IBPB-2-2/4511-70/15/MZM - Ustalenie skutków podatkowych sprzedaży działki

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. poz. 643) w zw. z oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 20 kwietnia 2015 r. (data otrzymania 24 kwietnia 2015 r.), uzupełnionym 23 czerwca 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży działki - jest prawidłowe.

W dniu 24 kwietnia 2015 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży działki.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 11 czerwca 2015 r. Znak: IBPB-2-2/4511-70/15/MZM wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 23 czerwca 2015 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z 22 lutego 2001 r. Wnioskodawca nabył prawo do 1/3 części spadku po zmarłej 17 sierpnia 2000 r. matce. Prawo do pozostałych 2/3 części tego spadku nabyli brat oraz siostrzeniec - każdy z nich również po 1/3 części.

Od nabytej części spadku Wnioskodawca zapłacił podatek od spadku - zgodnie z decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego z 2 sierpnia 2006 r.

Spadek ten obejmował:

Udział wartości tych działek w szacunkowej wartości całego spadku wynosił: działka nr 2297 około 7/8, zaś działka nr 2205 około 1/8.

Na podstawie ustnej umowy pomiędzy spadkobiercami od daty śmierci matki działką nr 2297 władał brat i tam zamieszkiwał z siostrzeńcem, którego był opiekunem prawnym. Natomiast działką nr 2205 władał Wnioskodawca.

Postanowieniem z 18 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy przyznał Wnioskodawcy prawo własności działki nr 2205, zaś prawo własności działki nr 2297 przyznał - za odpowiednią spłatą wyrównawczą na rzecz pozostałych spadkobierców - jedynej spadkobierczyni po zmarłym bracie.

Postanowienie Sądu Rejonowego z 18 listopada 2009 r. dotyczyło działu spadku po H.F. (matce) oraz zniesienia współwłasności. Całkowita wartość masy spadkowej po matce na dzień 18 listopada 2009 r. wynosiła 61.190,00 zł. Udział wartości działek wchodzących w skład masy spadkowej wynosił:

* działka zabudowana nr 2297 o powierzchni 0,1038 ha miała wartość 56.030,00 zł,

* niezabudowana działka nr 2205 o powierzchni 0,0324 ha miała wartość 5.160,00 zł.

Wartość rynkowa przyznanej przez Sąd spadkobierczyni brata (M.F.) działki była prawie jedenastokrotnie wyższa od wartości działki przyznanej Wnioskodawcy.

Postanowieniem, o którym mowa wyżej Sąd przyznał Wnioskodawcy dopłatę wyrównawczą od M.F. w kwocie 15.403,33 zł. Również w tym postanowieniu Sąd zasądził od M.F. spłatę na rzecz trzeciego spadkobiercy J.W. w kwocie 23.503,33 zł.

W czerwcu 2014 r. Wnioskodawca sprzedał sąsiadowi przysądzoną mu działkę nr 2205. Był to jedyny nabywca jaki zgłosił chęć zakupu tej działki z uwagi na brak zjazdu z drogi publicznej na tę działkę.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie.

Czy na Wnioskodawcy ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od dochodu osiągniętego ze sprzedaży tej działki.

Zdaniem Wnioskodawcy, przyznana mu przez Sąd na własność działka nr 2205, którą władał jeszcze za życia spadkodawczyni (za jej wolą), a której wartość stanowiła zaledwie 1/12 części wartości całego spadku (podczas, gdy do Wnioskodawcy należała 1/3 część tego spadku) z chwilą śmierci spadkodawczyni stała się jego własnością. Wartość działki nr 2205 była bowiem zdecydowanie niższa od przysługującego Wnioskodawcy udziału w spadku, a zatem za datę nabycia na własność tej działki należy uznać datę pierwotnego nabycia udziału w spadku czyli datę śmierci spadkodawczyni. W związku z powyższą okolicznością dokonana przez Wnioskodawcę sprzedaż działki nr 2205 nastąpiła po upływie 5-letniego okresu jej posiadania na własność. W związku z tym Wnioskodawca uważa, że nie ciąży na nim obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodu osiągniętego ze sprzedaży tej działki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) źródłem przychodu jest - z zastrzeżeniem ust. 2 - odpłatne zbycie:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany ze sprzedaży w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Wobec wyżej przywołanych regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku sprzedaży istotne znaczenie ma data nabycia nieruchomości oraz podstawa jej nabycia.

Przepisy prawa w sposób jednoznaczny określają moment i podstawę nabycia nieruchomości.

W przypadku nabycia nieruchomości w drodze spadku pięcioletni termin, o którym mowa powyżej winien być liczony od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło otwarcie spadku czyli śmierć spadkodawcy.

