IBPBI/2/423-308/11/AK - Ustalenie momentu rozpoznania przychodu przez bank z tytułu premii opcyjnej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 10 marca 2011 r. (data wpływu do tut. BKIP 14 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Bank rozliczając przychód z tytułu instrumentu finansowego jakim jest opcja, powinien rozpoznawać go w momencie wymagalności premii opcyjnej za zbycie instrumentu pochodnego, zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1) - jest nieprawidłowe.

W dniu 14 marca 2011 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Bank rozliczając przychód z tytułu instrumentu finansowego jakim jest opcja, powinien rozpoznawać go w momencie wymagalności premii opcyjnej za zbycie instrumentu pochodnego, zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1)

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Bank ma w swojej ofercie szeroki wachlarz instrumentów opcyjnych, począwszy od opcji najprostszych typu plain vanilla, poprzez opcje egzotyczne, kończąc na złożonych strategiach opcyjnych, dopasowanych do indywidualnych potrzeb konkretnego Klienta.

Istotą transakcji opcyjnych jest określenie ceny zakupu lub sprzedaży waluty w przyszłości.

Cechami charakterystycznymi kontraktu opcyjnego jest:

Transakcje opcji walutowych zawierane są zarówno z Klientami niebankowymi, jak i na rynku międzybankowym.

Umowy dla Klientów niebankowych.

Transakcje opcji walutowych mogą być zawierane z Klientami w oparciu o:

Każda z tych wskazanych umów jest umową ramową, która określa podstawowe kwestie związane z zawarciem kontraktów tj. określanie typu opcji: europejska/amerykańska, określenie terminu żądania wykonania opcji, sposób potwierdzenia i rozliczenia kontraktu, opis warunków stosowania strategii opcyjnych (pojedyncze opcje mogą wchodzić w skład struktur opcyjnych) i sposobu jej rozliczenia, i inne parametry.

Doprecyzowanie warunków każdego typu transakcji opcyjnych następuje w oparciu o potwierdzenia w których Bank i klient uzgadniają szczegółowo wszystkie parametry tj: datę zawarcia transakcji, pozycję (kupno/sprzedaż), datę płatności premii, wysokość premii, datę realizacji transakcji, datę wygaśnięcia transakcji, godzinę wygaśnięcia, kurs realizacji/ kurs rozliczenia, kurs referencyjny, kurs rynkowy, kwotę spłaty, kwotę transakcji, oznaczenie strony transakcji, rodzaju transakcji i sposobu/i metody rozliczenia zwanej trybem realizacji opcji.

Opcja walutowa posiada cenę, umożliwia więc Nabywcy wybór kursu realizacji opcji, a Wystawca uwzględnia to w cenie.

Wyboru kursu realizacji dokonuje się względem wyliczonego kursu Forward. Wybór korzystniejszego kursu realizacji (opcja tzw. "In-The-Money") pociąga za sobą wzrost ceny opcji, mniej korzystny (opcja tzw. "Out-of-The-Money") obniża koszt nabycia. Ceny opcji z kursem realizacji równym kursowi Forward (opcja tzw. "At-The-Money") mogą służyć jako poziom odniesienia i są publikowane w dziennikach finansowych.

Bank oferuje Klientom kupno - sprzedaż opcji walutowych put i call:

* Na kursy walut USD/PLN, EUR/PLN, GBP/PLN, CHF/PLN, EUR/USD;

* Na dowolną datę realizacji w przedziale od pierwszego dnia do 18 miesięcy;

* Dla kwot powyżej USD 10.000 lub ekwiwalentu;

* Rozliczenie opcji według kursu NBP - Fixing z godz. 11.00.

Transakcje z bankami zawierane są w oparciu o Umowę Ramową zgodną ze standardem ZBP lub ISDA Master Agreement.

Umowa Ramowa wg standardu ZBP jest w zakresie opcji równie ogólna co klientowska stara p-ISDA (będąca w większości jej wierną kopią).

Międzynarodowa ISDA Master Agreement jest umową niezwykle elastyczną daje dużą swobodę stronom w zakresie uzgadnianych parametrów transakcji, które muszą być jedynie właściwie odzwierciedlone na potwierdzeniu transakcji.

