IBPBI/2/423-1178/11/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 18 lipca 2011 r. (data wpływu do tut. BKIP 19 lipca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia momentu rozpoznania przychodu z tytułu rozliczenia pochodnych instrumentów finansowych (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2) - jest prawidłowe.

W dniu 19 lipca 2011 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia momentu rozpoznania przychodu z tytułu rozliczenia pochodnych instrumentów finansowych (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2).

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Bank jako podmiot działający na rynku finansowym oferuje swoim klientom szeroki wachlarz usług finansowych, w tym m.in. wiele instrumentów opcyjnych, począwszy od najprostszych opcji typu plain vanilla, poprzez opcje na stopę procentową oraz opcje na akcje i opcje warunkowe. Dodatkowo Bank zamierza w przyszłości wprowadzić do swojej oferty dodatkowe produkty w postaci opcji towarowych.

Istotą transakcji opcyjnych jest zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej, zabezpieczenie ryzyka kursu papierów wartościowych oraz zabezpieczenie ryzyka ceny zakupu lub sprzedaży towarów w przyszłości.

Transakcje dotyczące instrumentów opcyjnych zawierane są na podstawie odpowiednich umów ramowych, które zawierają podstawowe kwestie związane z zawarciem kontraktów. Do podstawowych elementów zdefiniowanych przez umowy ramowe należą m.in. określenie typu opcji, termin żądania wykonania opcji, sposób potwierdzenia oraz rozliczenia kontraktu, a w przypadku strategii opcyjnych opis warunków stosowania czy sposób rozliczania strategii opcyjnej. Umowy ramowe zawierają także opis innych parametrów charakterystycznych dla danych typów kontraktów.

Dodatkowo warunki każdej transakcji są szczegółowo konkretyzowane w oparciu o potwierdzenia zawarcia transakcji, które przedstawiane klientom Banku przy zawarciu kontraktu. Potwierdzenia zawarcia transakcji precyzują wszystkie szczegóły związane z konkretną transakcją takie jak: limity transakcji, dane stron transakcji, data zawarcia transakcji, pozycję (kupno/sprzedaż), nominał i walutę transakcji, rodzaj opcji, datę płatności premii, wysokość premii, datę realizacji transakcji, sposób zawierania transakcji, sposób rozliczania transakcji, rodzaj transakcji odsetkowej, na którą wystawiono opcję oraz warunki transakcji z określeniem zobowiązań wynikających z transakcji dla nabywcy i wystawcy opcji, kwotowanie.

Wskazane powyżej parametry kontraktów opcyjnych stanowią immanentne cechy transakcji opcyjnych, których określenie warunkuje rozliczenie takich instrumentów finansowych.

Cechami kontraktu opcyjnego, który charakteryzuje się niesymetrycznym rozkładem wypłaty, jest prawo nabywcy opcji do zakupu/sprzedaży instrumentu bazowego w przyszłości po określonej wartości procentowej/kursie papieru wartościowego lub cenie towaru ustalonej w momencie zawarcia transakcji, za które to prawo nabywca opcji płaci na rzecz wystawcy premię za możliwość zrealizowania w przyszłości nabytego prawa. Wystawca ma natomiast obowiązek zrealizowania prawa wynikającego z opcji na żądanie nabywcy. W sytuacji, gdy wartość stopy procentowej/kurs papieru wartościowego lub cena towaru dla realizacji opcji jest mniej korzystna dla nabywcy niż kurs rynkowy, opcja nie jest realizowana i wygasa.

Przy zawarciu standardowych kontraktów opcyjnych wynagrodzenie za nabycie prawa w postaci premii wymagalne jest na rzecz wystawcy/zbywcy opcji w momencie wystawienia opcji tj. w momencie zawarcia kontraktu opcyjengo. W przypadku opcji warunkowych premia stanowiąca cenę za nabycie prawa wymagalna jest nie w momencie zawarcia transakcji, ale w momencie ziszczenia się warunku i zawarcia standardowego kontraktu opcyjnego. W takiej sytuacji wymagalność premii jest uzależniona od spełnienia określonego warunku. Spełnienie się warunku powoduje konieczność płatności premii. Innymi słowy dopiero spełnienie się warunku spowoduje, iż premia stanie się wymagalna.

W przypadku zrealizowania opcji rozliczenie dokonywane jest przez rzeczywistą wymianę instrumentu bazowego przez obie strony transakcji lub poprzez rozliczenie między stronami.

Wśród oferowanych przez Bank produktów finansowych znajdują się opcje na stopę procentową, które służą zabezpieczeniu przed niekorzystnymi zmianami stóp procentowych. W przypadku opcji na stopę procentową nabywca opcji uzyskuje prawo (ale nie obowiązek) do ulokowania kapitału po ustalonej uprzednio stałej stopie procentowej. Za takie prawo nabywca opcji płaci wystawcy opcji (Bankowi) wynagrodzenie w postaci premii. Bank może również nabyć od klienta opcję na stopę procentową. W przypadku wykonania przez nabywcę opcji prawa do rozliczenia opcji na stopę procentową, rozliczana jest jedynie różnica pomiędzy poziomem stopy procentowej ustalonej w momencie zawarcia transakcji a poziomem stopy referencyjnej w dniu rozliczenia. W ofercie Banku znajdują się opcje typu CAP, FLOOR oraz COLLAR.

