieniężnej przyznanej tytułem skargi na przewlekłość postępowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 18 kwietnia 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania sumy pieniężnej przyznanej tytułem skargi na przewlekłość postępowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni otrzymała na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia 24 września 2013 r. zadośćuczynienie w wysokości 2.000 zł z tytułu art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Kwota ta stanowi zadośćuczynienie za przewlekłe prowadzenie postępowania sądowego wszczętego przez Wnioskodawczynię. Postępowanie to nie jest związane w żaden sposób z prowadzoną przez Wnioskodawczynię działalnością gospodarczą. Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. uznał, że ww. kwota stanowi przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wobec tego Wnioskodawczyni, wbrew własnym przekonaniom złożyła korektę zeznania podatkowego PIT-36 za rok 2013 i wykazała kwotę 2.000 zł do opodatkowania.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwota uzyskana tytułem art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postepowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym prze prokuratora i postepowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki jest kwotą wolną od podatku dochodowego od osób fizycznych i korzysta ze zwolnienia na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni kwota w wysokości 2.000 zł uzyskana tytułem art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postepowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postepowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki jest kwotą wolną od podatku dochodowego od osób fizycznych i korzysta ze zwolnienia na mocy art. 12 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kwota ta mimo, że jest przez ustawodawcę nazwana w ustawie "sumą pieniężną" stanowi de facto zadośćuczynienie za prowadzenie postępowania w przewlekły sposób. Kwota ta została przyznana na mocy postanowienia sądowego.

W art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazano, że wolne od podatku dochodowego są "inne odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

* otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

* dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono".

Poprzez wskazanie "inne odszkodowania i zadośćuczynienia" ustawodawca wyraźnie określa, że powołany przepis stanowi otwarty katalog zwolnień podatkowych. Sporna kwota 2.000 zł jako suma pieniężna ma charakter odszkodowania i zadośćuczynienia. Zwłaszcza charakter zadośćuczynienia jako naprawienie szkód niematerialnych znajduje zastosowanie w tym przypadku. Samo oparcie się na literalnym brzmieniu przepisu formułującego zwolnienie dla odszkodowania i zadośćuczynienia nie znajduje uznania, ponieważ należy opierać się na celu i charakterze przyznanej sumy pieniężnej. Zatem przyznana podatniczce suma pieniężna mieści się w katalogu zwolnień wykazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ponadto kwota ta w żaden sposób nie jest związana z prowadzoną działalnością gospodarczą ani też nie powoduje wzbogacenia, rekompensując jedynie poniesione straty niematerialne. W żaden sposób nie dotyczy również korzyści, jakie podatnik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wobec powyższego, w ocenie Wnioskodawczyni, otrzymana suma pieniężna w wysokości 2.000 zł spełnia warunki zwolnienia, określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych i nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Przekonanie to jest poparte istniejącym już licznym orzecznictwem WSA i NSA.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z przepisami art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierają specyfikację źródeł przychodów, na podstawie których następuje przypisanie konkretnego przychodu do źródła przychodu.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłami przychodów są tzw. inne źródła.

Z kolei, zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w tym przepisie sformułowanie "w szczególności" oznacza, że przepis zawiera tylko przykładowe wyliczenie przychodów.

Wobec tego należy stwierdzić, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów, określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, stanowią przychody objęte tym przepisem.

W świetle powyższego przychód powstaje zatem w każdym przypadku, w którym podatnik uzyskuje realną korzyść.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni otrzymała na mocy postanowienia Sądu Okręgowego, w ocenie Wnioskodawczyni - zadośćuczynienie - w wysokości 2.000 zł na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Zdaniem Wnioskodawczyni kwota ta stanowi zadośćuczynienie za przewlekłe prowadzenie postępowania sądowego wszczętego przez Wnioskodawczynię. Postępowanie to nie jest związane w żaden sposób z prowadzoną przez Wnioskodawczynię działalnością gospodarczą. Wnioskodawczyni, złożyła korektę zeznania podatkowego PIT-36 za rok 2013 i wykazała kwotę 2.000 zł do opodatkowania.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

W myśl postanowień ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843, z późn. zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania) (art. 2 ust. 1 ustawy). Zgodnie z art. 12 ust. 4 ww. ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych. Stosownie do art. 15 ust. 1 cyt. ustawy strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania (art. 15 ust. 2 ustawy).

Na podstawie cytowanej powyżej ustawy o skardze na przewlekłość postępowania należy stwierdzić, że postępowanie ze skargi na przewlekłość postępowania nie jest samodzielnym postępowaniem zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości i zasądzenia z tego tytułu odpowiedniego odszkodowania lub zadośćuczynienia. Jest postępowaniem incydentalnym w ramach postępowania co do istoty sprawy. Jego celem jest przeciwdziałanie przewlekłości postępowania w trakcie jego trwania i ewentualnie przyznanie odpowiedniej "sumy pieniężnej" jako rekompensaty z tytułu przewlekłości danego postępowania.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną oraz zacytowane powyżej przepisy prawa podatkowego, należy dostrzec, że w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy znajduje się sformułowanie, że zwolnione z opodatkowania są odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to przede wszystkim, że otrzymane świadczenie musi jednoznacznie zostać określone przez ustawodawcę w danej ustawie jako odszkodowanie lub zadośćuczynienie i jego zasady ustalania lub wysokość wynikają wprost z przepisów ustaw (lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw).

