IBPBI/2/4510-262/15/MO

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 16 grudnia 2014 r. (data wpływu do tut. BKIP 19 grudnia 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych m.in. w zakresie ustalenia, czy do wartości zadłużenia Wnioskodawcy wobec Spółki córki, ustalanej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek, należy wliczyć wartość kwoty głównej zadłużenia, której spłata nastąpiła przed tym dniem (pytanie oznaczone we wniosku nr 3) - jest prawidłowe.

W dniu 19 grudnia 2014 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych m.in. w zakresie ustalenia, czy do wartości zadłużenia Wnioskodawcy wobec Spółki córki, ustalanej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek, należy wliczyć wartość kwoty głównej zadłużenia, której spłata nastąpiła przed tym dniem.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka akcyjna (dalej: Wnioskodawca) należy do wiodących krajowych podmiotów, prowadzących działalność w sektorze wydobycia i dystrybucji węgla kamiennego. Jedynym akcjonariuszem Wnioskodawcy jest Skarb Państwa. W związku z potrzebą pozyskania środków finansowych na bieżącą działalność oraz projekty inwestycyjne, Wnioskodawca rozważa możliwość skorzystania z finansowania dłużnego, w szczególności w formie pożyczek. Podmiotami, które udostępnią swoje środki Wnioskodawcy, mogą być zarówno jednostki niepowiązane z Wnioskodawcą, jak i podmioty, z którymi będzie powiązany w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm., dalej: ustawa o p.d.o.p.). Jednym z nich może być podmiot, w którym Wnioskodawca posiada bezpośrednio 100% udziałów (dalej: Spółka córka) z siedzibą w Szwecji. W konsekwencji, pośrednim udziałowcem Spółki córki będzie jedyny akcjonariusz Wnioskodawcy, którym jest Skarb Państwa.

Wnioskodawca nie może wykluczyć, że w chwili pozyskania finansowania, tj. po 1 stycznia 2015 r., wartość faktycznie otrzymanej pożyczki będzie przekraczała wartość kapitałów własnych Wnioskodawcy, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o p.d.o.p., w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. Równocześnie, umowa pożyczki zawarta pomiędzy stronami może przewidywać możliwość dokonania przez Wnioskodawcę w pierwszej kolejności spłaty całości lub części kwoty głównej zadłużenia, a następnie spłaty odsetek. Wnioskodawca nie wyklucza, że skorzysta ze wskazanych zapisów umownych i w pierwszej kolejności dokonywać będzie spłaty kwoty głównej zadłużenia, a dopiero w późniejszym okresie odsetek.

W związku z przedstawionym zdarzeniem przyszłym, Wnioskodawca potwierdza prawidłowość swojego rozumienia w zakresie regulacji zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o p.d.o.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., tj. ograniczeń dotyczących możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pozyskanego finansowania dłużnego w sytuacji, gdy pożyczka udzielana jest przez Spółkę córkę (podmiot kwalifikowany), w której podmiotem posiadającym pośrednio ponad 25% udziałów (akcji) jest Skarb Państwa, który jest jednocześnie właścicielem 100% udziałów w kapitale zakładowym pożyczkobiorcy - Wnioskodawcy.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy do wartości zadłużenia Wnioskodawcy wobec Spółki córki, ustalanej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek, należy wliczyć wartość kwoty głównej zadłużenia, której spłata nastąpiła przed tym dniem... (pytanie oznaczone we wniosku nr 3)

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku uznania, że regulacje zawarte w obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o p.d.o.p. znajdują zastosowanie również w przypadku, gdy Wnioskodawca posiada status pożyczkobiorcy, a nie pożyczkodawcy, zdaniem Wnioskodawcy, przy obliczaniu wartości zadłużenia wobec Spółki córki na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek, nie powinna być uwzględniania wartość kwoty głównej zadłużenia, której spłata nastąpiła przed tym dniem.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o p.d.o.p.

Jak wynika z art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Z treści przytoczonego przepisu wynika, że odsetki stanowią koszt podatkowy w momencie zapłaty, a zatem zastosowanie znajduje w tym przypadku metoda kasowa. Należy jednak zwrócić uwagę na ograniczenia w zaliczaniu zapłaconych odsetek do kosztów podatkowych, wynikające z tzw. niedostatecznej kapitalizacji.

Jak bowiem stanowi art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o p.d.o.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

* odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni;

* odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Równocześnie należy zauważyć, że w prawie podatkowym zastosowanie znajdować powinna przede wszystkim wykładnia literalna i dopiero wówczas, gdy nie prowadzi ona do jednoznacznych wyników co do treści normy prawnej, możliwe jest odwołanie się do innych metod wykładni. W tym kontekście trzeba stwierdzić, że art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o p.d.o.p., w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., nie powoduje trudności w zrekonstruowaniu normy prawnej, którą zawarł w nim ustawodawca i tym samym to właśnie znaczenie słownikowe użytych w nim wyrażeń powinno być decydujące dla określenia, w stosunku do jakich stanów faktycznych norma prawna znajdzie zastosowanie.

