IBPBII/1/415-329/14/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 17 marca 2014 r. (wpływ do Biura - 14 kwietnia 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przejęcia długu - jest prawidłowe.

W dniu 14 kwietnia 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przejęcia długu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

W 2007 r. rodzice Wnioskodawcy kupili dom. W celu sfinansowania tego zakupu, zaciągnęli wspólnie z nim kredyt hipoteczny. Wnioskodawca został współkredytobiorcą tego kredytu, ponieważ rodzice nie mieli wystarczającej zdolności kredytowej. Wnioskodawca był wtedy 22 letnim kawalerem. Kredyt został udzielony na kwotę 150.000,00 zł na okres kredytowania 23 lat. Ostateczny termin spłaty kredytu przypada na 15 marca 2030 r.

Za spłatę kredytu Wnioskodawca odpowiada solidarnie wspólnie z rodzicami. Rodzice razem z nim podpisali oświadczenie o poddaniu się egzekucji prowadzonej według przepisów kodeksu postępowania cywilnego i wyraziliśmy zgodę na wystawienie przez Bank bankowego tytułu egzekucyjnego obejmującego roszczenia z tytułu ww. umowy do kwoty 231.000,00 zł.

W prowadzonej w Sądzie Rejonowym księdze wieczystej, jako właściciele tej nieruchomości wpisani są rodzice Wnioskodawcy. Wnioskodawca nie jest współwłaścicielem tej nieruchomości.

Trzy lata temu Wnioskodawca zawarł związek małżeński i wspólnie z żoną planuje wybudować dom. Realizacja tego celu wymaga zaciągnięcia przez niego nowego kredytu. Jest to jednak niemożliwe w obecnej sytuacji, z uwagi na brak zdolności kredytowej, spowodowany ciążącym na Wnioskodawcy zobowiązaniem do spłaty kredytu zaciągniętego wspólnie z rodzicami na zakup ich domu. W związku z tym Wnioskodawca chce się zwolnić z obowiązku spłaty tego kredytu. Od trzech lat nie mieszka z rodzicami. Rodzice sami spłacają regularnie raty kredytu. Zobowiązania z tytułu tego kredytu mogłaby przejąć siostra Wnioskodawcy, która pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami, a wtedy bank zwolniłby Wnioskodawcę całkowicie ze zobowiązania. To przejęcie długu nastąpiłoby bez żadnych świadczeń ze strony Wnioskodawcy na rzecz siostry, ponieważ nigdy Wnioskodawca nie posiadał żadnych udziałów we współwłasności domu i obecnie faktycznie z niego nie korzysta. Siostra również nie oczekuje jakiejkolwiek zapłaty za to przejęcie długu.

Bank, do którego Wnioskodawca wystąpił o wyrażenie zgody na przejęcie długu przez siostrę, poinformował, że jeżeli doszłoby do takiego przejęcia długu, to musiałby zawiadomić Urząd Skarbowy o osiągnięciu przez niego przychodu odpowiadającego wysokości niespłaconej części kredytu, a przychód ten Wnioskodawca powinien zgłosić do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Po otrzymaniu informacji z Banku, że będzie musiał zapłacić taki podatek, Wnioskodawca wstrzymał się z dalszymi krokami w tej sprawie do czasu wyjaśnienia tego zagadnienia, ponieważ musiałby wydać całość swoich oszczędności na zapłatę podatku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku, gdyby siostra przejęła dług Wnioskodawcy z tytułu kredytu hipotecznego jaki zaciągnął wspólnie z rodzicami, a bank zwolniłby go w całości ze zobowiązań do spłaty tego kredytu, to powstanie u niego przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym w podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości odpowiadającej niespłaconej do tej pory części kredytu.

Wnioskodawca nie zgadza się z opinią Banku, który twierdzi, że według prawa odłączając się od kredytu uzyskuje dochód i musi zapłacić podatek. Wnioskodawca uważa, że przecież odłączy się od kredytu w celu zaciągnięcia kredytu na wybudowanie własnego domu. Tym bardziej, że rodzice sami od początku spłacali raty swojego kredytu, a siostra w zamian za Wnioskodawcę dołączy się do tego kredytu, aby nie została utracona ich zdolność kredytowa.

W ocenie Wnioskodawcy, nie powinien być zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ w zamian za środki uzyskane z kredytu nie nabył żadnych składników majątkowych, z których mógłby osiągnąć dochód, a dług zostaje przejęty nieodpłatnie przez siostrę, od której może otrzymać darowiznę nie podlegającą opodatkowaniu podatkiem od darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W prawie cywilnym pojęcie " świadczenia" rozpatruje się na tle stosunku zobowiązaniowego w ten sposób, że przez świadczenie rozumie się zachowanie dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu podlegającego ochronie interesowi wierzyciela (art. 353 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)). Najogólniej rzecz biorąc świadczenie polegać może na zachowaniu się czynnym - działaniu lub zachowaniu się biernym, tj. zaniechaniu, czyli powstrzymywaniu się od jakiegoś działania.

