IBPBI/2/423-898/09/MO - Określenie skutków podatkowych w zakresie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w sytuacji zakończenia postępowania upadłościowego dłużnika spółki oraz niezaspokojenia wierzytelności zgłoszonych przez spółkę w tym postępowaniu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 24 lipca 2009 r. (data wpływu do Organu 30 lipca 2009 r.), uzupełnionym w dniu 6 listopada 2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

W dniu 30 lipca 2009 r. wpłynął do Organu wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 23 października 2009 r. znak: IBPBI/2/423-898/09/MO, IBPBI/2/423-902/09/SD, IBPBI/2/423-903/09/SD wezwano do ich uzupełnienia. Uzupełnienia wniosku dokonano w dniu 6 listopada 2009 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Przedmiotem działalności gospodarczej Spółki jest w szczególności zakup, wytwarzanie, przetwarzanie i dystrybucja energii cieplnej, eksploatacja urządzeń ciepłowniczych, rekonstrukcja i modernizacja systemów ciepłowniczych, wydawanie zapewnień dostaw ciepła oraz warunków podłączenia do sieci cieplnej. W związku z wykonywaną działalnością gospodarczą Spółka wystawiła na rzecz Przedsiębiorstwa faktury VAT tytułem świadczonych usług. Przedsiębiorstwo w dniu 12 sierpnia 2005 r. ogłosiło swą upadłość.

Spółka zgłosiła swą wierzytelność do sądu w dniu 22 września 2005 r. i z tą datą utworzyła odpis aktualizacyjny oraz uznała ww. wierzytelność jako koszt uzyskania przychodu (bez VAT). W dniu 17 kwietnia 2009 r. wierzyciel otrzymał informację, że postępowanie upadłościowe zostało zakończone. Masa upadłości nie została zaspokojona.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 6 listopada 2009 r. Spółka doprecyzowała przedstawiony w poz. 54 stan faktyczny, o informacje, iż na rzecz kontrahenta wystawiła następujące faktury:

Ponadto w uzupełnieniu wniosku Spółka wskazała, iż wierzytelności objęte przedmiotowym wnioskiem nie zostały umorzone oraz, iż opisane wierzytelności nie uległy przedawnieniu.

Dodatkowo Spółka wyjaśniła, że pod pojęciem "zamknięcie (umorzenie) wierzytelności w księgach" rozumie wyksięgowanie przedmiotowych wierzytelności, na podstawie zgody Zarządu Spółki.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem Spółki

Ad. 1

Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej za wykonane usługi min. dostawy ciepła wystawia kontrahentom faktury VAT. Kwotę należną z tytułu wystawionych na rzecz Przedsiębiorstwa faktur VAT, stosowanie do zapisów art. 12 ust. 3 i następ. ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm., zwanej dalej: ustawą o p.d.o.p.) Spółka zaliczyła do przychodów z działalności gospodarczej. W związku z nieuregulowaniem przez Przedsiębiorstwo należnych zobowiązań wynikających z faktur VAT, wystawca na podstawie przepisów art. 35b ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm., zwanej dalej: ustawą o rachunkowości, aktualny tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) dokonał odpisu aktualizującego. Odpis aktualizujący wartość należności wierzyciel zaliczył odpowiednio do kosztów uzyskania przychodów w wartości netto (bez VAT).

Z uwagi na powyższe informacje kluczowe znaczenie mają przepisy art. 12 ust. 1 pkt 4d i 4e ustawy o p.d.o.p. Zgodnie z przywołanymi przepisami przychodem podatkowym jest wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (pkt 4d) oraz równowartość odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku ustania przyczyn, dla których dokonano tych odpisów (pkt 4e).

