IBPB-2-2/4511-186/15/MZM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. poz. 643) w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 11 maja 2015 r. (data otrzymania 18 maja 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku - jest prawidłowe.

W dniu 18 grudnia 2014 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 9 czerwca 2012 r. zmarł brat Wnioskodawcy, który był bezdzietnym kawalerem. Na mocy ustawy Wnioskodawca został spadkobiercą wraz z siostrą, bratankiem i dwiema bratanicami. Postępowanie w sprawie nabycia spadku odbyło się 10 grudnia 2012 r. przed Sądem Rejonowym. Wnioskodawca odziedziczył 1/3 część, siostra również nabyła 1/3 a bratanek i bratanice nabyli po 1/9 każdy z nich. Przedmiotem spadku był lokal mieszkalny wyceniony na postawie lokalizacji na kwotę 85.000,00 zł oraz środki pieniężne zgromadzone w banku w wysokości 11.819,00 zł. Łączna czysta wartość masy spadkowej wynosiła 96.819,00 zł. Wnioskodawca wskazał, że jego udział miał wartość 32.273,00 zł. W stosownym czasie Wnioskodawca złożył zeznanie podatkowe od spadków i darowizn. Jako osoba należąca do I grupy podatkowej Wnioskodawca został zwolniony z obowiązku podatkowego.

W dniu 10 lipca 2013 r. przed Sądem Rejonowym został dokonany dział spadku w ten sposób, że wskazany lokal mieszkalny został przyznany na wyłączną własność I.B. w zamian za wypłacenie pozostałym spadkobiercom równowartości przyznanych części ułamkowych. Zgodnie z wyliczeniami Sądu Wnioskodawca miał otrzymać od siostry 28.333,00 zł oraz kwotę 3.939,70 zł wypłaconą z banku. Następnie spadkobierczyni I.B., która była zainteresowana sprzedażą nabytego mieszkania poinformowała Wnioskodawcę, że wartość mieszkania została przeszacowana, ponieważ jego cena była ustalona na podstawie lokalizacji i nie był brany pod uwagę fakt, że jest ono zdemolowane i nie nadaje się do zamieszkania. Przyszyły kupiec zaproponował kwotę 69.000,00 zł. W związku z tym Wnioskodawca ustalił z siostrą, że ma mu wypłacić 1/3 z kwoty 69.000,00 zł, tj. 23.000,00 zł i tyle też otrzymał plus dodatkowo została mu wypłacona kwota z banku w wysokości 3.939,70 zł, co w sumie stanowiło kwotę 26.939,70 zł.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawcę obowiązuje zapłacenie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z działem spadku i otrzymaniem gotówki z banku nie jest on zobowiązany do uiszczenia podatku, ponieważ dział spadku jest konsekwencją nabycia spadku, od którego zeznanie podatkowe złożył Wnioskodawca. Tak więc na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej i Wnioskodawca otrzymał równowartość pierwotnego udziału spadkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) - źródłem przychodu jest - z zastrzeżeniem ust. 2 - odpłatne zbycie:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości lub praw (lub udziału w nich) przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Przy czym pod pojęciem "odpłatnego zbycia" należy rozumieć każde zdarzenie i każdą czynność prawną, w wyniku których dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości lub praw (lub udziału w nich) za wynagrodzeniem.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) - spadek to prawa i obowiązki zmarłego wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, które z chwilą jego śmierci przechodzą na następców prawnych. Stosownie do art. 924 i 925 ww. ustawy - spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, natomiast otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt notarialny poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobierców do tego spadku od momentu jego otwarcia. Tak więc dniem nabycia spadku przez Wnioskodawcę i pozostałych spadkobierców jest data śmierci spadkodawcy.

W myśl art. 1035 Kodeksu cywilnego - jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, przechodzą na nich. Ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom na wyłączną własność lub współwłasność. Tak więc na skutek działu spadku następuje "konkretyzacja" składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Z chwilą działu spadku jedni spadkobiercy tracą własność udziałów nabytych przez siebie w spadku, a własność tę dopiero z tą chwilą nabywają inni spadkobiercy. Dział spadku może nastąpić za odpłatnością w formie spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli (współwłaściciela) lub nieodpłatnie bez żadnych spłat.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w spadku po zmarłym 9 czerwca 2012 r. bracie Wnioskodawca nabył udział 1/3 w masie spadkowej, do której należał lokal mieszkalny oraz środki pieniężne zgromadzone w banku. Następnie w 2013 r. został dokonany dział spadku, na podstawie którego - zgodnie z wyliczeniami Sądu - Wnioskodawca miał otrzymać kwotę 28.333,00 zł oraz dodatkowo kwotę 3.939,70 zł wypłaconą z banku. Jednakże siostra Wnioskodawcy, której w wyniku działu spadku przypadł na wyłączną własność lokal mieszkalny poinformowała Wnioskodawcę, że wartość mieszkania została zawyżona. Z uwagi na fakt, że mieszkanie było zdemolowane i nie nadawało się do zamieszkania kupiec zaproponował cenę w wysokości 69.000,00 zł. W związku z tym Wnioskodawca ustalił z siostrą, że ma mu wypłacić 1/3 z 69.000,00 zł oraz dodatkowo kwotę z banku w wysokości 3.939,70 zł, co łącznie stanowiło 26.939,70 zł.

