IBPB2/415-631/08/BJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana Ć., przedstawione we wniosku z dnia 25 marca 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 31 marca 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania odszkodowania (zadośćuczynienia) wraz z odsetkami przyznanego na podstawie wyroku sądowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 31 marca 2008 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania odszkodowania (zadośćuczynienia) wraz z odsetkami przyznanego na podstawie wyroku sądowego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

W dniu 17 marca 2008 r. biegły sądowy na zlecenie Sądu Okręgowego wydał opinię, która we wnioskach (pkt 10) stanowi, że wnioskodawca jako powód w sprawie poniósł szkodę, która jest "tożsama z wysokością wynagrodzenia należnego, a nie wypłaconego powodowi przez pozwaną spółkę z tytułu korzystania z rozwiązania objętego projektem, ustalona jak dla opatentowanego wynalazku za lata 1997 - 2001 i stanowi łączną kwotę 436.222 zł". Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że zapadnie wyrok zasądzający od pozwanej spółki wypłatę odszkodowania. W latach 1992 - 2006 wnioskodawca i zarazem powód w sprawie pozostawał w stosunku pracy z pozwaną, która w przypadku stosowania się do prawa wynalazczego i podatkowego była płatnikiem podatku dochodowego od ustalonych wynagrodzeń za korzystanie z wynalazku. Niestety spółka naruszyła prawo wynalazcze i w wyniku toczącego się sporu sądowego w obecnym stanie prawnym możliwe jest tylko zasądzenie odszkodowania, o którym mowa w opinii biegłego sądowego. O jego ostatecznej wysokości zadecyduje Sąd Okręgowy. Od 31 listopada 2006 r. z pozwaną spółką wnioskodawcę nie wiąże już stosunek pracy. Zasądzonej kwoty odszkodowania wnioskodawca domaga się jednak za okres trwania stosunku pracy, kiedy to pozwana bez wątpienia była wobec niego płatnikiem podatku dochodowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem wnioskodawcy, pozwana strona, która wypłaci w przyszłości odszkodowanie powinna naliczyć i odprowadzić kwotę podatku jako były płatnik tego podatku, jako że zdarzenie skutkujące obecnie tym, że wnioskodawca otrzyma odszkodowanie miało miejsce w okresie kiedy na pozwanym ciążył ustawowy obowiązek bycia płatnikiem podatku dochodowego. Pozwana ustalając podatek dochodowy od osób fizycznych nie powinna go naliczać od tej części odszkodowania, która wynika z odsetek od zaległych kwot wynagrodzeń lub nie powinna go naliczyć od tej części odszkodowania, która wynika z waloryzacji, gdyby Sąd jej dokonał. Od zadośćuczynień podatku dochodowego od osób fizycznych nie uiszcza się.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika aby wnioskodawcy zasądzono w przyszłości wypłatę zaległego wynagrodzenia. Wnioskodawca sam wskazuje, że zasądzenie zaległego wynagrodzenia nie jest możliwe, dopuszczalne jest już wyłącznie zasądzenie odszkodowania, którego wysokość może zgodnie z opinią biegłego odpowiadać kwocie jaką wnioskodawca otrzymałby od pozwanej spółki, gdyby ta wypłaciła mu w przyszłości wynagrodzenie za korzystanie z rozwiązania objętego projektem ustalone jak dla opatentowanego wynalazku.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r. sygnatura akt SK 51/06 (opublikowanym w Dz. U. Nr 226 poz. 1657) uznał, iż art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Z kolei na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Z literalnego brzmienia powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania zasądzone przez sąd i otrzymywane przez osoby fizyczne są wolne od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Odszkodowanie jest świadczeniem, którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega odszkodowanie otrzymane z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Zatem odszkodowanie z tytułu utraconego zysku powinno być opodatkowane, w przeciwnym razie poszkodowany znalazłby się w korzystniejszej sytuacji niż ta, w jakiej by był, gdyby szkoda nie zaistniała.

W przedmiotowej sprawie szkoda polega na korzystaniu przez pracodawcę z wynalazku bez zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia z tego tytułu, a więc dotyczy utraconych korzyści, które wnioskodawca mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. W związku z tym należy uznać, iż przedmiotowe odszkodowanie nie będzie odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc zastosowanie do niego mógłby mieć przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy. Jednakże przepis ten wyłącza możliwość zwolnienia z opodatkowania odszkodowania dotyczącego korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wobec powyższego odszkodowanie, które otrzyma wnioskodawca w wykonaniu wyroku Sądu nie będzie korzystało ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych i będzie stanowiło dla wnioskodawcy przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednocześnie zauważa się, że były pracodawca, który wypłaci odszkodowanie nie będzie płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych od przedmiotowego odszkodowania.

Odrębnym zagadnieniem jest opodatkowanie odsetek za zwłokę w spełnieniu świadczenia. Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenie główne - co będzie miało miejsce w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym. Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Istota odszkodowania związana jest z naprawieniem szkody i stanowi instytucję odrębną od odsetek za zwłokę. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem nie wykonania zobowiązań. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od odszkodowania z tytułu utraconych korzyści. Otrzymana kwota odsetek za zwłokę w spełnieniu świadczenia pieniężnego, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co do zasady stanowi przychód i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jedyny wyjątek przewidziany został w art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy, zgodnie z którym zwolnione z podatku zostały odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty, ale nie dotyczy on sprawy przedstawionej we wniosku.

Rodzaje źródeł przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wśród nich w punkcie 9 ustawodawca zawarł inne źródła. W myśl art. 20 ust. 1 tej ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12 - 14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Przepis ten zawiera katalog otwarty - ustawodawca podał jedynie przykłady niektórych przychodów zaliczanych do innych źródeł.

Przychodami, zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wypłacone odsetki należy więc zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując należy stwierdzić, iż odszkodowanie wraz z odsetkami w kwotach zasądzonych przez Sąd będą stanowić dla wnioskodawcy przychód z innych źródeł w roku podatkowym, w którym kwoty te zostaną otrzymane i będą one podlegać opodatkowaniu na zasadach ogólnych z pozostałymi osiągniętymi w roku podatkowym dochodami według skali określonej w art. 27 ww. ustawy.

Natomiast odnośnie powołanej przez wnioskodawcę kwestii zadośćuczynienia wyjaśnia się, że zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia "zadośćuczynienia" z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, użyte przez ustawodawcę w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody. Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że otrzymane zadośćuczynienie nie będzie podlegało zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.