W tym miejscu należy odwołać się do przepisów art. 16 ust. 1 pkt 25 i 26a ustawy o p.d.o.p. Na mocy przywołanych przepisów wierzyciel ma możliwość zaliczenia nieściągalnych wierzytelności w koszty jako:

W świetle art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. b) i c) i ust. 2a pkt 1 lit. b) ustawy o p.d.o.p., wierzytelnością nieściągalną jest wierzytelność, której nieściągalność została udokumentowana postanowieniem sądu o:

Natomiast wierzytelność nieściągalną uznaje się za uprawdopodobnioną jeżeli zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków.

W związku z tym, Spółka uznając wierzytelność jako nieściągalną (uprawdopodobnioną), poprzez odpis aktualizujący zaliczyła wartość zobowiązania do kosztów uzyskania przychodu spółki. Wobec czego w świetle literalnego brzmienia zapisów art. 12 ust. 1 pkt 4d i 4e ustawy o p.d.o.p., zakończenie postępowania upadłościowego może spowodować powstanie przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych dla Spółki.

W konsekwencji Spółka uznała, iż ewentualne powstanie przychodu w podatku dochodowym, stosowanie do zapisów:

Reasumując Spółka stwierdza, iż po zakończeniu postępowania upadłościowego i wyrażeniu zgody przez Zarząd Spółki na umorzenie wierzytelności może po jej stronie powstać przychód w podatku dochodowym, którego wartość następnie stosownie do zapisów art. 16 umożliwi Spółce zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych.

Ad. 2

(stanowisko sformułowane po zmianie pytania Nr 2 w uzupełnieniu wniosku z dnia 3 listopada 2009 r. - data wpływu 6 listopada 2009 r.)

Kwestię związaną z ustalaniem przedawnienia zobowiązań podatkowych należy rozpatrywać w kontekście ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm). Na gruncie przedmiotowych przepisów możemy mówić o dwóch rodzajach przedawnień:

Z punktu wiedzenia omawianej sprawy szczególną uwagę należy zwrócić na przepis art. 70 Ordynacji, zgodnie z którym "zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku". Na mocy art. 70 § 3 Ordynacji bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Dniem ogłoszenia upadłości jest dzień wydania postanowienia sądu, uwzględniającego wniosek o ogłoszenie upadłości (art. 51 i 52 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze). Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego.

W konsekwencji Spółka uważa, iż w przedmiotowej sytuacji bieg terminu przedawnienia został przerwany w dniu 12 sierpnia 2005 r., a więc z dniem ogłoszenia upadłości dłużnika. Następnie rozpoczął on swój bieg na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego wydanego z dnia 17 kwietnia 2009 r.

Zdaniem Spółki, po zakończeniu postępowania upadłościowego i wyrażeniu zgody przez Zarząd Spółki na wyksięgowanie wierzytelności może to spowodować po stronie Spółki powstanie przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych, którego wartość następnie stosownie do zapisów art. 16 umożliwi Spółce zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych. Zatem Spółka powstały przychód w podatku dochodowym i jednocześnie koszt uzyskania przychodów winna wykazać w roku obrotowym 2009, jako wartości nie przedawnione.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. określanej w dalszej części skrótem "ustawa o p.d.o.p."), za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Stosowanie do art. 15 ust. 1 ustawy o p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Artykuł 16 ust. 1 ustawy o p.d.o.p. wskazuje kilka okoliczności pozwalających na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów równowartości należności uprzednio zaliczonych do przychodów należnych, jeżeli wyegzekwowanie tych należności od dłużnika jest wątpliwe.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 2a pkt 1.

W myśl art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o p.d.o.p., nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną w przypadku określonym w ust. 1 pkt 26a, w szczególności jeżeli:

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) ustawy o p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2.

Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o p.d.o.p. za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

Nadto art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o p.d.o.p. stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż nie można zaliczyć do kosztów podatkowych wierzytelności przedawnionej i to niezależnie od tego, czy uprzednio utworzono na nią odpis aktualizujący i zaliczono go do kosztów uzyskania przychodów, czy też nie, bowiem zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

W myśl art. 12 ust. 1 pkt 4d ustawy o p.d.o.p., przychodem jest wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 4e ustawy o p.d.o.p. przychodem jest równowartość odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku ustania przyczyn, dla których dokonano tych odpisów.

