IBPB3/423-640/08/CzP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 28 lipca 2008 r. (data wpływu do tut. BKIP 31 lipca 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do przychodu odszkodowania zapłaconego Spółce przez Ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia należności przysługujących jej od klienta, któremu uprzednio sprzedała towary handlowe - jest prawidłowe.

W dniu 31 lipca 2008 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek Spółki o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do przychodu odszkodowania zapłaconego Spółce przez Ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia należności przysługujących jej od klienta, któremu uprzednio sprzedała towary handlowe.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka zamierza zawrzeć umowę ubezpieczenia należności handlowych, należnych jej od klientów, którym Spółka sprzedała towary handlowe z odroczonym terminem płatności, w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia. Należności objęte ubezpieczeniem będą stanowiły dla Spółki przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, w oparciu o art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Zgodnie z umową, która zostanie zawarta z C. (dalej zwany Ubezpieczycielem), w przypadku niewypłacalności dłużnika Spółki (zdefiniowanej postanowieniami umowy) lub opóźnieniu się w płatności należności Spółki przez dłużnika, Spółka otrzyma od Ubezpieczyciela odszkodowanie w wysokości do 95% należności objętej ubezpieczeniem.

Zgodnie z postanowieniami pkt 3.3 Ogólnych warunków ubezpieczenia, stanowiących jeden z elementów umowy, która zostanie zawarta przez Spółkę z Ubezpieczycielem, z chwilą wypłaty przez Ubezpieczyciela odszkodowania Spółce dochodzi do subrogacji, tj. przechodzą na Ubezpieczyciela wszelkie roszczenia Spółki odnośnie ubezpieczonej należności przeciwko dłużnikowi albo innej osobie trzeciej, do wysokości wypłaconego odszkodowania. Spółka zobowiązana jest przenieść na Ubezpieczyciela posiadane rzeczowe zabezpieczenia zapłaty należności lub zabezpieczenia o charakterze osobistym udzielone przez osoby trzecie na mocy przyjętych przez siebie zobowiązań do ich zapłaty.

Na żądanie Ubezpieczyciela, Spółka zobowiązana jest udzielić Ubezpieczycielowi informacji, udostępnić dokumenty, w tym także sporządzić dokumenty oraz podjąć wszelkie działania, jakie są niezbędne do skutecznej subrogacji. Subrogacja nie zwalnia Spółki obowiązku zastosowania wszelkich dostępnych środków, zgodnych z instrukcjami Ubezpieczyciela, niezbędnych do przeprowadzenia skutecznego dochodzenia należności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zapłacone Spółce przez Ubezpieczyciela odszkodowanie z tytułu umowy ubezpieczenia należności przysługujących Spółce od jej klienta, któremu Spółka uprzednio sprzedała towary handlowe, stanowi dla Spółki przychód opodatkowany podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Spółka stoi na stanowisku, zgodnie z którym uzyskane od ubezpieczyciela odszkodowanie nie stanowi przychodu, który podlegałby opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, zaś wypłata odszkodowania jest ambiwalentna podatkowo, gdyż stanowi zaspokojenie roszczeń spółki z tytułu umowy sprzedaży towarów, zawartej z klientem spółki, którego należność została ubezpieczona.

Zgodnie z poglądami doktryny prawa cywilnego i orzecznictwa sądowego, ubezpieczyciel nabywa wierzytelność zaspokojoną poprzez odszkodowania. Taka instytucja nosi miano subrogacji, będącej przykładem wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela, instytucji prawa cywilnego regulowanej treścią art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego, w następującym brzmieniu: Osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:

Zgodnie z § 2 w wypadkach powyższych wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne. Natomiast w myśl § 3 jeżeli wierzyciel został spłacony przez osobę trzecią tylko w części, przysługuje mu co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.