Zgodnie z art. 924 i 925 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) - spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

W myśl art. 1035 Kodeksu cywilnego - jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku. Stosownie do art. 195 ww. ustawy - współwłasność jest instytucją prawa cywilnego polegającą na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Współwłaścicielom przysługują części wspólnego prawa własności (tzw. udziały), którymi mogą swobodnie rozporządzać. Dopóki więc istnieje współwłasność można mówić tylko o istnieniu udziałów w tym prawie, o ich nabywaniu i zbywaniu, nigdy - o prawie do części rzeczy, o jej zbywaniu bądź nabywaniu w częściach. Współwłaściciele mają swoje udziały w prawie, ale nie w rzeczy.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, przechodzą na nich. Ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom. Tak więc na skutek działu spadku następuje "konkretyzacja" składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom. Jeżeli zatem wartość nieruchomości nabytych na wyłączną własność w wyniku działu jest zgodna z udziałem posiadanym przed działem spadku - nie następuje nabycie rzutujące na opodatkowanie, ponieważ w ten sposób nie ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą (nieruchomością), jak i stan jej majątku osobistego. Dział spadku, w wyniku którego udział w nieruchomości nie zwiększył się, zmienia wyłącznie charakter własności. Jednakże nabycie nieruchomości w drodze działu spadku w udziale przekraczającym udział spadkowy stanowi nabycie w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wszelkie przypadki, gdy udział danej osoby ulega powiększeniu, traktowany być musi w kategorii nabycia, gdyż w ten sposób ulega powiększeniu zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad nieruchomością i stan jej majątku osobistego.

Zatem nabycie w wyniku działu spadku części majątku spadkowego, który należał do innych spadkobierców, tj. otrzymanie z tego majątku udziałów przekraczających pierwotny udział spadkowy stanowi nabycie w drodze działu spadku.

Natomiast celem postępowania o zniesienie współwłasności - w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego - jest nowe ukształtowanie prawa własności rzeczy, która stanowi przedmiot współwłasności. Zgodnie z art. 210 i nast. Kodeksu cywilnego - każdy ze współwłaścicieli w każdym czasie może domagać się zniesienia współwłasności. Jednym ze sposobów zniesienia współwłasności jest fizyczny podział rzeczy wspólnej, polegający na przyznaniu każdemu ze współwłaścicieli wyodrębnionej rzeczy wspólnej na własność lub współwłasność, a wielkość tej części powinna odpowiadać wielkości udziału we współwłasności.

Jeżeli w wyniku zniesienia współwłasności udział danej osoby ulega powiększeniu to traktowany jest w kategorii nabycia, ponieważ w ten sposób ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą (nieruchomością), jak i stan jej majątku osobistego. Pamiętać również należy o tym, że przy ustalaniu czy udział uległ powiększeniu nie decyduje subiektywne odczucie dotychczasowego współwłaściciela, lecz obiektywne kryteria odwołujące się do cen rynkowych na dzień działu spadku oraz zniesienia współwłasności, według których oblicza się wartość jaką na ten dzień ma udział nabyty w spadku i przyrównuje do wartości majątku otrzymanego na skutek działu spadku i zniesienia współwłasności.

Z wniosku wynika, że wartość masy spadkowej a więc obu nieruchomości, będących przedmiotem spadku wynosiła 61.190,00 zł, a więc wartość przysługującego Wnioskodawcy udziału 1/3 w spadku wynosiła 20.396,67 zł.

Natomiast w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności Wnioskodawca otrzymał działkę nr 2205 o wartości 5.160,00 zł a drugi współwłaściciel działkę nr 2297 o wartości 56.030,00 zł. Nie ulega zatem wątpliwości, że w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności Wnioskodawca otrzymał majątek o mniejszej wartości niż wynosił przysługujący mu pierwotnie udział spadkowy. Na dowód tego Sąd zasądził na jego rzecz spłatę od drugiego współwłaściciela, który otrzymał działkę o wartości zdecydowanie wyższej.

Skoro zatem w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności Wnioskodawca otrzymał na wyłączną własność działkę, której wartość była niższa a więc nie przekraczała wartości udziału pierwotnie nabytego przez niego w spadku, to data działu spadku i zniesienia współwłasności nie jest dla niego datą nowego nabycia nieruchomości. Innymi słowy skoro w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności wartość udziału Wnioskodawcy w nieruchomości nie uległa powiększeniu, to w 2009 r. nie doszło do nabycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ww. ustawy.

Podsumowując, skoro Wnioskodawca otrzymał działkę, której wartość nie przekroczyła wartości udziału jaki pierwotnie mu przysługiwał w obu nieruchomościach, to za datę nabycia uznać należy datę śmierci spadkodawcy, a więc 2000 r., co oznacza, że pięcioletni termin, określony zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy upłynął z końcem 2005 r. Tym samym sprzedaż działki przez Wnioskodawcę w 2014 r. nie stanowiła dla niego w ogóle źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od sprzedaży tej działki.

Stanowisko Wnioskodawcy należało zatem uznać za prawidłowe.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) - w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.