IBPBII/1/415-321/12/BD

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 10 lutego 2012 r. (data wpływu do tut. Biura - 16 lutego 2012 r.), uzupełnionym w dniu 10 i 13 kwietnia 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu uzyskanego z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 16 lutego 2012 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m.in. w zakresie opodatkowania przychodu uzyskanego z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Z uwagi na braki formalne wniosku, pismem z dnia 3 kwietnia 2012 r. znak: IBPB II/1/415-163/12/BD; IBPB II/1/415-321/12/BD wezwano Wnioskodawcę do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 10 kwietnia 2012 r. o dodatkową opłatę oraz w dniu 13 kwietnia 2012 r. o pozostałe braki formalne wniosku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W kwietniu 2011 r. Wnioskodawca zawarł ze Spółką X umowę cywilno-prawną w postaci aktu notarialnego o ustanowienie służebności przesyłu.

Przez nieruchomość gruntową Wnioskodawcy, stanowiącą cześć gospodarstwa rolnego, przebiegają urządzenia infrastruktury ciepłowniczej służące do doprowadzania i odprowadzania energii cieplnej, tj. dwie magistrale sieci co. Urządzenia te wchodzą w skład Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Spółki X i są składnikami jego majątku. Wnioskodawca wyraził zgodę na ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na nieruchomościach, przez które przebiega sieć ciepłownicza.

Otrzymana kwota określona jest w akcie notarialnym jako wynagrodzenie, przy czym stanowi ona sumę dwóch składników, tj. pierwsza część kwoty (3/4 jej wartości) - jako kwota za ustanowienie służebności przesyłu, druga część kwoty (1/4 jej wartości) - jako wynagrodzenie za 8-letni bezumowny okres korzystania z nieruchomości.

Wnioskodawca zaznacza, iż nieruchomości gruntowe, przez które przebiegają urządzenia infrastruktury ciepłowniczej, kwalifikowane są jako grunty orne klasy bonitacyjnej III a i III b - wchodzą one w skład gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy o podatku rolnym.

Na nieruchomości powstały szkody w uprawach rolnych w chwili wykonywania przedmiotowej infrastruktury, jak również powstała degradacja użytków rolnych w kolejnych latach po jej wybudowaniu w postaci np. nieurodzajnego pasa ziemi, wysychania upraw spowodowanych nadmierną temperaturą podłoża gdzie usytuowano rury ciepłownicze.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca powinien zapłacić stosowny podatek dochodowy od wynagrodzenia określonego w akcie notarialnym.

Jeśli tak, to od której części: czy od kwoty wynagrodzenia ustanowienia służebność przesyłu czy też od kwoty bezumownego korzystania z nieruchomości.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że jeżeli kwota za bezumowny okres korzystania z nieruchomości stanowi formę odszkodowania to powinien on zapłacić stosowny podatek dochodowy od tej kwoty. Natomiast jeśli chodzi o umowę służebności przesyłu (tak nazwany jest cały akt notarialny) to zdaniem Wnioskodawcy nie powinien on płacić podatku.

Stwierdzenie to Wnioskodawca opiera na fakcie, iż służebność przesyłu ma swój ograniczony zakres, ponieważ służy jedynie w granicach zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych. Z racji braku uregulowań w zakresie służebności przesyłu należy stosować przepisy o służebności gruntowej (zwolnionej z opodatkowania).

Wnioskodawca wskazał, iż art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych daje możliwości zastosowania zwolnienia podatkowego w stosunku do służebności przesyłu. Przedmiotowy przepis stanowi, iż wolne od podatku są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznaczyć należy, iż niniejsza interpretacja indywidualna stanowi pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanej kwoty za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W pozostałym zakresie, tj. w zakresie opodatkowania przychodu uzyskanego z tytułu wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu dokonano odrębnego rozstrzygnięcia w interpretacji znak: IBPB II/1/415-163/12/BD.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powołanego przepisu wynika zatem, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Na podstawie art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 ww. Kodeksu, posiadacz w złej wierze jest m.in. obowiązany względem właściciela, do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy (w tym wypadku nieruchomości, stanowiącej własność wnioskodawcy).

Przysługujące na mocy art. 224 § 2 i art. 225 ww. ustawy wynagrodzenie nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem (zapłatą) za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego, umownego stosunku prawnego.

Wskazane świadczenie, wynikające z treści art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 Kodeksu cywilnego, określone przez tenże przepis wynagrodzeniem (a nie odszkodowaniem) obejmuje spodziewane korzyści jakie Wnioskodawca uzyskałaby z tytułu umowy cywilno-prawnej (akt notarialny) zawartej na tę nieruchomość, która została bezumownie zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wydzierżawiał lub wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (np. czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

Z przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego wynika jednoznacznie, iż w kwietniu 2011 r. Wnioskodawca zawarł ze Spółką umowę cywilno-prawną w postaci aktu notarialnego o ustanowienie służebności przesyłu. Przy czym otrzymana kwota określona w akcie notarialnym jako wynagrodzenie, stanowi sumę dwóch składników - jednym z nich jest wynagrodzenie za 8-letni bezumowny okres korzystania z nieruchomości.

Mając na uwadze przywołane przepisy Kodeksu cywilnego oraz przedstawiony stan faktyczny trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż wskazane wynagrodzenie, w istocie odszkodowania nie stanowi. Wynagrodzenie to, w rzeczywistości, stanowi sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami. Wynagrodzenie z art. 224 § 2 i art. 255 kodeksu cywilnego ułatwia właścicielowi osiągnięcie celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać. Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 kodeksu cywilnego), a nie wyrządzenia szkody w jakiejkolwiek postaci. Roszczenie to łączy wprawdzie w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego i o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. Jednakże pomimo pełnienia podobnych funkcji roszczenie o wynagrodzenie jest odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek roszczeń o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Tak więc, w świetle przepisów ustawy - Kodeks cywilny, przysługujące na mocy art. 224 § 2 i art. 255 tej ustawy, od samoistnego posiadacza wynagrodzenie, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. Tym samym tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem - jak stwierdza we wniosku Wnioskodawca.

Z powyższego wynika, iż kwota otrzymana przez Wnioskodawcę na podstawie zawartej umowy (aktu notarialnego), ma na celu wyrównanie jego utraconych korzyści nie zaś poniesionej szkody. Obejmuje ona wszystko, co uzyskałby właściciel nieruchomości, gdyby nieruchomość nie została zajęta w sposób bezumowny.

Wskazane we wniosku wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości jakie otrzymał Wnioskodawca stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaznaczyć jednak należy, że nie wszystkie świadczenia uzyskiwane przez podatnika podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Przedmiotowe wynagrodzenie wypłacone tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości nie zostało wymienione w katalogu zwolnień określonych w treści art. 21 ust. 1 cyt. ustawy.

Zatem, kwota otrzymanego przez Wnioskodawcę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, winna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako kwota nie objęta katalogiem zwolnień przedmiotowych od tego podatku.

Jednocześnie wskazać należy, iż otrzymana kwota stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie bowiem do art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem są "inne źródła", za które art. 20 ust. 1 ww. ustawy nakazuje uważać w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Wobec powyższego należy stwierdzić, iż otrzymana przez Wnioskodawcę kwota wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, stanowi przychód "z innych źródeł", o którym mowa w art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy, podlegający opodatkowaniu w roku podatkowym, w którym została ona wypłacona.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.