IBPB2/415-918/08/HK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani F. przedstawione we wniosku z dnia 8 maja 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 13 maja 2008 r.), uzupełnionym w dniu 13 sierpnia 2008 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania umorzonych w 2007 r. odsetek od kredytu bankowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 13 maja 2008 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania umorzonych w 2007 r. odsetek od kredytu bankowego.Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego pismem z dnia 22 lipca 2008 r. wezwano o jego uzupełnienie. W dniu 13 sierpnia 2008 r. wpłynęło uzupełnienie wniosku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W sierpniu 2007 r. Bank w drodze ugody umorzył wnioskodawczyni odsetki karne od spłaconego kredytu w kwocie 24.984,54 zł, a w lutym 2008 r. przesłał jej informację PIT-8C. Wnioskodawczyni nadmienia, że w rozmowie telefonicznej pracownik Banku stwierdził, że informacja ta jest przesłana do wiadomości wnioskodawczyni i dla właściwego urzędu skarbowego, a umorzone odsetki od kredytu nie podlegają opodatkowaniu. Ponadto poinformował wnioskodawczynię, iż przepis został doprecyzowany w 2007 r. przez wyraźne stwierdzenie, że umorzone odsetki od kredytu nie stanowią dochodu. Wnioskodawczyni wskazała również, że zaciągnięty kredyt został wydatkowany na cele nie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy umorzone w 2007 r. odsetki karne w wysokości 24.984,54 zł należało opodatkować podatkiem dochodowym.

Zdaniem wnioskodawczyni kwota 24.984,54 zł stanowiła ewentualną kwotę odsetek karnych, gdyby wnioskodawczyni nie zrealizowała planu spłaty odsetek w ratach, jakie wyznaczył jej Bank. Wnioskodawczyni zachowała terminy spłat normalnie przysługujących odsetek, więc Bank odstąpił od naliczenia odsetek karnych tzn. spornej kwoty 24.984,54 zł. Wnioskodawczyni uważa, że kwota ta nie stanowi jej przychodu, dlatego nie uwzględniła jej w rocznym zeznaniu podatkowym.Wnioskodawczyni powołuje się na treść art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zdaniem wnioskodawczyni do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się środków finansowych uzyskanych z tytułu zawarcia umowy kredytu. Jakkolwiek w takich przypadkach kredytobiorca otrzymuje do dyspozycji określoną kwotę pieniędzy, to jednak jest zobligowany do jej zwrotu w określonym terminie wraz z odsetkami. Zmiana charakteru świadczenia uzyskanego w drodze kredytu następuje w przypadku jego umorzenia. Tylko zwolnienie dłużnika z całości lub części długu skutkuje, w ocenie wnioskodawczyni, przyrostem majątku. Na gruncie prawa podatkowego umorzenie kredytu powoduje powstanie zobowiązania w podatku dochodowym. Będące przedmiotem zapytania tzw. odsetki karne, czyli przypadające od nieterminowo regulowanych zobowiązań wynikających z umowy należy rozpatrywać w zależności od treści umowy i szczegółowego określania sposobu ich naliczania. Jeżeli umowa kredytowa jednoznacznie określa zasady naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat rat kredytu i wiąże nimi strony umowy, wówczas odsetki należy traktować w sposób analogiczny jak odsetki wymagalne. Natomiast jeżeli umowa kredytowa daje wierzycielowi jednostronne prawo, z którego może skorzystać lub nie, do naliczania powyższych odsetek od nieterminowych spłat kredytów - wówczas odstąpienie przez wierzyciela od naliczania takich odsetek nie stanowi przysporzenia dla kredytobiorcy. Także odstąpienie przez wierzyciela od dochodzenia od dłużnika odsetek należnych na podstawie art. 48 § 2 i 482 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) nie wywołuje skutków podatkowych, gdyż przepisy te dają prawo dochodzenia ustawowych odsetek i nie skorzystanie z tego prawa przez wierzyciela nie stanowi przysporzenia dla dłużnika.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W art. 10 ust. 1 i w art. 20 ww. ustawy o podatku dochodowym wskazano źródła przychodów stanowiących podstawę opodatkowania tym podatkiem. W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.Stosownie do przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Podkreślić należy, iż otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

