IBPBI/2/423-1219/12/JS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 3 lipca 2012 r. poz. 749) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 19 września 2012 r. (data wpływu do tut. BKIP 25 września 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem własnych akcji Spółki w celu ich umorzenia jest nieprawidłowe.

W dniu 25 września 2012 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem własnych akcji Spółki w celu ich umorzenia.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki X SA (dalej zwana również jako: Spółka, Wnioskodawca bądź Podatnik), podjęło uchwałę upoważniającą Zarząd Spółki do nabywania akcji własnych Spółki w celu ich umorzenia na warunkach ustalonych w uchwale (skup akcji własnych).

Decyzja o nabyciu akcji celem umorzenia wynikała z zalet, jakie daje skup akcji własnych celem ich umorzenia, w tym m.in. zapewnienie spółce właściwej struktury akcjonariatu oraz budowania jej wartości i wizerunku.

W związku z nabyciem akcji celem ich umorzenia, Spółka poniosła następujące wydatki: koszty aktu notarialnego sporządzonego z odbycia Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (dalej również NWZA), wynagrodzenie dla Domu Maklerskiego związane z nabyciem akcji (wezwanie do skupu akcji własnych), opłata dla Domu Maklerskiego za przeprowadzenie publicznego wezwania na sprzedaż akcji, prowizja od zakupionych akcji dla Domu Maklerskiego, koszty ogłoszenia o odbyciu NWZA, odsetki od umowy kredytu, która została podpisana w celu uzyskania środków na nabycie akcji, prowizja od kredytu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy poniesione przez Spółkę wydatki z tytułu nabycia akcji celem umorzenia, Spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy CIT.

Artykuł 16 ust. 1 ustawy CIT nie wymienia w katalogu wydatków nie będących kosztami uzyskania przychodów, wydatków wymienionych przez Podatnika, tj. koszty aktu notarialnego sporządzonego z odbycia Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (dalej również NWZA), wynagrodzenie dla Domu Maklerskiego za przeprowadzenie nabycia akcji (wezwanie do skupu akcji własnych), opłata dla Domu Maklerskiego za przeprowadzenie publicznego wezwania na sprzedaż akcji, prowizja od zakupionych akcji dla Domu Maklerskiego, koszty ogłoszenia o odbyciu NWZA, odsetki od umowy kredytu, która została podpisana w celu uzyskania środków na nabycie akcji, prowizja od kredytu.

Tym samym, w ocenie Podatnika kwestię możliwości zaliczenia przedmiotowych wydatków w ciężar kosztów uzyskania przychodu, należy rozpatrywać w świetle ich związku z przychodem, jak również zabezpieczenia albo zachowania źródeł przychodu.

Wnioskodawca podkreśla, że możliwość skupu akcji celem ich umorzenia jest jedną z cech charakterystycznych spółek akcyjnych, pozwalającą z jednej strony na odpowiednie kształtowanie akcjonariatu danej spółki, z drugiej strony jest ustawowym uprawnieniem akcjonariusza. Dlatego też, w opinii Spółki, koszt poniesionych wydatków z tytułu nabycia akcji celem ich umorzenia, w tym zapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego w celu zachowania płynności finansowej i sfinansowania wypłaty wynagrodzenia za umorzone akcje ma związek z bieżącą działalnością Spółki i w konsekwencji powinny zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, jako koszt pośrednio związany z przychodami.

Skup akcji własnych celem ich umorzenia jest narzędziem szeroko stosowanych na rynku polskim. Służy on osiągnięciu określonych celów spółki publicznej w zakresie szeroko rozumianego budowania jej wizerunku i wartości. Spośród licznych zalet skupu akcji celem ich umorzenia, spółka wskazuje celem przykładu, wysyłanie pozytywnego sygnału do inwestorów i akcjonariuszy, większą elastyczność zwrotu gotówki dla akcjonariuszy w porównaniu do dywidendy, możliwość skutecznych zmian w strukturze kapitałowej spółki.