W analizowanym przepisie ustawodawca bezpośrednio wskazał, że momentem, na który należy oceniać wartość zadłużenia spółki wobec tzw. podmiotów kwalifikowanych jest ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek.

Należy zatem stwierdzić, że zgodnie z literalnym brzmieniem art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o p.d.o.p., zawarte w nim regulacje powinny znaleźć zastosowanie w sytuacji, gdy:

W związku z powyższym należy uznać, że dla wystąpienia konsekwencji podatkowych w postaci braku możliwości uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodów odsetek od pożyczek konieczne jest z jednej strony posiadanie przez pożyczkodawcę statusu podmiotu określonego w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o p.d.o.p., a z drugiej odpowiedni poziom zadłużenia podatnika wobec takiego pożyczkodawcy w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek.

Równocześnie, Wnioskodawca zauważa, że przepisy ustawy o p.d.o.p. nie zawierają definicji zadłużenia. Niemniej, zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN zadłużenie to suma długów danej osoby lub przedsiębiorstwa; dług oznacza natomiast zaciągniętą pożyczkę, obowiązek dłużnika do spełnienia oznaczonego świadczenia, zobowiązanie do określonych świadczeń pieniężnych lub w naturze. Przy czym dług występuje wówczas, gdy po stronie dłużnika istnieje zobowiązanie.

Spółka wskazuje jednocześnie, że zgodnie z art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.), strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego.

Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy pożyczki nie zawierają regulacji, które nakazywałyby dokonywać spłaty kapitału pożyczek łącznie ze spłatą odsetek. Żaden z przepisów Kodeksu cywilnego nie zawiera zakazu całkowitej bądź częściowej spłaty kapitału pożyczki przed spłatą odsetek. Wobec powyższego należy uznać, że strony są uprawnione do swobodnego kształtowania łączącego ich stosunku prawnego, w tym decydowania, która część zobowiązania z tytułu udzielonej pożyczki będzie podlegała spłacie w pierwszej kolejności.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że strony transakcji mogą na podstawie zapisów umowy pożyczki ukształtować łączący je stosunek prawny w taki sposób, że w pierwszej kolejności Wnioskodawca dokona spłaty całości bądź części kwoty głównej pożyczki, a dopiero po spłacie tej kwoty lub jej części w terminie późniejszym nastąpi spłata odsetek.

W świetle powyższego, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że dla celów wyliczenia wartości zadłużenia należy wziąć pod uwagę zobowiązania faktycznie istniejące na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek względem podmiotów określonych w art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz pkt 61 ustawy o p.d.o.p. W sytuacji spłaty całości bądź części kwoty głównej zadłużenia przed dokonaniem spłaty odsetek od tego zadłużenia, zobowiązanie z tytułu spłaconej kwoty głównej wygaśnie w części dokonanej spłaty, co jest jednoznaczne z tym, że zobowiązanie w tym zakresie przestanie istnieć. W związku z powyższym Wnioskodawca stoi na stanowisku, że spłacona część kwoty głównej zadłużenia, jako niespełniająca definicji zadłużenia na dzień wskazany w ustawie, nie będzie podlegać uwzględnieniu przy obliczaniu wartości zadłużenia i odsetek podlegających zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Konsekwentnie, w przypadku, gdy zadłużenie Wnioskodawcy wobec podmiotów wskazanych w art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz pkt 61 ustawy o p.d.o.p. na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek nie będzie przekraczało wartości kapitałów własnych Wnioskodawcy, wówczas, zdaniem Wnioskodawcy, w takim przypadku do spłaty odsetek nie będą miały zastosowania ograniczenia wynikające z ww. przepisów.

Wnioskodawca zauważa, że zaprezentowane przez niego podejście znajduje potwierdzenie w ugruntowanej linii orzeczniczej, wypracowanej co prawda na gruncie przepisów obowiązujących do końca 2014 r., jednak zachowujących swoją aktualność w odniesieniu do zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem niniejszego wniosku o interpretację indywidualną z uwagi na tożsamość brzmienia normy prawnej w rozważanym w niniejszym przypadku zakresie.

Przykładowo:

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 lipca 2014 r. o sygn. IBPBI/2/423-386/14/JD, w której organ stwierdził: Zasadą jest, że regulacje ograniczające niedostateczną kapitalizację znajdują zastosowanie wyłącznie w sytuacji, w której wartość zadłużenia spółki wobec grupy wspólników, zaliczonych do grona tzw. "znaczących udziałowców" osiągnie łącznie ustawowo określony wskaźnik, stanowiący równowartość trzykrotności wartości kapitału zakładowego (3:1), w dniu, w którym następuje wypłata odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez "kwalifikowanych pożyczkodawców" <...> Z tego też względu przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy znajdują zastosowanie w przypadku wypłaty odsetek od pożyczek (kredytów), kiedy zadłużenie spółki z jakiegokolwiek tytułu wobec wspomnianych podmiotów powiązanych przekroczy odpowiedni poziom, określony na dzień zapłaty odsetek od pożyczki (kredytu).