Jak wskazano wyżej Bank oferuje klientom różne rodzaje opcji od najprostszych typu plain vanilla aż po skomplikowane struktury dopasowane do indywidualnych potrzeb.

Jednakże, każda z tych transakcji wyróżnia się spośród innych instrumentów tym, że jest transakcją o niesymetrycznym rozkładzie wypłaty, umowa daje prawo nabywcy do zakupu - opcja call lub sprzedaży - opcja put określonej ilości waluty, w określonym terminie i po z góry ustalonej cenie. Wystawca opcji w przypadku realizacji prawa przez nabywcę musi odkupić lub odsprzedać określoną ilość waluty po określonej cenie i w określonym z góry terminie.

W przypadku opcji warunkowych, które charakteryzują się dosyć odległym czasowo terminem płatności premii uzależnionym od spełnienia się określonego warunku i wystąpienia konieczności płatności premii w momencie spełnienia się warunku, regułą jest, że premia stanowiąca cenę za nabycie prawa płatna jest nie w momencie zawarcia transakcji, ale ziszczenia się warunku i zawarcia standardowego kontraktu opcyjnego.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy Bank rozliczając przychód z tytułu instrumentu finansowego jakim jest opcja, powinien rozpoznawać go w momencie wymagalności premii opcyjnej za zbycie instrumentu pochodnego, zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych tj. z dnia 14 czerwca 2000 r. (Dz. U. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) - zwaną dalej ustawą CIT... (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1)

Zdaniem Banku, przychód z wystawionych/zbytych instrumentów opcyjnych w postaci uzyskanej premii opcyjnej uznaje za przychód zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy CIT, czyli w momencie wystawienia opcji tzn. zbycia prawa opcyjnego do którego dochodzi w momencie zawarcia transakcji opcji waniliowych albo w momencie ziszczenia się warunku w przypadku opcji warunkowej.

Kontrakty opcyjne są w świetle ustawy CIT uznane za pochodne instrumenty finansowe, albowiem w pełni odpowiadają definicji określonej w art. 16 ust. 1b ustawy CIT, a nawet są expressis verbis przez nią wymienione. Za pochodne instrumenty finansowe należy rozumieć prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności takimi instrumentami są opcje i kontrakty terminowe.

Ustawa CIT nie zawiera szczególnych uregulowań dotyczących momentu uznania za przychód podatkowy otrzymanych przez podmiot oferujący kontrakty na instrumentach pochodnych premii opcyjnej. Premia otrzymana w związku z zawarciem kontraktu, stanowi więc przychód, do którego należy stosować ogólne zasady dotyczące przychodów otrzymywanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Artykuł 12 ust. 3 ustawy CIT, odnoszący się do przychodów z działalności gospodarczej stanowi, że przychody związane z działalnością gospodarczą osiągane w roku podatkowym stanowią również przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont

Artykuł 12 ust. 3a doprecyzowuje ust. 3 w zakresie momentu uznania za przychód podatkowy przychodów należnych. Przychód taki powstaje w dacie zbycia prawa majątkowego albo w dacie wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności. W konsekwencji powyższych unormowań należy uznać, że wymagalna premia za zbycie prawa opcyjnego będzie stanowiła dla wystawcy opcji przychód w dacie upływu terminu do dokonania jej płatności lub spełnienia się warunku w przypadku opcji warunkowej i z reguły będzie to dzień ustalony w kontrakcie jako "value date dla premii".

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

W doktrynie prawa finansowego za pochodny instrument finansowy uważa się taki instrument, którego wartość zależy od wartości innego instrumentu (pierwotnego), na który ten pochodny instrument został wystawiony.

Definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm., określanej w dalszej części skrótem "u.p.d.o.p."). Przepis ten stanowi, iż za pochodne instrumenty finansowe uważa się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Natomiast na podstawie art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Objęte powyższym przepisem przychody muszą być następstwem prowadzonej działalności gospodarczej. w związku z tym, między przychodem, a działalnością gospodarczą musi istnieć związek skutkujący powstaniem przychodu. Przychodami należnymi, które to określenie nie zostało zdefiniowane w u.p.d.o.p., są przychody, które w następstwie działalności gospodarczej stały się należnością (wierzytelnością), chociaż faktycznie jeszcze ich nie uzyskano. Oznacza to, że opodatkowanie rozszerzone zostało także na przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem, powinny wpłynąć do podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, lecz jeszcze to nie nastąpiło, co jest konsekwencją oparcia opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej na tzw. zasadzie memoriałowej.

Zasady rozpoznawania momentu uzyskania przychodów określonych w art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., uregulowane są w art. 12 ust. 3a - 3e u.p.d.o.p.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a u.p.d.o.p., za datę powstania przychodu uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

Z kolei, zgodnie z art. 12 ust. 3c u.p.d.o.p., jeżeli strony ustalają, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w cyt. powyżej ust. 3, do którego nie mają zastosowania regulacje zawarte w ust. 3a i 3c, zgodnie z ust. 3e - za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Bank ma w swojej ofercie szeroki wachlarz instrumentów opcyjnych, począwszy od opcji najprostszych typu plain vanilla, poprzez opcje egzotyczne, kończąc na złożonych strategiach opcyjnych, dopasowanych do indywidualnych potrzeb konkretnego Klienta. Doprecyzowanie warunków każdego typu transakcji opcyjnych następuje w oparciu o potwierdzenia, w których Bank i klient uzgadniają szczegółowo wszystkie parametry tj: datę zawarcia transakcji, pozycję (kupno/sprzedaż), datę płatności premii, wysokość premii, datę realizacji transakcji, datę wygaśnięcia transakcji, godzinę wygaśnięcia, kurs realizacji/ kurs rozliczenia, kurs referencyjny, kurs rynkowy, kwotę spłaty, kwotę transakcji, oznaczenie strony transakcji, rodzaju transakcji i sposobu/i metody rozliczenia zwanej trybem realizacji opcji. Każda z tych transakcji wyróżnia się spośród innych instrumentów tym, że jest transakcją o niesymetrycznym rozkładzie wypłaty, umowa daje prawo nabywcy do zakupu - opcja call lub sprzedaży - opcja put określonej ilości waluty, w określonym terminie i po z góry ustalonej cenie. Wystawca opcji w przypadku realizacji prawa przez nabywcę musi odkupić lub odsprzedać określoną ilość waluty po określonej cenie i w określonym z góry terminie. W przypadku opcji warunkowych, które charakteryzują się dosyć odległym czasowo terminem płatności premii uzależnionym od spełnienia się określonego warunku i wystąpienia konieczności płatności premii w momencie spełnienia się warunku, regułą jest, że premia stanowiąca cenę za nabycie prawa płatna jest nie w momencie zawarcia transakcji, ale ziszczenia się warunku i zawarcia standardowego kontraktu opcyjnego.

Reasumując, należy stwierdzić, iż do ustalenia momentu uzyskania przychodu z premii opcyjnej znajdzie zastosowanie art. 12 ust. 3a u.p.d.o.p. (stanowi ona bowiem przychód związany z działalnością gospodarczą).

W związku z powyższym, przychód z premii opcyjnej, po stronie otrzymującego premię wystąpi w dacie zawarcia kontraktu przewidującego zapłatę tej premii. Premia bowiem jest opłatą niezależną od wyniku zawartego kontraktu i stanowi zapłatę dla wystawcy instrumentu za samo jego wystawienie (za ryzyko związane z wystawieniem instrumentu). Na moment rozpoznania przychodu z tyt. premii opcyjnej nie ma natomiast wpływu termin płatności tej premii, nie jest to bowiem jedno ze zdarzeń wymienionych w art. 12 ust. 3a u.p.d.o.p.

Mając powyższe na uwadze, przychód Banku w postaci premii opcyjnej powstaje w momencie zawarcia kontraktu opcyjnego.

Stanowisko Banku w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 1 jest zatem nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienić należy, iż w sprawach będących przedmiotem pytań oznaczonych we wniosku Nr 1 (zdarzenie przyszłe), 2-3 wydano odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.