W opinii Spółki w świetle postanowień art. 15 ust. 1 ustawy CIT, w szczególności wobec wskazania, iż wydatki poniesione na zabezpieczenie oraz zachowanie źródła przychodu powinny być traktowane, jako koszty uzyskania przychodu, argumentem przemawiającym za możliwością zaliczenia poniesionych wydatków w związku z umorzeniem akcji, jest konieczność zapewnienia przez Spółkę właściwej struktury akcjonariatu gwarantującej kontynuację jej planów inwestycyjnych mających być w przyszłości źródłem przychodu dla Spółki. Tym samym, Wnioskodawca podejmując decyzję o nabyciu akcji w celu umorzenia oraz jego pozostali akcjonariusze podejmując uchwałę odnośnie umorzenia akcji i obniżenia kapitału zakładowego Spółki, zabezpieczają przyszłe źródło przychodów.

Ze względu na to, że ustawodawca nie określił, jak należy rozumieć "zachowanie albo zabezpieczenie" źródła przychodów, pojęcia te należy określać na gruncie języka potocznego. Tak więc zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów jest jego utrzymanie w sprawności, jego uchowanie i uchronienie, tak aby mogło funkcjonować i dawać przychody w przyszłości, a także podtrzymanie istnienia źródła przychodów, skutecznej realizacji przedsięwzięcia, uczynienia źródła przychodów mocnym i trwałym, odpornym na działanie czynników obniżających jego sprawność (M. Pawlik, Nowe pojęcie kosztów uzyskania przychodów, Monitor Podatkowy 2007, nr 2).

Ponieważ jednym ze źródeł przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych jest działalność gospodarcza, to wszystkie ponoszone w związku z tą działalnością koszty należy uznać za koszty ponoszone w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p (tak: M. Chudzik, Komentarz do art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Lex 2007).

W zakresie odsetek i prowizji od umowy kredytu, podpisanej w celu sfinansowania kosztów nabycia akcji Podatnik wskazuje, iż nie będzie w stanie wypłacić należnego akcjonariuszowi wynagrodzenia z tytułu umorzenia akcji z zysków z lat poprzednich czy też z dochodów okresu bieżącego. Tym samym, wypłata wynagrodzenia z tytułu umorzenia akcji, może spowodować dla Spółki znaczące problemy związane z brakiem możliwości regulowania bieżących zobowiązań również wobec jej pozostałych kontrahentów. Najbardziej dogodnym sposobem pozwalającym, w opinii Spółki, na uniknięcie problemów z finansowaniem bieżących kosztów jest zaciągnięcie kredytu pozwalającego na zachowanie płynności finansowej a w rezultacie wywiązanie się przez nią z wszelkich obowiązkowych płatności.

Na poparcie prezentowanego stanowiska Spółka powołuje się na orzecznictwo WSA (np. II FSK 2118/09} wydane w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu odsetek zapłaconych od kredytu zaciągniętego przez podatników w celu zachowania płynności finansowej, zagrożonej koniecznością wypłaty przez danego podatnika dywidendy i wynagrodzenia z tytułu umorzenia akcji. W opinii Spółki, analogicznie jak wydatki związane z wypłatą dywidendy powinny być rozpatrywane również wydatki poniesione na zapłatę odsetek od kredytu zaciągniętego w celu zachowania płynności finansowej zagrożonej wypłatą wynagrodzenia z tytułu umorzenia akcji. Wynika to z faktu, iż zarówno dywidenda (jej wypłata), jak również umorzenie akcji (wynagrodzenie z tego tytułu) są instrumentami prawa handlowego przewidzianymi przez przepisy k.s.h. regulujące działalność spółek akcyjnych.

Istotnym jest, iż przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek - poza wyraźnie wskazanymi w ustawie - wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego lub pośredniego związku z przychodem i racjonalnością działania dla osiągnięcia tego przychodu. Sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest jednoznaczny, należy rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku. Kosztami uzyskania przychodów będą zatem wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, jeżeli są one racjonalnie uzasadnione, a każdy wydatek oceniany z tego punktu widzenia (Wyrok NSA, II FSK 234/08).

