IBPBII/1/415-259/10/MK - Możliwość zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych zwrotu utraconego zarobku spowodowanego nieobecnością w pracy w związku z wezwaniem świadka na rozprawę sądową.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 22 lutego 2010 r. (data wpływu do tut. Biura - 3 marca 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przyznania świadkom w sprawach cywilnych oraz w sprawach karnych odszkodowania/wynagrodzenia za utracony zarobek - jest prawidłowe.

W dniu 3 marca 2010 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przyznania świadkom w sprawach cywilnych oraz w sprawach karnych odszkodowania/wynagrodzenia za utracony zarobek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Świadkowi, który zostaje wezwany na rozprawę sądową przysługuje zwrot utraconego zarobku za ten dzień nieobecności w pracy. Kwestie związane z uprawnieniami świadków, którzy stawiają się na wezwanie sądu i w związku z tym tracą zarobek za czas niewykonywania pracy reguluje dekret z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445 z późn. zm.).

Wnioskodawca wskazuje, iż zgodnie z postanowieniem art. 1 ust. 1 ww. dekretu jego postanowienia mają zastosowanie wówczas, gdy szczególne przepisy ustawowe nie stanowią inaczej. Zatem w sprawach cywilnych mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, natomiast w postępowaniu w sprawach karnych w zakresie należności świadków, biegłych obowiązują przepisy ww. dekretu. W przepisie art. 2 ust. 1 dekretu, ustawodawca jednoznacznie wskazuje, iż świadkowi należy się "odszkodowanie" za utracony zarobek. Natomiast w przepisie art. 85 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych posłużono się określeniem "wynagrodzenia" za utracony zarobek lub dochód.

Nazewnictwo należności zwracanych świadkom z tytułu utraconego zarobku ma tutaj według wnioskodawcy istotne znaczenie jeżeli chodzi o zakwalifikowanie ich do przychodów zwolnionych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Wątpliwym jest czy należności świadków zarówno w postępowaniu karnym jak i w postępowaniu cywilnym należy traktować jako otrzymane odszkodowanie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3.

Wysokość należności za utracony dzienny zarobek świadka określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 lipca 1990 r. w sprawie wysokości należności świadków i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 48, poz. 284 i z 1991 r. Nr 36, poz. 159 z późn. zm.)

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie/wynagrodzenie za utracony zarobek świadka, w związku ze stawiennictwem na wezwanie sądu jest przychodem, o którym mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy od tej wypłaty pobierać zaliczki na podatek dochodowy zarówno w sprawach cywilnych jak i w sprawach karnych...

Zdaniem wnioskodawcy, uzyskane należności świadków (zwrot utraconego zarobku) w związku ze stawiennictwem w sądzie na wezwanie sądu, nie stanowią przychodów o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadek nie wykonuje żadnych czynności zleconych przez sąd, które przybrałyby określony efekt jak np. opinia biegłego czy tłumaczenie wykonane przez tłumacza przysięgłego lub zastępstwo procesowe pełnomocnika ustanowionego z urzędu. Obowiązkiem świadka jest stawiennictwo na posiedzeniu w wyznaczonym terminie i składanie zeznań zgodnie z przepisami procesowymi. Natomiast zwrot utraconych zarobków (dla pracownika) czy dochodów (dla osoby niepozostającej w stosunku pracy) stanowi rekompensatę za ten uszczerbek o charakterze odszkodowawczym, którą - zdaniem wnioskodawcy - na tle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy zakwalifikować do przychodów zwolnionych od podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu wnioskodawca zwraca uwagę na pewną niekonsekwencję ustawodawcy w nazewnictwie, która budzi wątpliwość co do jednoznacznej interpretacji przepisów podatkowych odnośnie opodatkowania należności wypłaconych świadkom z tytułu utraconego zarobku.

W dekrecie z 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym ustawodawca wskazuje, iż świadkowi należy się "odszkodowanie" za utracony zarobek. Natomiast w art. 85 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych posłużono się określeniem "wynagrodzenia" za utracony zarobek. W tym miejscu rodzi się wniosek, że świadkom w sprawach karnych należy się odszkodowanie za utracony zarobek, które korzysta ze zwolnienia w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, zaś wskutek określonego nazewnictwa świadek zeznający w procesie cywilnym otrzymujący wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód z takiego zwolnienia by nie mógł korzystać.

Zdaniem wnioskodawcy różnice w nazewnictwie nie zmieniają faktu, iż w obu przypadkach są te same tytuły uzyskanych należności przez świadka, a wynagrodzenie określone w art. 85 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie traci charakteru odszkodowawczego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm., aktualnie tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 pkt 2 cytowanej ustawy identyfikuje jako osobne źródło przychodu działalność wykonywaną osobiście, natomiast w pkt 9 - inne źródła.

Do tej kategorii przychodów stosownie do treści art. 13 pkt 6 ww. ustawy należy zakwalifikować przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Stosownie zaś do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Z treści powyższego przepisu wynika, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia bowiem korzystają jedynie te odszkodowania, których prawo do otrzymania wynika wprost z przepisów ustawy, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.

Z treści opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że świadkowi, który zostaje wezwany na rozprawę sądową przysługuje zwrot utraconego zarobku za ten dzień nieobecności w pracy.

Podstawę wypłaty świadkowi należności, o których mowa we wniosku stanowi dekret z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.).

Na podstawie art. 2 ust. 1 ww. dekretu świadkowi na jego żądanie może być przyznane odszkodowanie za zarobek utracony z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu. Zasady ustalania tego odszkodowania wynikają z kolei z ust. 2 przywołanego artykułu oraz z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 lipca 1990 r. w sprawie wysokości należności świadków i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. z 1990 r. Nr 48, poz. 284 z późn. zm.). Przy czym rozporządzenie to zmienione zostało poprzez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 kwietnia 1991 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości należności świadków i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 36, poz. 159) a następnie przez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 maja 2000 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości należności świadków i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. z 2000 r. Nr 65, poz. 774).

Natomiast zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.) świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży, kosztów noclegu i utraconych zarobków lub dochodów, związanych ze stawiennictwem w sądzie. Zasady ustalania utraconych zarobków lub dochodów wynikają z kolei z ust. 2 tego artykułu, który stanowi, iż wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych na wezwanie sądu przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop. W każdym jednak przypadku górną granicę należności za utracony dzienny zarobek lub dochód stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budżetowa.

W tym miejscu należy zauważyć, iż wynagrodzenie za utracony zarobek, o którym mowa w ww. art. 85 w istocie stanowi formę odszkodowania, rekompensaty za zarobek utracony. Odszkodowanie bowiem jest świadczeniem, którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas.

Biorąc zatem pod uwagę stan faktyczny wniosku oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, iż należność za utracony zarobek z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu, wypłacana świadkom - bez względu na to czy świadek wezwany został w sprawie karnej czy w sprawie cywilnej - zgodnie z dekretem z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym oraz z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, jako niewymieniona w katalogu odszkodowań wyłączonych ze zwolnienia, o których mowa w powołanym art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a)-g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Ponadto należy zgodzić się z wnioskodawcą, że uzyskane należności świadków za utracony zarobek w związku ze stawiennictwem w Sądzie na wezwanie Sądu nie stanowią przychodów z działalności wykonywanej osobiście określonej w art. 13 pkt 6 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody te dotyczą mianowicie osób, którym m.in. sąd, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności. Należy więc stwierdzić, iż odszkodowanie za utracony zarobek wypłacane przez Sąd świadkowi nie stanowi przychodu z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ustawy.

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.