Odmiennie należy traktować odsetki, które są opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy. Wysokość odsetek (w sposób niebudzący wątpliwości, co do wysokości), jak i zasady oraz terminy spłaty kredytu wraz z odsetkami określone są w umowie kredytowej. Zmiana wysokości odsetek od kredytów w stosunku do pierwotnej umowy kredytowej mieści się w zasadzie swobody kształtowania umów kredytowych i nie wywołuje skutków podatkowych. Dotyczy to zarówno odsetek od kredytu za okres przypadający po zmianie warunków naliczania odsetek, jak również za okres przed zmianą warunków umowy, ale wyłącznie takich, których w dniu zmiany wysokości odsetek termin płatności jeszcze nie nastąpił (odsetek należnych, ale niewymagalnych). Natomiast umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego przez osobę fizyczną na cele nie związane z działalnością gospodarczą, których termin płatności upłynął - jest przysporzeniem, skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy to zarówno odsetek skapitalizowanych (które de facto po skapitalizowaniu stają się kwotą długu), jak i odsetek wymagalnych, czyli takich, których w myśl postanowień umowy kredytowej termin płatności upłynął. Tzw. odsetki karne, czyli przypadające od nieterminowo regulowanych zobowiązań wynikających z umowy należy rozpatrywać w zależności od treści umowy i szczegółowego określenia sposobu ich naliczania. Jeżeli umowa kredytowa jednoznacznie określa zasady naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat rat kredytu i wiąże nimi strony umowy, wówczas odsetki te należy traktować w sposób analogiczny jak odsetki wymagalne. Natomiast, jeżeli umowa kredytowa daje wierzycielowi jednostronne prawo, z którego może skorzystać lub nie, do naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat kredytów - wówczas odstąpienie przez wierzyciela od naliczania takich odsetek nie stanowi przysporzenia dla kredytobiorcy. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Bank w drodze ugody umorzył wnioskodawczyni odsetki karne od spłaconego kredytu w kwocie 24.984,54 zł. Powyższa kwota zdaniem wnioskodawczyni stanowiła ewentualną kwotę odsetek karnych, gdyby wnioskodawczyni nie zrealizowała planu spłat odsetek, jakie wyznaczył Bank. Wnioskodawczyni wskazała, że skoro zachowała termin spłaty odsetek, to Bank odstąpił od naliczania spornej kwoty odsetek karnych.

Stanowiska wnioskodawczyni nie można jednak uznać za prawidłowe. Należy bowiem zauważyć, że pojęcia "umorzenie" i "odstąpienie od naliczenia" nie są pojęciami tożsamymi. Umorzyć można jedynie kwotę, która uprzednio została naliczona, natomiast odstąpić od naliczenia można jedynie wówczas, kiedy kwota nie została wcześniej naliczona. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika wprost, że Bank umorzył wnioskodawczyni odsetki karne, gdyż spłaciła ona terminowo inne zobowiązanie. Powyższe oznacza jednak, że uprzednio Bank skorzystał z przysługującego mu prawa i odsetki karne naliczył. Skoro je zatem naliczył, to nie były to wbrew sugestii wnioskodawczyni "ewentualne odsetki karne", tylko odsetki karne naliczone zgodnie z postanowieniami zawartej umowy kredytowej. Odsetki te były również wymagalne. Fakt, iż wnioskodawczyni wywiązała się z realizacji planu spłat innych odsetek nie jest równoczesny z tym, iż Bank nie naliczył odsetek karnych. Bank odsetki te naliczył, co oznacza, że skorzystał z przysługujących mu uprawnień wierzyciela do żądania odsetek, a na podstawie zawartej ugody naliczone odsetki karne umorzył.Brak tym samym podstaw, żeby traktować umorzenie przez Bank tych odsetek w inny sposób niż przysporzenie majątkowe po stronie wnioskodawczyni. Umorzenie przez Bank odsetek stanowić będzie dla wnioskodawczyni świadczenie nieodpłatne, gdyż na skutek jego otrzymania została zwolniona z naliczonego wcześniej zobowiązania i tym samym nie doszło do uszczuplenia jej majątku. Do uszczuplenia doszłoby, gdyby nie umorzenie tych należności. W związku z powyższym wartość umorzonych odsetek karnych od kredytu wynikająca z wystawionej przez Bank informacji PIT-8C w kwocie 24.984,54 zł, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Należy bowiem podkreślić, że żaden z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zwalnia z opodatkowania umorzonych odsetek od kredytu.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.