Podsumowując, w ocenie Podatnika, Spółka ma możliwość zaliczenia odsetek od kredytu na skup akcji własnych celem ich umorzenia oraz pozostałych wydatków związanych z nabyciem akcji celem ich umorzenia, do podatkowych kosztów uzyskania przychodów. Stanowisko Spółki jest uzasadnione tym, że zaciągnięcie kredytu ma na celu zapewnienie (utrzymanie) płynności finansowej, a tym samym zabezpiecza same źródła przychodu poprzez sposobność wykorzystania środków obrotowych Spółki na jej bieżącą działalność. Nie należy bowiem tracić z pola widzenia faktu, że w powyższym kontekście bez zewnętrznego źródła finansowania w postaci kredytu bankowego, Spółka musiałaby zaangażować na skup akcji własnych własne środki obrotowe, niezbędne do prowadzenia statutowej działalności gospodarczej. Wnioskodawca podkreśla, że możliwość umorzenia akcji jest jedną z cech charakterystycznych spółek akcyjnych, pozwalającą z jednej strony na odpowiednie kształtowanie akcjonariatu danej spółki, z drugiej strony jest ustawowym uprawnieniem akcjonariusza. Dlatego też, w opinii Spółki, koszt poniesionych wydatków z tytułu nabycia akcji celem ich umorzenia, w tym zapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego w celu zachowania płynności finansowej i sfinansowania wypłaty wynagrodzenia za umorzone akcje ma związek z bieżącą działalnością Spółki i w konsekwencji powinien zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu jako koszt pośrednio związany z przychodami.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm. - zwanej dalej "u.p.d.o.p."), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Przywołana regulacja wskazuje, iż definicja kosztów uzyskania przychodów - dla celów podatku dochodowego - składa się z dwóch podstawowych elementów, które łącznie tworzą swego rodzaju normatywną klauzulę generalną.

Pierwszy z tych elementów określić można mianem przesłanki pozytywnej, zakładającej spełnienie łącznie dwóch warunków, tj.:

Tak więc, dany podmiot gospodarczy ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków po wyłączeniu tych, których możliwość odliczenia jest wprost ograniczona w ustawie - zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami - pod warunkiem, że ich poniesienie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub wiąże się z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Obowiązkiem podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie związku pomiędzy poniesieniem kosztu, a uzyskaniem przychodu, zgodnie z dyspozycją powołanego art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Z powyższego przepisu wynika, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione nakłady i wydatki związane bezpośrednio lub pośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest poprawienie wyniku finansowego oraz osiągnięcie przychodu, z wyjątkiem wydatków wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na umorzenie kapitałów, pozostających w związku z utworzeniem (nabyciem), powiększeniem lub ulepszeniem źródła przychodów.

Umorzenie akcji jest specyficzną czynnością spółki, której efektem jest prawna likwidacja, tj. unicestwienie niektórych lub wszystkich akcji w kapitale zakładowym. Razem z likwidacją akcji dochodzi do unicestwienia nie tylko samej akcji jako części kapitału zakładowego, ale również praw obligacyjnych i organizacyjnych z nią związanych.

Zasady umarzania akcji w spółce akcyjnej zostały uregulowane w art. 359-361 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).

Stosownie do treści art. 359 § 1 ww. ustawy, akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie dobrowolne nie może być dokonane częściej niż raz w roku obrotowym. Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa statut.

W myśl § 2 powyższego przepisu, umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Uchwała powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Umorzenie przymusowe następuje za wynagrodzeniem, które nie może być niższe od wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy.

Ponadto, jak wynika z treści art. 360 § 1 Kodeksu spółek handlowych, umorzenie akcji wymaga obniżenia kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna być powzięta na walnym zgromadzeniu, na którym powzięto uchwałę o umorzeniu akcji.

