IBPBI/1/415-863/14/KB - Ustalenie obowiązków płatnika w związku z wypłacaniem wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym prowadzącym działalność gospodarczą, z tytułu pełnienia czynności kuratora ustanowionego z urzędu w postępowaniu cywilnym

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 11 lipca 2014 r. (data wpływu do Organu 22 lipca 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych, w zakresie ciążących na Wnioskodawcy obowiązków płatnika w związku z wypłacaniem wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym prowadzącym działalność gospodarczą, z tytułu pełnienia czynności kuratora ustanowionego z urzędu w postępowaniu cywilnym - jest prawidłowe.

W dniu 22 lipca 2014 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ciążących na Wnioskodawcy obowiązków płatnika w związku z wypłacaniem wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym prowadzącym działalność gospodarczą, z tytułu pełnienia czynności kuratora ustanowionego z urzędu w postępowaniu cywilnym.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 461) oraz zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ponoszonych przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 490), sąd przyznaje wynagrodzenie za obronę z urzędu. Świadczenie usługi obrony z urzędu podlega obowiązkowi zapłaty VAT i na mocy art. 106a i 106b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, obrońcy z urzędu mają obowiązek wystawienia faktury VAT za czynność wykonaną na zlecenie sądu. Fakt przyznania wynagrodzenia przez sąd w żadnej mierze nie jest jednak uzależniony od wystawienia przez obrońcę z urzędu faktury VAT i przedstawienia jej sądowi. Sąd przyznaje bowiem to wynagrodzenie w oparciu o z góry określone w ogólnie obowiązujących przepisach stawki na podstawie wniosku adwokata lub radcy prawnego. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 73, poz. 392), w § 3 ust. 2 wprowadziło zmianę w zakresie powstania obowiązku podatkowego, określając szczególny moment obowiązku podatkowego dla usługi świadczenia obrony z urzędu, wskazując na moment otrzymania części lub całości zapłaty.

Nadto na mocy uchwały z 21 października 2013 r. sygn. akt II FPS 1/13, podjętej przez pełny skład Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sąd dokonuje wypłat wynagrodzeń za obronę z urzędu (lub z wyboru) adwokatom lub radcom prawnym prowadzącym działalność gospodarczą na mocy art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 316 z późn. zm.) w oparciu o przedłożone faktury VAT bez naliczenia podatku dochodowego - należność brutto.

Zgodnie z art. 143 kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. Przewodniczący ustanawia kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Kuratorem powinna być ustanowiona osoba, której poziom moralny i intelektualny daje gwarancje należytego wypełnienia przez nią obowiązku dopomożenia sądowi w zebraniu i ocenie materiału dowodowego z punktu widzenia osoby zastąpionej przez kuratora. W praktyce najczęściej sąd występuje do okręgowych izb radców prawnych lub okręgowych rad adwokackich celem wskazania radcy prawnego, adwokata, którzy mogliby podjąć się pełnienia obowiązków kuratora. Na podstawie § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony z sprawie cywilnej, wynagrodzenie kuratora będącego podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie ze stawką tego podatku obowiązującą w dniu orzekania o wynagrodzeniu.

Sąd dokonuje wypłat wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym powołanym przez sąd jako kuratorom ustanowionym z urzędu a prowadzącym działalność gospodarczą na mocy art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 316 z późn. zm.), w oparciu o przedłożone faktury VAT bez potrącenia zaliczki na podatek dochodowy - tj. należność brutto.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy Sąd prawidłowo wypełnia funkcję płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych nie dokonując obliczenia zaliczki na ten podatek, stosując wytyczne ww. uchwały NSA do wypłat wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym prowadzącym działalność gospodarczą a wyznaczonym do pełnienia czynności kuratora ustanowionego z urzędu w postępowaniu cywilnym?

(pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Zdaniem Wnioskodawcy, pomiędzy adwokatem (radcą prawnym) wyznaczonym przez sąd z urzędu nie zostaje nawiązany żaden stosunek cywilnoprawny. Sąd ustanawia osobę kuratora w formie postanowienia i w takiej samej formie przyznaje wynagrodzenie za pełnienie funkcji. Jeżeli adwokat (radca prawny) prowadzi działalność gospodarczą powinien samodzielnie obliczyć i odprowadzić podatek dochodowy od osób fizycznych, co tym samym oznacza, że zdaniem Sądu w związku z wypłatą ww. wynagrodzenia nie ciążą na nim obowiązki płatnika.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 143 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.), jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. W myśl art. 144 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego, przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego. O ustanowieniu kuratora przewodniczący ogłosi publicznie w budynku sądowym i lokalu wójta, (burmistrza, prezydenta miasta), w sprawach zaś większej wagi, gdy uzna to za potrzebne, także w prasie.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Płatnicy nie są obowiązani do poboru zaliczek od należności z tytułów, o których mowa w art. 13 pkt 2 i 8, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (art. 41 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl natomiast art. 44 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, podatnicy osiągający dochody z działalności gospodarczej, o której mowa w art. 14, są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy według zasad określonych w ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 3f-3h.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odrębnymi źródłami przychodów są:

* działalność wykonywana osobiście oraz

* pozarolnicza działalność gospodarcza.

W myśl art. 5a pkt 6 ww. ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:

- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Stosownie natomiast do art. 13 pkt 6 ww. ustawy, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Przy czym, wymienienie określonej kategorii przychodów w art. 13 ww. ustawy, tj. w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście, nie oznacza automatycznie, że przychody te nie mogą być uzyskiwane przez podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu cyt. art. 5a pkt 6 ww. ustawy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca (Sąd) w toku prowadzonych postępowań z urzędu ustanawia kuratorami radców prawnych lub adwokatów (wskazanych przez okręgowe izby radców prawnych lub rady adwokackie), którzy wykonują zawód w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tytułu pełnienia funkcji kuratora Wnioskodawca wypłaca ww. radcom prawnym i adwokatom przysługujące im wynagrodzenie.

Odnosząc treść cyt. przepisów do przedstawionego stanu faktycznego zauważyć należy, że powstanie u Wnioskodawcy obowiązków płatnika uzależnione jest m.in. od źródła przychodu, do którego podmiot otrzymujący wynagrodzenie powinien zaliczyć otrzymywane środki. Podatnicy uzyskujący dochody z prowadzonej działalności gospodarczej są bowiem zobowiązani do samodzielnego obliczenia i odprowadzenia zaliczek na podatek.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że jeżeli Wnioskodawca wypłaca wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji kuratora adwokatom lub radcom prawnym, którzy wykonują zawód w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej i w związku z wykonywaniem tego zawodu zostali przez Sąd z urzędu ustanowieni kuratorami, to na Wnioskodawcy nie ciążą obowiązki płatnika, tj. obowiązek obliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłacanego wynagrodzenia.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie wskazać należy, że w zakresie podatku od towarów i usług zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.