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 stycznia 2014 r. o sygn. ITPB3/423-485b/13/PS, w której organ stwierdził: Innymi słowy w celu prawidłowego określenia stosunku, w jakim wartość zadłużenia spółki powinna pozostawać do wartości jej kapitału zakładowego, należy wziąć pod uwagę ogólną wartość zadłużenia spółki z jakiegokolwiek tytułu prawnego, łącznie wobec wszystkich podmiotów zaliczonych do wspomnianej wyżej grupy "znaczących udziałowców", nie zaś tylko zadłużenie z tytułów, o których mowa w art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Co więcej, dla celów wyliczenia wartości zadłużenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ww. ustawy, należy wziąć pod uwagę jedynie faktycznie istniejące na dzień spłaty odsetek (tekst jedn.: pozostające do uregulowania przez Spółkę w przyszłości) zobowiązania Wnioskodawcy wobec "znaczących udziałowców <...> Odpowiadając zatem na pytanie Wnioskodawcy, wskazać należy, że w przypadku całkowitej lub częściowej spłaty kapitału zaciągniętej pożyczki przed spłatą odsetek od tej pożyczki, na dzień zapłaty odsetek zastosowanie mogą znaleźć przepisy o niedostatecznej kapitalizacji w sytuacji, jeżeli w dniu ich zapłaty wartość zadłużenia Spółki z jakiegokolwiek tytułu wobec określonych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy podmiotów powiązanych osiągnie trzykrotność wartości kapitału zakładowego. Jeżeli jednak, jak zakłada Wnioskodawca, w wyniku całkowitej lub częściowej spłaty kapitału pożyczki w pierwszej kolejności, na dzień spłaty odsetek wartość zadłużenia (z jakiegokolwiek tytułu), nie przekroczy ww. pułapu, powyższe przepisy nie znajdą zastosowania.

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 listopada 2013 r. o sygn. ITPB3/423-361b/13/MK, w której organ stwierdził: Należy zatem zauważyć, że zapłata przez Spółkę na rzecz udziałowca odsetek od udzielonej przez niego pożyczki oraz raty kapitałowej pożyczki, skutkuje wygaśnięciem zobowiązania Spółki z tego tytułu. W dniu zapłaty odsetek Wnioskodawca "uwalnia się" od zadłużenia wobec udziałowca z tytułu tych odsetek oraz części kapitału pożyczki. W konsekwencji - skoro wartość zadłużenia Spółki wobec jej udziałowca posiadającego 100% jej udziałów i innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tego udziałowca, którą należy porównać z trzykrotnością wartości kapitału zakładowego spółki, ustala się na dzień zapłaty odsetek - dla ustalenia ww. wartości zadłużenia Spółki nie należy uwzględniać kwoty spłacanych w tym dniu odsetek od udzielonej przez udziałowca pożyczki oraz spłacanej "raty" kapitałowej pożyczki.

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 7 marca 2014 r. o sygn. ITPB3/423-610/13/PS, w której organ stwierdził: Biorąc pod uwagę powyższe rozważania oraz przedstawiony stan faktyczny należy stwierdzić, że przepis art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy ma zastosowanie w przypadkach, kiedy zadłużenie Spółki z jakiegokolwiek tytułu wobec podmiotów w tym przepisie wymienionych przekroczy pułap liczony w stosunku do wielkości kapitału zakładowego pożyczkobiorcy. W konsekwencji w "wartości zadłużenia" (na dzień zapłaty kapitału pożyczek jak i odsetek od pożyczek - oraz jeśli istnieją to wartości zadłużenia z innych tytułów spłacanych w tym dniu), o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy, którą to wartość porównuje się do trzykrotności kapitału zakładowego, nie należy natomiast uwzględniać kwoty spłacanej w tym dniu kwoty kapitału pożyczek czy odsetek od udzielonych przez podmiot powiązany pożyczek. Spełnienie świadczenia wobec wierzyciela (pożyczkodawcy) poprzez spłatę kapitału pożyczek czy też odsetek od pożyczek skutkuje bowiem wygaśnięciem zobowiązania z powyższego tytułu.

Mając na uwadze zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji oraz przedstawione powyżej uzasadnienie, Spółka stoi na stanowisku, że kwota główna pożyczki w części, która została spłacona nie powinna być brana pod uwagę podczas kalkulacji kwoty zadłużenia na dzień wskazany w ustawie i tym samym w sytuacji, gdy wartość zadłużenia Spółki, określona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek, nie będzie przekraczała wartości kapitałów własnych Wnioskodawcy, wówczas nie znajdą zastosowania ograniczenia wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy o p.d.o.p., a spłacane odsetki będą mogły zostać w całości zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, że w zakresie pytań oznaczonych we wniosku nr 1 i 2 wydano odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z dnia 14 marca 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.