IBPBI/1/415-620/11/AB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 16 czerwca 2011 r. (data wpływu do tut. Biura 20 czerwca 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej rekompensaty zapłaconej kontrahentom, tytułem wyrównania szkody wynikłej z niewykonania przez Wnioskodawcę umowy - jest prawidłowe.

W dniu 20 czerwca 2011 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej rekompensaty zapłaconej kontrahentom, tytułem wyrównania szkody wynikłej z niewykonania przez Wnioskodawcę umowy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest wspólnikiem w spółce jawnej (zwanej dalej "Spółką"), która od 2011 r. (winno być 2001 r.) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży hurtowej metali i rud metali. W czerwcu 2010 r. Spółka dokonała zakupu 20 ton żelazostopu o nazwie "żelazomolibden" od firmy z Hong Kongu. Transakcja ta została udokumentowana fakturą opiewającą na kwotę 1.624.681,95 zł. Na podstawie tak wystawionej faktury Spółka dokonała zapłaty za towar, który jednak nigdy nie został Spółce wydany, bowiem okazało się, że firma z Hong Kongu jest firmą fikcyjną, która nie istnieje. Wobec powyższego, Spółka zgłosiła odpowiednim organom (policji) ww. zdarzenie, wskutek czego zostało wszczęte postępowanie mające na celu wyjaśnienie sprawy.

Jednocześnie Spółka zawarła umowy sprzedaży ww. towaru (żelazostopu) z dwoma innymi firmami z siedzibą w Szwajcarii (10 ton) oraz z siedzibą w Szwecji (10 ton). Na mocy zawartych umów Spółka zobowiązała się do dostarczenia określonej ilości towaru w określonym terminie. Jednakże ze względu na fakt dokonania oszustwa przez firmę z Hong Kongu, Spółka nie wywiązała się ze zobowiązań wynikających z przedmiotowych umów. W umowach tych zastrzeżono, że w przypadku, gdy sprzedawca (Spółka) nie będzie w stanie dostarczyć towaru zamówionego przez kupującego, kupujący jest uprawniony do zakupu towaru u innego dostawcy, a w przypadku, gdy cena towaru oferowanego przez innego dostawcę będzie wyższa niż cena towaru wynikająca z umowy, sprzedawca (Spółka) zobowiązany jest do pokrycia różnicy w cenie. Kontrahenci Spółki skorzystali ze wskazanego uprawnienia, dokonali zakupu towaru u innych dostawców, jednak za cenę wyższą niż cena pierwotna określona w umowach zawartych ze Spółką. W konsekwencji kontrahenci, w celu uzyskania naprawienia szkody wynikłej z niewykonania przez spółkę umowy, wystawili Spółce noty debetowe uwzględniające różnice cenowe: firma ze Szwecji na 10 ton towaru, natomiast firma ze Szwajcarii na 3 tony towaru, bowiem firma ta, na skutek negocjacji, zgodziła się na anulowanie sprzedaży dotyczącej 7 ton. Spółka kierując się jedną z podstawowych zasad, zgodnie z którą umów należy dotrzymywać, zapłaciła ww. firmom różnicę w cenie towaru wynoszącą 88.755,04 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zapłacona kontrahentom, tytułem rekompensaty, kwota pieniężna stanowiąca różnicę pomiędzy ceną towaru określoną w umowie a ceną towaru zakupionego u innych dostawców stanowi koszt uzyskania przychodów.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm. - zwanej dalej "u.p.d.o.f."), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Wnioskodawca podkreśla, że koszt poniesiony przez podatnika może być uznany za koszt uzyskania przychodu w razie spełnienia trzech przesłanek:

Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego "zabezpieczyć" oznacza "zapewnić ochronę przed czymś niebezpiecznym lub szkodliwym", "uczynić bezpiecznym". "Bezpieczny" zaś to taki, któremu nic nie grozi. Tak więc koszty poniesione w celu zabezpieczenia źródła przychodów to koszty mające na celu ochronę źródła przychodów przed jego unicestwieniem, ale także zmniejszeniem. Z kolei "zachować" oznacza tyle, co "dochować coś w niezmienionym stanie mimo upływu czasu lub niesprzyjających okoliczności". Koszty poniesione w celu zachowania źródła przychodów są to koszty ponoszone w tym celu, aby utrzymać źródło przychodów w niezmienionym (niepogorszonym) stanie. Kosztami, o których mowa w art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. są więc wszelkie wydatki ponoszone na źródło przychodów jako całość, choćby nie były one poniesione w celu uzyskania konkretnego przychodu.