Jeżeli więc zgodnie z przepisami ustawy o p.d.o.p. na daną wierzytelność podatnik dokonał odpisu aktualizującego i zaliczył go do kosztów podatkowych, a następnie doszło np. do przedawnienia tej wierzytelności, to o kwotę dokonanego odpisu podatnik zobowiązany będzie zwiększyć swój przychód podatkowy.

Jeżeli natomiast na daną wierzytelność podatnik dokonał odpisu aktualizującego i zaliczył go do kosztów podatkowych, zgodnie z przepisami ustawy o p.d.o.p., a następnie doszło do udokumentowania nieściągalności tej wierzytelności, to:

Ze stanu faktycznego zawartego we wniosku wynika, iż Spółka w dniu 22 września 2005 r. zgłosiła swą wierzytelność do Sądu i w tym dniu utworzyła odpis aktualizujący oraz uznała go jako koszt uzyskania przychodów. W dniu 17 kwietnia 2009 r. Spółka otrzymała informację, iż postępowanie upadłościowe zostało zakończone, a masa upadłości nie została zaspokojona. Natomiast z własnego stanowiska Spółki wynika, iż postanowienie o zakończeniu postępowania upadłościowego zostało wydane przez Sąd 17 kwietnia 2009 r.

W uzupełnieniu wniosku Spółka wskazała, iż przedmiotowa wierzytelność nie została umorzona ani nie uległa przedawnieniu. Nieściągalna wierzytelność zaliczana jest do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia 2 warunków:

Gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków.

Udokumentowanie nieściągalności wierzytelności na podstawie postanowień sądu dotyczących postępowania upadłościowego (art. 16 ust. 2 pkt 2 ustawy o p.d.o.p.) następuje w dacie uprawomocnienia się tych postanowień. Nie ma istotnego znaczenia w tym przypadku data otrzymania dokumentu.

Biorąc pod uwagę powyższe skoro postanowienie o zakończeniu postępowania upadłościowego zostało wydane przez Sąd 17 kwietnia 2009 r. to udokumentowanie nieściągalności miało miejsce w 2009 r.. Spółka po zakończeniu postępowania upadłościowego winna utworzony odpis aktualizujący rozwiązać i zaliczyć do przychodu podatkowego, a wierzytelność odpisaną jako nieściągalną zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

W świetle powyższego stanowisko Spółki należy uznać za prawidłowe.

Jednocześnie należy zauważyć, iż powołany przez Spółkę przepis art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o p.d.o.p., nie będzie miał w niniejszej sprawie zastosowania, bowiem jak wyjaśniła Spółka w uzupełnieniu wniosku przedmiotowe wierzytelności nie zostały umorzone.

Odnosząc się natomiast do kwestii przedawnienia przedmiotowych wierzytelności Organ wydając niniejszą interpretację oparł się w całości na twierdzeniu Wnioskodawcy, iż nie uległy one przedawnieniu na gruncie przepisów prawa cywilnego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 14b § 3 cyt. w sentencji ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Należy zatem zaznaczyć, iż wydając niniejszą interpretację tut. Organ oparł się na opisie stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu stanu faktycznego udzielona interpretacja traci ważność.

Wskazać również należy, iż w związku ze zmianą pytania oznaczonego we wniosku Nr 2, pierwotne pytanie oznaczone tym numerem, jak i argumentacja Wnioskodawcy w tym zakresie nie były przedmiotem niniejszej interpretacji (w szczególności dot. przedawnienia zobowiązania podatkowego na gruncie Ordynacji podatkowej). Wskazać jedynie należy, iż okoliczności, o których mowa w art. 70 Ordynacji podatkowej dot. przedawnienia zobowiązań podatkowych podatnika, a zatem odnoszą się do jego osoby, ich zaistnienie odnośnie np. kontrahentów nie wywołuje skutków prawnych wskazanych w tym przepisie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.