Opcja CAP pozwala ograniczyć ryzyko wzrostu stóp procentowych. Wystawca opcji CAP (np. Bank) gwarantuje, że zwróci nabywcy różnice wynikające ze wzrostu rynkowych stóp procentowych ponad poziom ustalony w opcji. Nabywca opcji CAP (np. kredytobiorca) zabezpiecza się w ten sposób przed wzrostem stóp, zachowując jednocześnie możliwość skorzystania z ewentualnego spadku ich poziomu. Za takie prawo nabywca opcji płaci wystawcy opcji (Bankowi) wynagrodzenie w postaci premii.

Opcje na stopę procentową typu CAP, FLOOR oraz COLLAR są de facto serią następujących po sobie Opcji CAP/FLOOR o jednakowej stopie wykonania i jeżeli w danej dacie ustalenia stawki referencyjnej, poziom stawki referencyjnej jest wyższy od stopy wykonania, wystawca CAP zobowiązany jest zapłacić nabywcy opcji CAP w dacie wymagalności kwoty rozliczenia, kwotę rozliczenia obliczoną na podstawie ustalonej stawki referencyjnej, a jeżeli w danej dacie ustalenia stawki referencyjnej, poziom stawki referencyjnej jest niższy od stopy wykonania, wystawca FLOOR zobowiązany jest zapłacić Nabywcy FLOOR w dacie wymagalności kwoty rozliczenia, kwotę rozliczenia obliczoną na podstawie ustalonej stawki referencyjnej.

W przypadku nabycia przez Bank opcji typu COLLAR (CAP/FLOOR) powyższe można zilustrować na następującym przykładzie. Bank nabywa opcję CAP/FLOOR, wystawioną na okres dwóch lat, z kwartalnym okresem rozliczenia gdzie stawka referencyjna WIBOR wynosi 2%. W pierwszym kwartale WIBOR wynosi 2,4% w związku z tym wystawca opcji CAP zobowiązany jest zapłacić nabywcy CAP (Bankowi) w dacie wymagalności kwoty rozliczenia kwotę rozliczenia obliczoną na podstawie stawki referencyjnej (WIBOR obecny 2,4% - WIBOR referencyjny 2%). W następnych 3 kwartałach WIBOR wynosi 2% w związku z tym nie dochodzi do rozliczenia. W 5 kwartale WIBOR wynosi 1,7%, w związku z tym wystawca opcji FLOOR zobowiązany jest wypłacić nabywcy opcji FLOOR (Bankowi) w dacie wymagalności kwoty rozliczenia kwotę rozliczenia obliczoną na podstawie ustalonej stawki referencyjnej (WIBOR referencyjny - 2% - WIBOR obecny 1,7%). Za nabycie opcji COLLAR (CAP/FLOOR) Bank płaci wystawcy wynagrodzenie w postaci premii.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

W którym momencie Bank powinien rozpoznać przychód z tytułu rozliczenia pochodnych instrumentów finansowych jakimi są opcje na stopę procentową, opcje na akcje, opcje warunkowe i opcje towarowe... (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

W ocenie Banku, przychody z tytułu rozliczenia pochodnego instrumentu finansowego (opcji) stanowią przychód Banku w momencie realizacji kontraktu stosownie do brzmienia art. 12 ust. 3a ustawy CIT. Zgodnie z brzmieniem art. 12 ust. 3a ustawy CIT, przychód powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (w całości lub w części), nie później niż w dniu wystawienia faktury lub uregulowania należności. Realizację instrumentu pochodnego można utożsamić ze zbyciem prawa majątkowego, gdyż w dniu, w którym następuje rozliczenie nabywca instrumentu pochodnego traci prawo wynikające z nabytego instrumentu. W momencie nabycia pochodnego instrumentu finansowego, nie dochodzi do rzeczywistego nabycia instrumentu bazowego, jak również nie następuje wydatkowanie środków pieniężnych na jego nabycie. Z dniem zawarcia umowy strony nabywają prawo majątkowe wynikające z nabytego instrumentu, do którego skonkretyzowania dochodzi, w postaci żądania określonego świadczenia od drugiej strony transakcji, a więc dopiero w momencie realizacji transakcji. W tym też momencie uprawniony uzyskuje przychód należny w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy CIT. Jednocześnie data realizacji transakcji jest datą wymagalności płatności, tj. datą, w której płatność wynikająca z rozliczenia kontraktu powinna być realizowana, o ile faktyczna zapłata nie nastąpiła wcześniej.

W ocenie Banku, dzień realizacji kontraktu takiego jak opcja na stopę procentową, opcja na akcje, opcje warunkowe i opcje towarowe jest tożsamy z datą wymagalności płatności, a co za tym idzie Bank powinien rozpoznać przychód z tytułu instrumentów pochodnych w tej dacie.

Stanowisko Banku znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych, przykładowo:

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 listopada 2010 r., Znak IPPB3/423-550/10-2/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 5 sierpnia 2010 r. Znak IPPB3/423-292/10-4/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 września 2009 r., Znak IPPB3/423-464/09-5/AG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 18 grudnia 2009., Znak IPPB5/423-580/09-4/IŚ,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 10 czerwca 2009 r., Znak IPPB3/423-148/09-2/JB.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Nadmienić należy, iż w sprawach będących przedmiotem pytań oznaczonych we wniosku Nr 1, 3-4 wydano odrębne interpretacje.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.