W odniesieniu do dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy w świetle przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, że powołany przepis zwalnia od podatku inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia (niż wymienione w poprzednio cytowanym przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy), również wynikające z wyroku sądowego lub ugody sądowej oraz w wysokości określonej w tym wyroku lub w tej ugodzie sądowej, jednak także w tym przepisie chodzi o należności, które kwalifikuje się jako odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

Należy więc zaakcentować, że błędny jest pogląd Wnioskodawczyni, w którym postuluje ona, by dla słów "inne odszkodowania i zadośćuczynienia" uznać desygnaty słowa "inne" rozumiane jako rekompensaty "podobne" do odszkodowania lub zadośćuczynienia, a niekoniecznie będące rzeczywiście odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem.

Zatem, aby móc mówić o możliwości zastosowania do uzyskanego świadczenia wymienionych powyżej zwolnień od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej, należy przyjąć, że świadczeniem takim może być tylko odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

W związku z tym stwierdzeniem należy wskazać, że cytowana ustawa o skardze na przewlekłość postępowania normuje otrzymanie odpowiedniej "sumy pieniężnej". Nie wynika więc wprost z tej ustawy, jak tego wymagają przepisy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, że skarżący przewlekłość postępowania otrzymuje odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Zatem zakładając racjonalność ustawodawcy należy zaznaczyć, że gdyby ustawodawca chciał uznać, że takie świadczenie jest odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, to w ten sposób by je nazwał. Jednak jak zostało wskazane powyżej, postępowanie o skardze na przewlekłość postępowania ma charakter incydentalny i odpowiednia "suma pieniężna" przyznana w tym postępowaniu nie odnosi się do faktycznie poniesionej szkody, tylko ma charakter wstępnej rekompensaty, w szczególności ze względu na podstawowy cel tego postępowania, jakim jest doprowadzenie do skutecznej realizacji prawa do sądu.

Dodatkowo w odniesieniu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy wskazać, że kwalifikacja świadczenia przyznanego na podstawie wyroku sądu w wyniku skargi na przewlekłość postępowania - musi również przyjąć terminologię ustaloną w ustawie o skardze na przewlekłość postępowania, ponieważ sąd w takiej sprawie przyznaje odpowiednią sumę pieniężną, która ma wstępnie zrekompensować negatywne skutki słusznie zaskarżonego przewlekłego postępowania, a nie dokonuje oceny rzeczywiście poniesionych strat przez skarżącego z tytułu przewlekłego postępowania. Skarga bowiem na przewlekłość postępowania stanowi doraźną interwencję przeciwdziałającą przewlekłości skarżonego postępowania.

W związku z tym, brak jest podstaw do uznania stwierdzenia Wnioskodawczyni, że na podstawie ww. ustawy otrzymała ona zadośćuczynienie. Mogła bowiem otrzymać tzw. sumę pieniężną w określonej limitowanej wysokości.

Potwierdzeniem słuszności stanowiska Organu interpretacyjnego w tym zakresie jest również cytowany powyżej art. 15 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania, z treści którego wynika, że z żądaniem o odszkodowanie lub zadośćuczynienie można wystąpić w postępowaniu odrębnym w przypadku, gdy skarga na przewlekłość została już uwzględniona. Ustawodawca dodaje też, że postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

Zatem, skoro dochodzenie rzeczywistej szkody i krzywdy w postaci zgłoszenia żądania o odszkodowanie lub zadośćuczynienie następuje w odrębnym postępowaniu o naprawienie wyrządzonej szkody, to brak jest podstaw by uznać, że takie postępowanie odbyło się w ramach postępowania o skardze na przewlekłość postępowania. A więc także wynik postępowania ze skargi na przewlekłość postępowania nie może być uznany jako wyrok przyznający odszkodowanie lub zadośćuczynienie.

Należy więc stwierdzić, że świadczenie przyznane w związku uznaniem przez sąd skargi na przewlekłość postępowania nie jest objęte zwolnieniem określonym w ww. przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie spełnia wszystkich warunków niezbędnych do skorzystania z omawianego zwolnienia. Przedmiotowa kwota stanowi zatem dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, co oznacza, że otrzymane świadczenie Wnioskodawczyni winna doliczyć do pozostałych dochodów (przychodów) w danym roku podatkowym i opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, o czym była mowa na wstępie.

Należy również pokreślić, że wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na względzie także art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy, co wynika z art. 217 Konstytucji. Tym samym, każdy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania (w tym także ulga podatkowa) nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

W świetle powyższych stwierdzeń należy przyjąć stanowisko, że otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota w wyniku uznania zasadności jej skargi na przewlekłość postępowania w sprawie przez nią wszczętej - jest tzw. odpowiednią "sumą pieniężną", którą Wnioskodawczyni otrzymała na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego. Kwota ta nie jest jednak ani odszkodowaniem, ani zadośćuczynieniem, o którym mowa w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowiących o zwolnieniu odszkodowania lub zadośćuczynienia od opodatkowania tym podatkiem. Zatem otrzymana kwota podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych przy zastosowaniu art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się natomiast do ogólnego wskazania przez Wnioskodawczynię we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej - na wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, należy stwierdzić, że orzeczenia sądów nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły. Niemniej Organ może korzystać z myśli interpretacyjnej zawartej w wyrokach na zasadzie pomocniczej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w...ul...., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.