IBPB2/436-77/08/MZ (KAN-3657/04/08) - Czy łącznie przeniesienie odrębnej własności lokalu mieszkalnego podlega opodatkowaniu PCC?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko S..., przedstawione we wniosku z dnia 4 kwietnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 10 kwietnia 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia i przeniesienia prawa odrębnej własności do lokalu mieszkalnego - jest prawidłowe.

W dniu 10 kwietnia 2008 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia i przeniesienia prawa odrębnej własności do lokalu mieszkalnego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca dokona w formie aktu notarialnego ustanowienia odrębnej własności lokalu (w budynku stanowiącym zasoby mieszkaniowe wnioskodawcy) i przeniesienia tak ustanowionego prawa na rzecz osoby fizycznej. Przeniesienie prawa nie jest możliwe bez jego ustanowienia, jednak nie ustanawia się prawa odrębnej własności dla samego ustanowienia, lecz zawsze w celu zadysponowania tym prawem - przeniesienia własności.

Wnioskodawca stwierdza, że czynności ustanowienia prawa odrębnej własności lokalu i przeniesienia tego prawa są ze sobą nierozerwalne.

Dla skuteczności przeniesienia prawa musi zostać ono ustanowione. Wnioskodawca jako podmiot będący stroną ewentualnych czynności cywilnoprawnych ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności lokalu na zasadzie solidarności może (w razie wystąpienia obowiązku podatkowego od tych czynności w podatku od czynności cywilnoprawnych) być podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy łącznie dokonane czynności ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego mieszczą się w zakresie przedmiotowym art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem wnioskodawcy, opisane czynności ustanowienia i przeniesienia prawa odrębnej własności do lokalu mieszkalnego nie mieszczą się w zakresie przedmiotowym art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Co prawda w przeniesieniu własności występują dwa najistotniejsze elementy stosunku zobowiązaniowego sprzedaży: przeniesienie prawa własności i cena (zapłata) za to przeniesienie (art. 555 w związku z art. 535 Kodeksu cywilnego), ale jednoczesna konieczność w ustanowieniu prawa w celu przeniesienia go na osobę fizyczną (wnioskodawcy, do którego należy własność zasobów mieszkaniowych ogółem, prawo odrębnej własności lokalu nie jest do niczego potrzebne) powoduje, że wskazane łącznie obie czynności ustanowienia i przeniesienia wykraczają poza treść normatywną umów sprzedaży wynikającą z art. 535 i nast. Kodeksu cywilnego. Potwierdza to również regulacja rozdziału 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, będąca przepisami szczególnymi (lex specialis) w stosunku do unormowań Kodeksu cywilnego (lex generali).

Według wnioskodawcy, jeżeli z powyższych argumentów wynika, że ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu mieszkalnego nie jest dokładnie tym samym co jego sprzedaż, to nie można zrównywać go ze sprzedażą, zatem nie jest to sytuacja wskazana w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, bo nie można przepisów o obowiązku podatkowym stosować rozszerzająco. Wśród zwolnień określonych w art. 9 tej ustawy brak jest ww. czynności, ale nie jest to logiczne jeśli przyjąć, że nie stosuje się do nich w ogóle tej ustawy. W przekonaniu wnioskodawcy czynności te nie rodzą obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje zwolnienia od tego podatku w zakresie przeniesienia własności nieruchomości. Zwolnienia przewidziane w art. 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, są zwolnieniami przedmiotowymi, nie wymieniają jednak ustanowienia i przeniesienia prawa do odrębnej własności lokalu mieszkalnego.

Zasady zawierania umów ustanowienia oraz przeniesienia odrębnej własności lokali określają przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.), w szczególności art. 12 ust. 1 stanowiący, że na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego:

Zgodnie z art. 12 ust. 1¹ ww. ustawy umowę przeniesienia własności spółdzielnia zawiera w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną, chyba że nieruchomość posiada nieuregulowany stan prawny w rozumieniu art. 113 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) lub spółdzielni nie przysługuje prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu, na którym wybudowała sama budynek lub wybudowali go jej poprzednicy.

Stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych przedmiotem działalności spółdzielni może być budowanie lub nabywanie budynków w celu ustanowienia na rzecz członków spółdzielczych lokatorskich praw do znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych. Z art. 18 tej ustawy wynika, że spółdzielnia zawierając umowę z członkiem spółdzielni ubiegającym się o ustanowienie odrębnej własności lokalu, zawiera umowę o budowę lokalu. Umowa ta, zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, powinna zobowiązywać strony do zawarcia, po wybudowaniu lokalu, umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu. Ustanowienie odrębnej własności lokalu następuje po wniesieniu wkładu budowlanego według zasad określonych w statucie i w umowie.

W świetle powyższego, jeżeli ustanowienie i przeniesienie własności lokali następuje na zasadach określonych w ww. ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych, to umowa ustanowienia i przeniesienia prawa odrębnej własności do lokalu mieszkalnego nie będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Umowa taka nie jest bowiem umową sprzedaży ani inną umową wymienioną w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym, jako niewymieniona w zamkniętym katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.