IBPBI/1/415-762/10/KB - Skutki podatkowe nieodpłatnego przekazania przez podatnika współmałżonce prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 5 sierpnia 2010 r. (data wpływu do Organu 11 sierpnia 2010 r.), uzupełnionym w dniach 25 i 28 października 2010 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, w części dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego przekazania żonie Wnioskodawcy prowadzonego przez Niego przedsiębiorstwa - jest prawidłowe.

W dniu 11 sierpnia 2010 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego przekazania żonie Wnioskodawcy prowadzonego przez Niego przedsiębiorstwa.

Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 12 października 2010 r. Znak IBPP1/443-772/10/AL, IBPBI/1/415-762/10/KB, IBPBII/1/436-196/10/ŚS, IBPBII/1/436-227/10/ŚS wezwano do jego uzupełnienia, co też nastąpiło w dniach 25 i 28 października 2010 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca, pozostający w małżeńskiej ustawowej wspólności majątkowej, zamierza nieodpłatnie przekazać całe prowadzone przez niego przedsiębiorstwo żonie, która na kilka miesięcy przed przekazaniem rozpocznie wykonywanie działalności gospodarczej. Przekazując przedsiębiorstwo, Wnioskodawca zakończy prowadzenie działalności gospodarczej. W skład przekazywanego przedsiębiorstwa wchodzą środki trwałe ruchome, jak również dwie nieruchomości zabudowane, których, wedle wpisów w księdze wieczystej, właścicielem jest Skarb Państwa, a użytkownikami wieczystymi gruntów i właścicielami budynków w pierwszym przypadku Wnioskodawca wraz z małżonką (w 9/10) oraz jego brat i żona (w 1/10), w drugim przypadku wyłącznie Wnioskodawca. W związku z prowadzonym przedsiębiorstwem zaciągnięte zostały kredyty bankowe, które również podlegać będą przekazaniu.

W uzupełnieniu wniosku wskazano m.in., iż:

* Wnioskodawca przekaże nieodpłatnie swojej małżonce prowadzone przez niego przedsiębiorstwo,

* wszystkie składniki przekazywanego przedsiębiorstwa stanowią majątek wspólny małżonków,

* z uwagi na okoliczność, iż pomiędzy małżonkami istnieje ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej, nie ma możliwości przekazania przedsiębiorstwa w oparciu o typowe cywilnoprawne czynności, jak np. darowizna, albowiem nie istnieje prawna możliwość przeniesienia składników majątku ze strony Wnioskodawcy na rzecz jego żony. Zmieni się jedynie oznaczenie przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. Pomiędzy małżonkami nie będzie zawierana żadna umowa powodująca przeniesienie przedsiębiorstwa (jego składników) lecz dokonana zostanie czynność techniczno - organizacyjna przekazania przedsiębiorstwa, na podstawie protokołu przekazania przedsiębiorstwa przez Wnioskodawcę jego małżonce do dalszego prowadzenia. Z uwagi na fakt, iż pomiędzy małżonkami występuje ustawowa małżeńska wspólność majątkowa i wszystkie składniki objęte prowadzonym przedsiębiorstwem zostały nabyte w trakcie trwania małżeństwa, stanowią one wspólną współwłasność łączną (nie ułamkową) obydwojga małżonków (art. 31 i 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Tym samym każdemu ze współmałżonków przysługuje wespół z drugim małżonkiem prawo do całości wszystkich składników majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Z uwagi na panujący w małżeństwie ustrój majątkowy nie jest możliwe dokonanie pomiędzy nimi czynności prawnej translatywnej, na mocy której jakikolwiek element składników majątkowych przedsiębiorstwa mógł zostać przeniesiony (zbyty) na rzecz drugiego małżonka, gdyż obydwoje małżonkowie są właścicielami tychże składników. W wyniku przekazania, w sensie techniczno - organizacyjnym, przez Wnioskodawcę jego małżonce przedsiębiorstwa, żona nie nabędzie żadnego składnika majątkowego przedsiębiorstwa, gdyż już aktualnie, na moment bezpośrednio poprzedzający przekazanie, jest i będzie ona właścicielem tychże składników majątkowych (nie można nabyć w oparciu o czynność prawną tego, czego jest się już właścicielem).

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy przekazanie całego przedsiębiorstwa przez małżonka pozostającego w ustawowej wspólności majątkowej drugiemu z małżonków, a następnie zakończenie działalności gospodarczej spowoduje konieczność uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, ze względu na łączący małżonków ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej wyłączone jest odpłatne przekazanie przedsiębiorstwa przez Wnioskodawcę małżonce. Możliwość darowizny z majątku wspólnego jest w doktrynie kontrowersyjna, jednakże jej dopuszczalność potwierdził Sąd Najwyższy w dwóch orzeczeniach: w uchwale składu 7 sędziów z dnia 10 kwietnia 1991 r. sygn. akt III CZP 76/90 oraz w uchwale z dnia 19 grudnia 1991 r. sygn. akt III CZP 133/91. W takim wypadku, jeśli przesunięcie przedsiębiorstwa na rzecz drugiego małżonka nastąpi przed likwidacja działalności, remanent likwidacyjny wyniesie zero. Nieodpłatne przekazanie przedsiębiorstwa nie zrodzi zatem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, albowiem po pierwsze nie stanowi źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, po drugie z mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, jej przepisów nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5a pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307), ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorstwie oznacza to przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego.

