IBPBI/2/423-334/09/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Banku przedstawione we wniosku z dnia 16 marca 2009 r. (data wpływu do tut. Biura 19 marca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych dla osoby prawnej nieodpłatnego udostępnienia nieruchomości przewłaszczonej na Bank - jest prawidłowe.

W dniu 19 marca 2009 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych dla osoby prawnej nieodpłatnego udostępnienia nieruchomości przewłaszczonej na Bank.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Zdarzenia przyszłe, których dotyczy niniejszy wniosek o interpretację, wiążą się z następującym stanem faktycznym. Bank wnioskodawca zamierza udzielając kredytu klientowi (klientem może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna) zabezpieczyć spłatę kredytu m.in. w drodze przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie. Przewłaszczenie będzie dokonywane w drodze umowy o przewłaszczenie nieruchomości na wnioskodawcę, przy pozostawieniu faktycznego władztwa nad nieruchomością w rękach klienta. Przeniesienie własności nieruchomości klienta na Bank następuje jedynie na zabezpieczenie spłaty kredytu, z tego też względu Bank jednocześnie zezwala klientowi na okres spłaty kredytu, do czasu zwrotnego przeniesienia własności na klienta, do korzystania z nieruchomości w pełnym zakresie. Bank zamierza umożliwić klientowi korzystanie z nieruchomości nieodpłatnie, na podstawie klauzuli w umowie przewłaszczenia. Rozwiązanie to wynika ściśle z istoty przewłaszczenia, które dokonywane jest na zabezpieczenie spłaty i nie zmierza do rzeczywistego przeniesienia władztwa nad nieruchomością. Rzeczywiste przeniesienie własności nieruchomości na Bank może nastąpić jedynie w przypadku niedokonania spłaty kredytu przez klienta.

Powstaje wątpliwość, czy fakt nieodpłatnego charakteru udostępnienia przedmiotowej nieruchomości nie będzie rodzić obowiązku podatkowego w podatku dochodowym, po stronie klienta ze względu na literalne brzmienie art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (klientami mogą być bowiem osoby fizyczne jak i prawne).

Z tego względu we wniosku o interpretację ocenie podlegają przepisy zarówno ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i od osób prawych.

Obie ustawy o podatku dochodowym, przewidują analogiczne rozwiązania w zakresie uznania, iż przychodami nie są przychody z "odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu - do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy". Z tego względu, w piśmiennictwie podatkowym przyjmuje się, iż dla celów podatkowych przewłaszczana rzecz jest własnością przewłaszczającego - klienta, do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy - tu wydania nieruchomości przejmującemu. Założenie to zdaniem wnioskodawcy wynika z całokształtu przedmiotowych regulacji zawartych w ustawach o podatku dochodowym. Bank dodatkowo zaznacza, iż istotnym elementem przewłaszczenia jest oprócz przeniesienia własności na zabezpieczenie także udzielenie jednoczesnej zgody przewłaszczającemu - dłużnikowi - na bezpłatne oddanie nieruchomości dłużnikowi do używania, do czasu pełnej spłaty kwoty kredytu wraz należnymi odsetkami, prowizjami, opłatami i kosztami z nimi związanymi. Powstaje więc pytanie o tytuł prawny do korzystania przez dłużnika z nieruchomości, której własność przeniósł on na zabezpieczenie na Bank. Zdaniem wnioskodawcy, brak jest potrzeby generowania dodatkowego tytułu prawnego w tym zakresie, poza wyrażeniem zgody w umowie o przewłaszczenie.

Ze względu na istotę instytucji prawnej jaką jest przewłaszczenie na zabezpieczenie wierzytelności, dla celów podatkowych przewłaszczenie na zabezpieczenie nie powoduje przejścia prawa własności nieruchomości na Bank. Wobec czego nieodpłatne udostępnienie nieruchomości przez Bank przewłaszczającemu, nie powinno rodzić jakiegokolwiek opodatkowania przychodu po stronie klienta Banku.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy nieodpłatne udostępnienie osobie prawnej nieruchomości przewłaszczonej na Bank na zabezpieczenie spłaty kredytu, poprzez udzielenia zgody przez Bank na korzystanie z nieruchomości do czasu spłaty kredytu w umowie przewłaszczenia, rodzi po stronie przewłaszczającego przychód podlegający oszacowaniu jako równowartość czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości.

Zdaniem wnioskodawcy: Do uzyskania przychodu po stronie przewłaszczającego nieruchomość nie dochodzi, ze względu na cel przewłaszczenia polegający jedynie na zabezpieczeniu spłaty wierzytelności. Wobec powyższego, korzystanie przez przewłaszczającego z nieruchomości odbywa się w ramach jego uprawnień do nieruchomości jako jej posiadacza, a nawet właściciela dla celów podatkowych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Umowa o przewłaszczenie (przelew) na zabezpieczenie stanowi tzw. fiducjarne (powiernicze) przeniesienie własności, polegające na zabezpieczeniu wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela prawa własności rzeczy ruchomej z jednoczesnym ustanowieniem zobowiązania wierzyciela do korzystania przez dłużnika z prawa własności w granicach ustalonych przez strony. Zobowiązanie wierzyciela jest zastrzeżone pod warunkiem zawieszającym zaspokojenia zapłaty roszczenia zabezpieczonego poprzez przewłaszczenie.

Poglądy w orzecznictwie sądowym wobec notarialnej formy umowy przewłaszczenia nieruchomości są podzielone, nie zawsze jest ona uznawana. Za dopuszczalnością takiej formy przemawia forma umowy bezwarunkowej. Własność w takim przypadku przechodzi na wierzyciela bezwarunkowo, nie narusza zatem wymogu z art. 157 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Wierzyciel zobowiązuje się jednocześnie do przeniesienia z powrotem własności nieruchomości na dłużnika, z chwilą zapłaty przez niego długu.

Umowa o przewłaszczenie na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych, czyli bezpośrednio nieuregulowanych w ustawie. Jej zawieranie jest dopuszczalne w ramach przewidzianej w art. 353 Kodeksu cywilnego zasady swobody umów w obrocie cywilnym. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Do przedmiotowo istotnych elementów konstruujących umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie należy zamieszczenie w jej treści zastrzeżenia o zwrotnym przeniesieniu własności na przewłaszczającego przez wierzyciela, w razie spłaty długu.

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Ponadto stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14 jest wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Jednakże w myśl art. 12 ust. 4 pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów nie zalicza się przychodów z odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu - do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy.

Z powyższego wynika, iż przewłaszczenie w celu zabezpieczenia wierzytelności jest neutralne podatkowo, do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy, bowiem ma ono na celu wyłącznie wzmocnienie pewności wierzyciela, że jego dług zostanie spełniony w przyszłości.

Stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku w zakresie pytania 2 jest zatem prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.