W tym miejscu wskazać należy na regulację art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którą do przychodów nie zalicza się przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, funduszu udziałowego albo funduszu założycielskiego, albo funduszu statutowego w banku państwowym, albo funduszu organizacyjnego ubezpieczyciela. Oznacza to, iż wartość wkładów zarówno pieniężnych jak i niepieniężnych, wnoszona na pokrycie kapitału zakładowego w związku z utworzeniem spółki, jak również z związku z podwyższeniem tego kapitału, nie jest zaliczana do przychodów podatkowych.

Skoro z woli ustawodawcy wyrażonej w ww. przepisie, nie stanowią przychodów podatkowych środki otrzymane na utworzenie bądź powiększenie kapitału zakładowego, to tym samym nie mogą stanowić kosztów podatkowych wydatki związane z jego umorzeniem (obniżeniem). Wynika to wprost z powołanego już wyżej przepisu art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki podjęło uchwałę upoważniającą Zarząd Spółki do nabywania akcji własnych Spółki w celu ich umorzenia na warunkach ustalonych w uchwale (skup akcji własnych).

W związku z nabyciem akcji celem ich umorzenia, Spółka poniosła następujące wydatki: koszty aktu notarialnego sporządzonego z odbycia Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (dalej również NWZA), wynagrodzenie dla Domu Maklerskiego związane z nabyciem akcji (wezwanie do skupu akcji własnych), opłata dla Domu Maklerskiego za przeprowadzenie publicznego wezwania na sprzedaż akcji, prowizja od zakupionych akcji dla Domu Maklerskiego, koszty ogłoszenia o odbyciu NWZA, odsetki od umowy kredytu, która została podpisana w celu uzyskania środków na nabycie akcji, prowizja od kredytu. W ocenie Wnioskodawcy, art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. nie wymienia w katalogu wydatków nie będących kosztami uzyskania przychodów, ww. kosztów. Wydatki te mają związek z bieżącą działalnością Spółki i w konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, powinny zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, jako koszt pośrednio związany z przychodami.

Odnosząc się do stanowiska Wnioskodawcy, wydatki poniesione przez Spółkę, tj. koszt aktu notarialnego sporządzonego z odbycia Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy, kwoty należne dla Domu Maklerskiego (wynagrodzenie związane z nabyciem akcji, opłata za przeprowadzenie publicznego wezwania na sprzedaż akcji, prowizja od zakupionych akcji, koszty ogłoszenia o odbyciu Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy), jak również odsetki od umowy kredytu, która została podpisana w celu uzyskania środków na nabycie akcji i prowizja od tego kredytu, nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Celem poniesienia tych wydatków jest umorzenie akcji Spółki, które skutkuje obniżeniem (umorzeniem) kapitału zakładowego.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na umorzenie kapitałów pozostających w związku z utworzeniem (nabyciem), powiększeniem lub ulepszeniem źródła przychodów, czyli w przypadku spółki akcyjnej, kapitału zakładowego będącego pierwotnym źródłem własnego finansowania jej działalności gospodarczej. Powyższe oznacza, że wszelkie wydatki ponoszone przez Spółkę na umorzenie tych kapitałów, w tym wydatki poniesione na obsługę operacji nabycia (skupu akcji własnych), odsetki od kredytu zaciągniętego na nabycie akcji oraz prowizja od kredytu, nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu.

Odnosząc się do stanowiska Wnioskodawcy w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek i prowizji od umowy kredytu, podpisanej w celu sfinansowania kosztów na nabycie akcji, nie można uznać za wystarczającą przesłankę do uznania ich za koszt podatkowy, brak możliwości regulowania bieżących zobowiązań wobec pozostałych kontrahentów, z pominięciem przyczyny, jaka wywołała niedostatek środków. Jeżeli można ustalić cel kredytu, to wydatków na odsetki (związanych bezpośrednio z kredytem) nie można uznać za koszty pośrednie, niezwiązane z konkretnymi przychodami.

Zatem odsetki od kredytu zaciągniętego na pokrycie wydatków związanych z obniżeniem kapitału zakładowego - nabyciem własnych akcji celem ich umorzenia oraz prowizja od tego kredytu, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Biorąc powyższe pod uwagę, stanowisko Spółki w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem własnych akcji w celu ich umorzenia jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z dnia 14 marca 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.