W tym miejscu należy bezwzględnie wskazać, że wartość udziału nabytego w dziale spadku ustala się na dzień działu spadku a nie na moment sprzedaży składników masy spadkowej. Wartość udziału spadkowego ustalił w rozpatrywanej sprawie Sąd i wypłaty takiej wartości mógł dochodzić od siostry Wnioskodawca, gdyż Sąd wartości tej nie zmienił. Zatem to do wartości zasądzonej przez Sąd spłaty należy przyrównywać wartość spłaty faktycznie Wnioskodawcy wypłaconej.

Aby ocenić czy na Wnioskodawcy istotnie ciążył obowiązek podatkowy należy wyjaśnić jakie co do zasady są skutki otrzymania spłaty spadkowej przez spadkobiercę. Otrzymana spłata spadkowa tylko wówczas nie jest przychodem spadkobiercy do opodatkowania, kiedy jej kwota nie przekracza wartości przysługującego udziału w spadku a czynność prawna zostaje dokonana wyłącznie między spadkobiercami.

Aby zatem wyliczyć wartość udziału jaki Wnioskodawca nabył w drodze spadku, w pierwszej kolejności należy ustalić jaką wartość na dzień działu spadku miał cały majątek brata. Następnie należy obliczyć wartość udziału jaki przysługiwał Wnioskodawcy w wyniku nabycia spadku. W tym celu Wnioskodawca winien pomnożyć udział nabyty w spadku z wartością całej masy spadkowej. Otrzymana w ten sposób kwota odpowiada wartości udziału, jaki przysługiwał Wnioskodawcy w wyniku nabycia spadku - na moment jego działu. Kolejnym krokiem jest porównanie wartości otrzymanej przez Wnioskodawcę spłaty z wartością udziału jaki przysługiwał mu w drodze spadku po bracie. Innymi słowy, skoro Wnioskodawca w spadku po bracie otrzymał prawo do 1/3 całego majątku, na który składał się lokal mieszkalny oraz środki zgromadzone w banku, to należy zsumować wartość ww. lokalu z kwotą środków pieniężnych i tak uzyskaną kwotę pomnożyć przez ten udział 1/3 należący do Wnioskodawcy. W ten sposób zostanie wyliczona wartość udziału w spadku po bracie nabytego przez Wnioskodawcę.

Przy czym tak jak była o tym mowa wyżej, pod uwagę należy wziąć wartości ustalone przez Sąd na moment działu spadku.

Jeżeli wartość spłaty otrzymana od siostry przez Wnioskodawcę w wyniku działu spadku jest równa bądź mniejsza niż tak obliczona wartość udziału nabytego przez Wnioskodawcę w spadku, to kwota spłaty nie będzie w całości stanowiła przychodu do opodatkowania. Natomiast jeśli z porównania wartości udziału nabytego w drodze spadku z wartością spłaty powstanie nadwyżka wartości tak otrzymanej spłaty ponad wartość udziału spadkowego, to tylko ta nadwyżka będzie podlegała opodatkowaniu.

Tak więc odnosząc się do przedstawionych przez Wnioskodawcę kwot, mając na względzie zaprezentowany powyżej sposób obliczeń i pamiętając, że przedmiotem działu spadku oprócz lokalu mieszkalnego były również środki pieniężne zgromadzone w banku, wartość masy spadkowej po zmarłym bracie Wnioskodawcy wynosiła 96.819,00 zł (85.000,00 zł + 11.819,00 zł). Z wniosku wynika, że całkowita wartość udziału 1/3 należącego do Wnioskodawcy na dzień działu spadku wynosiła 32.273,00 zł (96.819,00 zł x 1/3). Natomiast w wyniku działu spadku Wnioskodawca otrzymał spłatę w wysokości 26.939,70 zł.

Zatem w świetle powyższego wyliczenia należy stwierdzić, że otrzymana przez Wnioskodawcę w wyniku działu spadku kwota spłaty nie przekroczyła wartości posiadanego udziału w spadku. Zatem otrzymanie tej kwoty nie spowodowało powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia ma okoliczność, że spłata nie przekroczyła wartości przysługującego Wnioskodawcy udziału spadkowego, a czynność prawna (dział spadku) została dokonana wyłącznie między spadkobiercami. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu otrzymania spłaty w zamian za udział nabyty w spadku po zmarłym bracie.

Stanowisko Wnioskodawcy należało zatem uznać za prawidłowe.

Należy jednak wyjaśnić, że przyczyną braku opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych spłaty w niniejszym przypadku nie jest to, że nabycie spadku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Brak powstania przychodu z odpłatnego zbycia udziału w lokalu mieszkalnym wynika wyłącznie z faktu otrzymania przez Wnioskodawcę w wyniku działu spadku kwoty nie przekraczającej wartości udziału w spadku. Sam fakt, że nabycie spadku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn nie wyłącza bowiem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw (udziału w nich).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) - w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.