Oznacza to zatem, że Wnioskodawca, dokonując wypłaty na rzecz swoich kontrahentów rekompensaty tytułem wyrównania szkody wynikłej z niewykonania umowy, dążył do tego, aby zabezpieczyć i zachować źródło przychodu Spółki poprzez zapewnienie dalszej współpracy z kontrahentami. Podkreślić należy, że do kosztów uzyskania przychodu należy zaliczyć także koszty poniesione w celu zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów, które pozwoli na osiągnięcie w przyszłości przychodów z tego źródła.

Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 19 u.p.d.o.f., do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się (...) kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Wobec powyższego, wyłączenie to nie będzie miało zastosowania w przedmiotowej sprawie, bowiem kwoty zapłacone kontrahentom w formie rekompensaty za szkody wynikłe z niewywiązywania się z zawartych umów nie stanowią kary umownej, czy też odszkodowania, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 19 u.p.d.o.f. W przedmiotowym stanie faktycznym możliwość zaliczenia ww. wydatków do kosztów uzyskania przychodów podlega ocenie na gruncie art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. Istotne jest zatem wskazanie, że rekompensaty wypłacone przez Wnioskodawcę na rzecz kontrahentów za szkody wynikłe z niewywiązania się z zawartych umów zostały poniesione w celu uzyskania przychodu. Jak podkreśla się w doktrynie jeżeli możliwe jest udowodnienie, że wydatek z tytułu kary umownej lub odszkodowania został poniesiony w celu uzyskania przychodów bądź w celu zabezpieczenia (zachowania) źródła przychodów, np. w celu podtrzymania stałych kontaktów handlowych, z których istnieniem wiąże się osiąganie przychodów, a nie jest on objęty wykluczeniem zawartym w art. 23 ust. 1 pkt 19, to wydaje się, że nie będzie przeszkód, aby zaliczyć go do kosztów uzyskania przychodów. Uzasadniając swoje stanowisko, Wnioskodawca podkreślił, że obowiązek wypłaty rekompensaty wynikał wprost z umów zawieranych z kontrahentami, bowiem zastrzeżono w nich możliwość zastosowania wyrównania, czyli rekompensaty za niewywiązanie się z warunków zawartych w umowach. Wobec powyższego należy uznać, że istnieje związek przyczynowo-skutkowym pomiędzy poniesieniem tego rodzaju wydatków a zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodu. Wypłata rekompensaty przez Wnioskodawcę była celowa i uzasadniona, miała bowiem na celu przede wszystkim spełnienie zobowiązań określonych w zawartych umowach, a zmierzających do zachowania dalszej współpracy gospodarczej pomiędzy kontrahentami. Brak wypłaty ww. rekompensaty doprowadziłoby do zerwania kontaktów handlowych, a w konsekwencji do utraty przez Wnioskodawcę źródła przychodu.

