IBPBII/1/415-325/11/MCz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 22 marca 2011 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia kredytu po zmarłym ojcu - jest prawidłowe.

W dniu 22 marca 2011 r. wpłynął do tut. Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji dotyczącej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia kredytu po zmarłym ojcu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zaistniałego stanu faktycznego:

Wnioskodawca ma 14 lat, przyjął po śmierci ojca, który zmarł 2 listopada 2007 r. spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Cała masa czynna spadku wyniosła 15.997,73 zł na dwoje spadkobierców.

Zgodnie ze spisem inwentarza pokryta została kwota w imieniu Wnioskodawcy i Jego matki wobec wiadomych wierzycieli.

W lutym 2011 r. Wnioskodawca otrzymał podobnie jak Jego matka informacje PIT - 8C wystawioną przez SKOK o wysokości przychodu wynikającego z umorzenia kredytu po zmarłym ojcu w wysokości przekraczającej czynną masę spadkową na kwotę 42105,66 zł.

Wnioskodawca wskazuje, że zapłacenie podatku w imieniu podatnika od kwoty umorzonego kredytu ogromnie uszczupli majątek osobisty Jego matki oraz jest sprzeczne z zasadą przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy po przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, gdy masa spadkowa nie pokryła całej wierzytelności umorzona wartość kredytu wraz z odsetkami na kwotę 42105,66 zł jest przychodem i zobowiązuje do odprowadzenia od tej kwoty podatku dochodowego.

Zdaniem Wnioskodawcy w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. W imieniu Wnioskodawcy matka wpłaciła część długu po zmarłym ojcu do wysokości posiadanego inwentarza.

Skoro z mocy prawa Wnioskodawca nie jest zobowiązany do spłaty pozostałej części długu, nie jest też przychodem kwota umorzonego kredytu po zmarłym ojcu, a umorzonego przez wierzyciela.

W lutym 2011 r. Wnioskodawca otrzymał PIT-8C na kwotę 42105,66 zł o wysokości przychodu, z której spłaty został zwolniony z mocy prawa. Wnioskodawca nie czerpał korzyści ze środków pochodzących z tych kredytów.

Wnioskodawca uważa ze kwota od której zapłacenia zostanie zwolniony nie stanowi Jego przychodu i nie powinien płacić od niego podatku dochodowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Pojęcie spadku oraz zakres odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Stosownie do art. 922 § 1 i 2 tej ustawy prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, chyba że są ściśle związane z osobą zmarłego lub przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Bezspornie umowa kredytu nie należy do żadnego ze wskazanych wyjątków art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego. Wobec czego, w świetle ogólnej reguły, wynikające z niej zadłużenie, jest obowiązkiem (długiem) przechodzącym na spadkobierców. Zaznaczyć przy tym należy, iż art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego wyraża tzw. zasadę sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że następcy prawni wstępują w dokładnie taką samą sytuację prawną i faktyczną, która istniała w chwili śmierci spadkodawcy. Dotyczy to zasadniczo każdego stosunku prawnego, w jakim pozostawała zmarła osoba, w tym również umów obligacyjnych, czyli m.in. umowy pożyczki czy kredytu.

Jednym ze skutków wejścia spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy jest powstanie po Jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. Oznacza to, że wierzyciel spadkowy (tj. osoba, która była wierzycielem w stosunku do spadkodawcy) ma możliwość skierowania do majątku spadkobiercy egzekucji na wypadek, gdyby ten nie spełnił dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku świadczenia.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, który reguluje art. 1031 § 2 Kodeksu cywilnego, co skutkowało ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, rozumianego jako wartość należących do majątku spadkowego aktywów. Wnioskodawca wskazał, że cała wartość czynna spadku wynosiła 15.997,73 zł i została wpłacona wierzycielom.

W pewnych sytuacjach dla zakresu odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe bez znaczenia pozostaje treść oświadczenia o przyjęciu spadku. Powyższe ma miejsce, gdy spadkodawca ponosił odpowiedzialność rzeczową za dany dług z uwagi na zabezpieczenie należności wierzyciela zastawem lub hipoteką. Ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe ulega zatem wyłączeniu, gdy przedmiot roszczenia wierzyciela spadkowego stanowi wierzytelność zabezpieczoną hipoteką. W tej sytuacji kolizję między pełną odpowiedzialnością hipoteczną a ograniczoną odpowiedzialnością za długi spadkowe rozstrzyga na korzyść wierzyciela hipotecznego art. 74 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.), który stanowi, iż wierzyciel hipoteczny może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką, bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego. Opisane wyłączenie odpowiedzialności dotyczy również wierzytelności zabezpieczonej zastawem, co wynika z treści art. 316 Kodeksu cywilnego oraz obowiązków wynikających z umowy o dożywocie.

Wracając na grunt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazać należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się, iż nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 9 ust. 1) są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów. Momentem uzyskania przychodu, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy jest moment dokonania umorzenia. Równocześnie przepis art. 20 ust. 1 przytoczonej ustawy stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, iż podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być - co do zasady - tylko takie czynności, w wyniku których po stronie osoby fizycznej następuje przysporzenie majątkowe rozumiane nie tylko jako zwiększenie aktywów, ale również jako zmniejszenie jej pasywów. Takie sytuacje wskazuje art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Zatem, w sytuacji Wnioskodawcy nie można uznać, iż po Jego stronie nastąpiło przysporzenie majątkowe, bowiem wierzyciele umorzyli długi spadkodawcy, których i tak, w związku ze złożonym oświadczeniem o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza i niższą wartością spadku określoną przez komornika sądowego, Wnioskodawca nie miał obowiązku spłaty.

Reasumując, w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku umorzenie długu spadkowego, jeśli nie był zabezpieczony hipoteką lub zastawem, nie stanowi przysporzenia majątkowego dla Wnioskodawcy i z tego względu stanowi zdarzenie obojętne pod względem prawnopodatkowym.

Z uwagi na to, że złożony wniosek dotyczy skutków podatkowych umorzenia kredytu spadkobiercom, tj. Wnioskodawcy i Jego matki, zaznacza się, iż niniejsza interpretacja nie wywiera skutku prawnego dla pozostałych spadkobierców - matki Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.