IBPB-2-2/4511-376/15/MZM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 10 lipca 2015 r. (data otrzymania 13 lipca 2015 r.), uzupełnionym 24 sierpnia 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku - jest prawidłowe.

W dniu 13 lipca 2015 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 10 sierpnia 2015 r. Znak: IBPB-2-2/4511-376/15/MZM wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 24 sierpnia 2015 r.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Po śmierci rodziców Wnioskodawcy - matka zmarła 21 grudnia 2011 r. a ojciec 18 czerwca 2012 r. - wniesiono sprawę do sądu o otwarcie testamentu. W dniu 29 maja 2013 r. sąd orzekł, że #189; majątku należy do siostry a #189; do Wnioskodawcy. W dniu 3 lipca 2013 r. postanowieniem naczelnika urzędu skarbowego Wnioskodawca wraz z siostrą zostali zwolnieni z płacenia podatku od spadku i darowizn. W 2015 r. Wnioskodawca zamierza zawrzeć z siostrą umowę o dział spadku ze spłatą nieprzekraczającą wartości udziału spadkowego. Przedmiotem odpłatnego zbycia na rzecz siostry będzie udział spadkowy po rodzicach w domu o powierzchni 120 m² i działce o powierzchni 310 m². Wartość rynkowa zgłoszona w urzędzie skarbowym na druku SD-Z2 wynosi 240.000 zł. Natomiast kwota spłaty jaką Wnioskodawca uzgodnił z siostrą wynosi 100.000 zł czyli nie przekracza wartości udziału spadkowego.

W związku z powyższym zdarzeniem zadano następujące pytanie.

Czy spłata uzyskana w ramach działu spadku (nieprzekraczająca #189; wartości udziału w spadku) jest objęta podatkiem od osób fizycznych jako przychód, czy też podlega działowi spadku i mieści się w pojęciu dziedziczenia, które podlega podatkowi od spadku i darowizn.

Zdaniem Wnioskodawcy, odpłatne zbycie jego części spadku na rzecz siostry (nieprzekraczające wartości udziału w spadku) jest ekwiwalentem za jego część i mieści się w dziale spadku, a więc jest wolne od podatku wobec czego nie powinno podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, tj. podwójnemu opodatkowaniu.

Od chwili nabycia spadku między Wnioskodawcą i jego siostrą istnieje wspólność majątku, która ma charakter przejściowy. Zniesienie współwłasności na rzecz siostry i uzyskanie przez Wnioskodawcę spłaty w wysokości 100.000 zł mieści się w udziale, który nabył w spadku po rodzicach. Jednakże nie zmienia to stanu majątkowego Wnioskodawcy dlatego uważa on, że nie powinien z tego tytułu podlegać podatkowi dochodowemu od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) - źródłem przychodu jest - z zastrzeżeniem ust. 2 - odpłatne zbycie:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Przy czym pod pojęciem "odpłatnego zbycia" należy rozumieć każde zdarzenie i każdą czynność prawną, w wyniku których dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości lub praw (udziału w nich) za wynagrodzeniem.

Zatem w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości (udziału w nieruchomości) decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment i forma jej nabycia.

Przepisy prawa w sposób jednoznaczny określają moment i podstawę nabycia nieruchomości (udziału w nieruchomości).

Zgodnie z art. 924 i 925 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) - spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei akt poświadczenia dziedziczenia albo postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia. Tak więc dniem nabycia spadku przez Wnioskodawcę jest data śmierci każdego ze spadkodawców, a więc zarówno 2011 r. jak i 2012 r.

W myśl art. 1035 Kodeksu cywilnego - jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, przechodzą na nich. Ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom na wyłączną własność lub współwłasność. Tak więc na skutek działu spadku następuje "konkretyzacja" składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Z chwilą działu spadku jedni spadkobiercy tracą własność udziałów nabytych przez siebie w spadku, a własność tę dopiero z tą chwilą nabywają inni spadkobiercy. Dział spadku może nastąpić za odpłatnością w formie spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli (współwłaściciela) lub nieodpłatnie bez żadnych spłat.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że w spadku po zmarłej w 2011 r. matce i po zmarłym w 2012 r. ojcu Wnioskodawca oraz jego siostra nabyli udziały po #189; w nieruchomościach (w domu oraz w działce), których wartość została podana w zeznaniu SD-Z2 w kwocie 240.000 zł. W 2015 r. Wnioskodawca zamierza zrzec się (na podstawie umowy o dział spadku) na rzecz siostry swojego udziału za spłatą w wysokości 100.000 zł. Wnioskodawca zaznaczył, że spłata nie przekroczy wartości przysługującego mu udziału spadkowego.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności stwierdzić należy, że jeżeli rzeczywiście otrzymana przez Wnioskodawcę od siostry tytułem spłaty kwota 100.000 zł nie przekroczy wartości posiadanego udziału w spadku (będzie ekwiwalentna do posiadanego udziału w spadku), to otrzymanie tej kwoty nie spowoduje powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia będzie mieć okoliczność, że spłata nie przekroczy wartości przysługującego Wnioskodawcy udziału spadkowego, a czynność prawna (dział spadku) zostanie dokonana wyłącznie między spadkobiercami. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu otrzymania spłaty w zamian za udział w ww. nieruchomościach nabyty w spadku po zmarłych rodzicach.

Przy czym bezwzględnie należy pamiętać, że wartość nieruchomości będących przedmiotem działu spadku ustala się na dzień dokonania tej czynności prawnej a nie na dzień nabycia spadku lub jego zgłoszenia do opodatkowania. Ustala się ją bowiem według wartości aktualnej a nie historycznej. Wartość rynkowa majątku na dzień działu spadku podawana jest co do zasady w akcie notarialnym jako wartość przedmiotu umowy.

Stanowisko Wnioskodawcy należało zatem uznać za prawidłowe.

Końcowo za błędne należy uznać przekonanie Wnioskodawcy, że skoro odpłatne zbycie jego części spadku na rzecz siostry (nieprzekraczające wartości udziału nabytego w spadku) jest ekwiwalentem za jego część i mieści się w dziale spadku a więc jest wolne od podatku, to nie powinno podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, tj. podwójnemu opodatkowaniu. Należy powtórzyć za Naczelnym Sądem Administracyjnym (wyrok z 8 maja 2013 r., sygn. akt II FSK 1905/11), że źródłem nabycia przez Wnioskodawcę udziału w nieruchomości było dziedziczenie, które mieści się w katalogu przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z chwilą nabycia spadku powstał (co do zasady) u Wnioskodawcy obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Rozpatrywana sprawa nie dotyczy jednak przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wnioskodawca jest już bowiem na kolejnym etapie. Mamy w nim do czynienia z sytuacją, kiedy Wnioskodawca zamierza dokonać rozporządzenia swoim udziałem w masie spadkowej na podstawie działu spadku, z którego przychód - na co wskazuje analiza art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn - nie podlega przepisom o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zaś przychody nabyte tytułem działu spadku nie podlegają przepisom o podatku od spadków i darowizn, to nie ma do nich zastosowania wyłączenie zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie ma mowy o podwójnym opodatkowaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) - w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.