Definicja przedsiębiorstwa zawarta została w art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Stanowi on, iż przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

Zauważyć przy tym należy, iż katalog składników (elementów) przedsiębiorstwa, o których mowa w ww. przepisie, nie ma charakteru zamkniętego, o czym świadczy użycie sformułowania "w szczególności". W związku z powyższym w skład przedsiębiorstwa w rozumieniu kodeksu cywilnego mogą wchodzić także inne składniki majątkowe, niewymienione w cyt. wyżej przepisie, np. zobowiązania wynikające z prowadzonej w ramach tego przedsiębiorstwa pozarolniczej działalności gospodarczej.

W myśl natomiast art. 552 kodeksu cywilnego, czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów. Może więc nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej, w tym na podstawie mowy sprzedaży, zamiany czy darowizny.

Z powyższego wynika, iż w przypadku przekazania przedsiębiorstwa innemu podmiotowi, przedmiotem tego przekazania są wszelkie składniki majątkowe funkcjonalnie związane z tym przedsiębiorstwem o ile na podstawie czynności prawnej będącej podstawą przekazania, bądź przepisów szczególnych, nie zostały z niego wyłączone.

Zauważyć jednak należy, iż w przypadku gdy do przekazania przedsiębiorstwa dochodzi pomiędzy małżonkami, między którymi obowiązuje ustrój wspólności majątkowej, w ten sposób, iż jeden z małżonków zaprzestaje prowadzenia działalności gospodarczej a drugi małżonek przyjmuje do wykorzystywania we własnej działalności gospodarczej składniki przedsiębiorstwa małżonka objęte wspólnością majątkową, nie dochodzi do zmiany właściciela tych składników majątku. Zmienia się jedynie sposób ich wykorzystywania. W myśl bowiem art. 341 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm. określany dalej skrótem k.r.o.), każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Zgodnie natomiast z art. 35 k.r.o., w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Zatem niezależnie od tego, który z małżonków wykorzystuje składniki majątku objęte majątkową wspólnością ustawową w swojej działalności gospodarczej, oboje małżonkowie pozostają ich właścicielami.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Zamierza nieodpłatnie przekazać całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo żonie, z którą pozostaje w ustawowej, małżeńskiej wspólności majątkowej, do prowadzonej przez nią odrębnej działalności gospodarczej. Wszystkie składniki tego przedsiębiorstwa wchodzą do majątku wspólnego małżonków. Po przekazaniu przedsiębiorstwa Wnioskodawca zamierza zlikwidować prowadzoną działalność gospodarczą.

Mając na względzie cyt. wyżej przepisy stwierdzić należy, iż jeżeli w świetle odrębnych przepisów, nie będących przepisami prawa podatkowego, a tym samym nie mogących być przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej, wskazane we wniosku działania są prawnie dopuszczalne, to z tytułu przekazania przez Wnioskodawcę przedsiębiorstwa żonie nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nie nastąpi bowiem zmiana właściciela składników majątku wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa a jedynie sposób ich faktycznego wykorzystywania.

Zgodnie z art. 24 ust. 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności gospodarczej, dochód ustala się przy zastosowaniu do wartości ustalonej według cen zakupu pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków oraz rzeczowych składników majątku związanego z wykonywaną działalnością, niebędących środkami trwałymi - takiego wskaźnika procentowego, jaki wynika z udziału dochodu w przychodach w okresie ostatnich trzech miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiła likwidacja działalności, a jeżeli w tym okresie dochód nie wystąpił - w roku podatkowym poprzedzającym rok, w którym nastąpiła likwidacja. Za datę likwidacji działalności gospodarczej uważa się datę określoną w zawiadomieniu, o którym mowa w zdaniu poprzednim. Nie ustala się dochodu na dzień likwidacji, jeżeli:

W myśl natomiast art. 44 ust. 4 ww. ustawy, podatek od dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 3, ustala się w formie ryczałtu w wysokości 10% tego dochodu. Podatek jest płatny w terminie płatności zaliczki za ostatni miesiąc prowadzenia działalności, a w przypadku podatników, którzy wybrali kwartalny sposób wpłacania zaliczek - w terminie płatności zaliczki za ostatni kwartał prowadzenia działalności. W tym przypadku podatnik jest obowiązany w terminie płatności tego podatku złożyć w urzędzie skarbowym spis pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków oraz rzeczowych składników majątku związanego z wykonywaną działalnością, w tym także dzieł sztuki, eksponatów muzealnych i aparatury audiowizualnej, niebędących środkami trwałymi, wycenionych według cen zakupu, jeżeli wydatki na ich nabycie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Z powyższych przepisów wynika, iż osoba fizyczna likwidując prowadzoną pozarolniczą działalność gospodarczą, zobowiązana jest sporządzić remanent likwidacyjny oraz ustalić dochód z tego remanentu według zasad wskazanych w cyt. art. 24 ust. 3 ww. ustawy. Od ustalonego dochodu zobowiązana jest zapłacić 10% podatek dochodowy.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika jednak, iż Wnioskodawca zamierza przekazać wszystkie składniki majątkowe prowadzonego przez Niego przedsiębiorstwa żonie przed likwidacją działalności gospodarczej, a zatem na dzień likwidacji remanent wyniesie zero.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, iż z ww. zastrzeżeniem dot. skuteczności przedmiotowej czynności prawnej na gruncie przepisów nie będących przepisami prawa podatkowego, w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym w związku z przekazaniem przedsiębiorstwa żonie oraz likwidacją działalności gospodarczej u Wnioskodawcy nie wystąpi obowiązek uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, iż w zakresie podatku od towarów i usług, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku od spadków i darowizn zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31 - 511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.