Pojęcie nieodpłatnego świadczenia dla celów podatkowych ma jednak szerszy zakres niż w prawie cywilnym. I tak przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne (tekst jedn.: nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu) przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (uchwała NSA z dnia 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02).

W doktrynie prawa podatkowego oraz orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, iż na pojęcie "nieodpłatnego świadczenia" składają się łącznie dwa elementy: po pierwsze chodzi o wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, w wyniku których podatnik otrzymuje w sposób nieodpłatny, tj. nie związany z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątkowe mające konkretny wymiar finansowy, oraz po drugie takie przysporzenie majątkowe jest uzyskiwane kosztem innego podmiotu.

Świadczenia nieodpłatne to szczególnego rodzaju świadczenia, w przypadku których otrzymujący odnosi określoną korzyść pod tytułem darmym, co oznacza, że nie świadczy nic w zamian. Świadczenie ma charakter nieodpłatny tylko wówczas, gdy otrzymujący w związku z wykonanym na jego rzecz świadczeniem nie świadczy niczego w zamian ani obecnie, ani też w przyszłości. Przychód może być wyrażony wyłącznie w pieniądzu. Stąd też przychodem są nie tyle same świadczenia, lecz ich wartość.

Przychód z tytułu otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw oraz wartości innych nieodpłatnych świadczeń powstaje w przypadku, gdy podatnik otrzymuje rzecz, prawo lub innego rodzaju świadczenie w sposób nieodpłatny, podczas gdy w warunkach rynkowych otrzymanie tego rodzaju świadczenia odbywałoby się z zachowaniem odpłatności. W szczególności, zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się - za wyjątkiem przypadków określonych w pkt 1-3 - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Przepis art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść), tzn. zarówno pieniężna jak i niepieniężna.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami prawa bankowego. Przez umowę kredytu, zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn. zm.), bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, iż otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie z art. 366 § 1 Kodeksu cywilnego kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

Z przepisu art. 369 Kodeksu cywilnego wynika, iż zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej.

Natomiast przepis art. 376 § 1 ww. Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Zgodnie z art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu).

Z przepisu art. 519 § 2 ww. kodeksu cywilnego wynika, iż przejęcie długu może nastąpić:

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż w 2007 r. rodzice Wnioskodawcy kupili dom. W celu sfinansowania tego zakupu, zaciągnęli wspólnie z nim kredyt hipoteczny. Za spłatę kredytu Wnioskodawca odpowiada solidarnie wspólnie z rodzicami. W prowadzonej w Sądzie Rejonowym księdze wieczystej, jako właściciele tej nieruchomości wpisani są rodzice Wnioskodawcy. Wnioskodawca nie jest współwłaścicielem tej nieruchomości.

Wnioskodawca planuje wybudować dom. Realizacja tego celu wymaga zaciągnięcia przez niego nowego kredytu. Jest to jednak niemożliwe w obecnej sytuacji, z uwagi na brak zdolności kredytowej, spowodowany ciążącym na Wnioskodawcy zobowiązaniem do spłaty kredytu zaciągniętego wspólnie rodzicami na zakup ich domu. W związku z tym Wnioskodawca chce się zwolnić z obowiązku spłaty tego kredytu. Rodzice sami spłacają regularnie raty kredytu. Zobowiązania z tytułu tego kredytu mogłaby przejąć siostra Wnioskodawcy, która pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami, a wtedy bank zwolniłby Wnioskodawcę całkowicie ze zobowiązania. To przejęcie długu nastąpiłoby bez żadnych świadczeń ze strony Wnioskodawcy na rzecz siostry.

Przenosząc przywołane powyżej przepisy na grunt przedstawionego zdarzenia przyszłego wskazać należy, iż zawarcie z bankiem umowy o zwolnienie z długu, w sytuacji gdy zobowiązania Wnioskodawcy z tytułu zaciągniętego wspólnie z rodzicami kredytu przejmie siostra Wnioskodawcy, nie skutkuje powstaniem przychodu po stronie Wnioskodawcy podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wnioskodawca nie uzyska bowiem - kosztem majątku banku czy też innej osoby - korzyści majątkowej w wysokości odpowiadającej kwocie kredytu stanowiącego przedmiot zwolnienia z długu (dom, na zakup którego zaciągnięty został kredyt nie jest jego własnością ani współwłasnością). Zwolnienie przez bank Wnioskodawcy z długu nie spowoduje zatem żadnych konsekwencji w zakresie stosunków zobowiązanych. Kredyt ten jest bowiem nadal wymagalnym, tylko zmieniły się warunki (zasady) jego spłaty. Osobami, które będą zobowiązane wobec banku, będą rodzice Wnioskodawcy i jego siostra.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy zgodzić się z Wnioskodawcą i stwierdzić, iż w przypadku przejęcia przez siostrę długu z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego wspólnie z rodzicami po stronie Wnioskodawcy nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Dlatego też stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.