Ponadto, Wnioskodawca podnosi, że nie mógł przewidzieć, że jego kontrahent, tj. firma z Hong-Kongu, nie wywiąże się z zawartej umowy, a w konsekwencji nie będzie mógł on zrealizować zawartych z kontrahentami umów. Nie można więc uznać, że Wnioskodawca działał nieracjonalnie lub niewłaściwie, a tym samym pozbawiać go możliwości zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów W konsekwencji zaistniałej sytuacji Spółka zobowiązana była do wypłaty na rzecz kontrahentów kwoty pieniężnej w wysokości 88.766,04 zł stanowiącej różnicę w cenie, po której dokonali oni zakupu towaru u innych dostawców. W przypadku bowiem niedotrzymania warunków określonych w umowie zawartej pomiędzy stronami, Spółka utraciłaby nie tylko wiarygodność handlową, ale także wiarygodność finansową. Zasadniczym zatem celem wypłaty rekompensaty pieniężnej na rzecz kontrahentów było zachowanie wiarygodności i pozycji na rynkach zagranicznych, która zresztą była budowana przez Spółkę przez 14 lat. Zapłata kwot rekompensaty pieniężnej pozwoliła Spółce na zachowanie dobrego imienia, zwiększenie swojej wiarygodności, poprawę wizerunku Spółki, przy jednoczesnym utrzymaniu dochodów na dotychczasowym poziomie. Tym samym należy uznać, że wypłata różnicy pomiędzy ceną towaru określoną w umowie a ceną towaru zakupionego u innych dostawców stanowi koszt poniesiony w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Podkreślić jednocześnie należy, że Wnioskodawca, zważywszy na przedstawiony stan faktyczny, nie powinien być dodatkowo karany podatkowo za skutki niewykonania umowy przez swojego kontrahenta, firmy z Hong Kongu. Poniósł on już bowiem stratę w wysokości 1.624.681,95 zł na skutek dokonania zapłaty za towar, którego nigdy nie otrzymał.

Na poparcie powyższego stanowiska Wnioskodawca powołał wyroki:

* NSA z dnia 13 marca 1998 r., Sygn. akt I SA/Lu 230/97 oraz z dnia 12 maja 1999 r., Sygn. akt I SA/Wr 482/97,

* WSA w Gdańsku z dnia 24 czerwca 2008 r., Sygn. akt I SA/Gd 311/08,

oraz wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy interpretację indywidualną z dnia 30 lipca 2009 r. Znak: ITPB1/415-289/09/HD.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego, z poniższym zastrzeżeniem dotyczącym dołożenia należytej staranności przy zawieraniu kontraktu z firmą z Hong Kongu, uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Na marginesie należy zauważyć, że ciężar prawidłowego udokumentowania wydatku i wykazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesionym wydatkiem, a uzyskaniem (zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła) przychodów spoczywa na podatniku. To właśnie on musi wykazać, że poniósł koszt celowy i zasadny z punktu widzenia prowadzonej przez siebie działalności. Decydując się na poniesienie określonych wydatków musi sam dokonać oceny, czy wydatki, które poniósł mają na celu uzyskanie przychodu albo zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów, a następnie podjąć decyzję o ich ewentualnym zakwalifikowaniu do kosztów podatkowych.

Jednakże analiza poniesionego wydatku w zakresie jego wpływu na powstanie przychodu, względnie zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodu nie byłaby pełna bez uwzględnienia, czy powstaniu tego kosztu towarzyszyło racjonalne działanie Wnioskodawcy. W kontekście racjonalności działań Wnioskodawcy podkreślenia wymaga, że podatnik nie może bezkrytycznie kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków, w tym takich które są następstwem jego niewłaściwego lub nieracjonalnego działania, bądź też będących następstwem niezachowania przez niego należytej staranności. Ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma on możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa, poprzez zaliczenie w koszty wszystkich poniesionych wydatków.

Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek, poza wyraźnie wymienionymi w ustawie wymaga indywidualnej oceny pod kątem związku z przychodem i racjonalności działania dla osiągnięcia tego przychodu. Swoboda kształtowania umów w obrocie gospodarczym umożliwia dowolność (w granicach prawa) w konkretyzowaniu ich treści według potrzeb stron. Jednakże zawierając umowy w obrocie gospodarczym należy zachować szczególną ostrożność. Tym samym Wnioskodawca musi wykazać, że podpisując umowę zachował należytą staranność, tj. podjął działania celem sprawdzenia wiarygodności kontrahenta z Hong Kongu.

Jednakże ocena prawidłowości postępowania Wnioskodawcy w tym zakresie może zostać dokonana jedynie w prowadzonym przez właściwe organy postępowaniu podatkowym, gdyż wykracza poza ramy postępowania o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.