W świetle powyżej przytoczonych przepisów Ubezpieczyciel dokona wypłaty Spółce odszkodowania, za powstałą w jej majątku szkodę, którą będzie stanowiła należność klienta, który znalazł się w stanie niewypłacalności lub opóźni się z zapłatą należności. Z chwilą zapłaty odszkodowania Ubezpieczyciel nabędzie, z mocy prawa, spłaconą wierzytelność, do wysokości zapłaconej kwoty, wstępując w prawa Spółki, w takim stopniu, w jakim prawa te przysługiwały Spółce wobec dłużnika. Innymi słowy, z chwilą zapłaty odszkodowania Spółka przestanie być wierzycielem dłużnika w części dokonanej zapłaty przez Ubezpieczyciela, gdyż jej wierzytelność z tytułu zawartej umowy sprzedaży zostanie zaspokojona w takiej części, zaś wierzycielem w zaspokojonej części stanie się Ubezpieczyciel. Tym samym, w wyniku zapłaty odszkodowania przez Ubezpieczyciela dochodzi do wykonania zobowiązania dłużnika, polegającego na zapłacie ceny za sprzedany dłużnikowi towar. Zapłaty tej dokonuje Ubezpieczyciel, który przyjął na siebie odpowiedzialność za zobowiązania dłużnika, objęte ochroną ubezpieczeniową udzieloną przez Ubezpieczyciela.

Przyjęcie stanowiska, iż wypłacone odszkodowanie stanowi przychód Spółki, doprowadziłoby w konsekwencji do opodatkowania po raz drugi należności przysługującej Spółce od dłużnika, skoro w świetle przepisów Kodeksu cywilnego Ubezpieczyciel dokonuje spłaty Spółki, nabywając od niej spłaconą wierzytelność w stosunku do dłużnika, do wysokości dokonanej zapłaty.

Stanowisko reprezentowane przez Spółkę w całości potwierdza doktryna i orzecznictwo sądowe. Oto jedynie niektóre komentarze, jak i orzeczenia potwierdzające stanowisko Spółki:

Komentarz do art. 828 Kodeksu cywilnego, A. Chróścicki, Umowa ubezpieczenia po nowelizacji kodeksu cywilnego. Komentarz, Oficyna, 2008: "Przepis art. 828 przewiduje przypadek subrogacji ustawowej (cessio legis), która oznacza przejście na ubezpieczyciela ex lege roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę, do wysokości dokonanej zapłaty. Roszczenie ubezpieczającego przechodzi na ubezpieczyciela już przez sam fakt dokonanej zapłaty, co stanowi szczególny przypadek wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela w związku z art. 518 § 1 pkt 4 k.c."

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 1985 r. sygn. akt III CRN 148/85 (Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 1986/3/34):

Roszczenia regresowe zakładu ubezpieczeń ulegają przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.) w takich warunkach, w których przedawnia się nabyte przezeń roszczenie ubezpieczającego do osoby trzeciej, odpowiedzialnej za szkodę w ubezpieczonym mieniu (art. 828 § 1k.c.). Ubezpieczyciel zatem, wstępując w miejsce ubezpieczającego (art. 518 § 1 pkt 4 k.c.), nabywa od osoby trzeciej roszczenie z takim ograniczonym terminem przedawnienia, jaki - po odliczeniu, okresu, który do tego czasu upłynął - pozostawał ubezpieczającemu na dzień zapłaty odszkodowania do dochodzenia od tej osoby wynagrodzenia wyrządzonej mu szkody".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1970 r. sygn. akt I CR 58/70 (Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 1986/3/34):

Z samego faktu zawarcia umowy ubezpieczenia lub umowy reasekuracji roszczenie odszkodowawcze względem sprawcy szkody nie przechodzi na instytucję ubezpieczającą lub reasekurującą. Do takiego przejścia konieczny jest specjalny tytuł, a tytułem tym może być bądź umowa, bądź przepis prawa, jak np. art. 300k. m. lub 828 § 1 k.c."

W świetle powyższych argumentów stanowisko Spółki znajduje pełne uzasadnienie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.