IBPB-2-1/4515-71/16/PM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 3 marca 2016 r. (data wpływu do Biura - 4 marca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego zniesienia współwłasności (bez spłat i dopłat) nieruchomości obciążonej hipoteką - jest prawidłowe.

W dniu 4 marca 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego zniesienia współwłasności (bez spłat i dopłat) nieruchomości obciążonej hipoteką.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni wraz z mężem zakupiła 13 grudnia 2007 r. nieruchomość położoną w P., stanowiącą działkę gruntu o powierzchni 3021 m² zabudowaną domem jednorodzinnym. W dacie zakupu obowiązywał ustrój rozdzielności majątkowej małżonków. Wnioskodawczyni wraz z mężem nabyła nieruchomość na zasadach współwłasności po #189; części za kwotę 240.000,00 zł na każde z nich.

Obecnie małżonkowie są rozwiedzeni. Zakup nieruchomości nastąpił w całości z kredytu hipotecznego zaciągniętego w banku. Kredyt zaciągnięty został na kwotę 528.000,00 zł w walucie franki szwajcarskie. W księdze wieczystej nieruchomość została wpisana hipoteka umowna kaucyjna w wysokości 792.000,00 zł zabezpieczająca kredyt, odsetki, prowizję.

Obecnie z tytułu kredytu hipotecznego pozostało do spłaty 610.000,00 zł.

W wynika zniesienia współwłasności Wnioskodawczyni otrzyma na własność przedmiotową nieruchomość, bez spłaty na rzecz współwłaściciela, oraz zobowiąże się wobec współwłaściciela do spłaty całego pozostałego zadłużenia wobec banku z tytułu kredytu hipotecznego. Obecna wartość przedmiotowej nieruchomości to 570.000,00 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy nieodpłatne zniesienie współwłasności nieruchomości obciążonej hipoteką, której wartość przewyższa wartość nieruchomości, a zatem i połowę wartości nieruchomości, na skutek którego Wnioskodawczyni stanie się wyłącznie właścicielką nieruchomości w zamian za całkowite przejęcie obciążenia hipotecznego, wywoła konieczność zapłaty przez Wnioskodawczynię podatku, o którym mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn.

2. Czy znaczenie ma okoliczność, że w umowie zniesienia współwłasności Wnioskodawczyni zobowiąże się do spłaty reszty zobowiązania wobec banku jedynie w umowie cywilnoprawnej ze współwłaścicielem.

W ocenie Wnioskodawczyni w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości obciążonej hipoteką, której kwota (cała i połowa) przewyższa wartość otrzymanego udziału w prawie własności nieruchomości (Wnioskodawczyni otrzyma #189; udziału) nie zajdzie konieczność uiszczenia podatku od spadków i darowizn.

Od wartości nieruchomości należy odjąć ciężar jakim jest obciążenie hipoteczne. Zatem wartość #189; nieruchomości nabytej w drodze zniesienia współwłasności należy pomniejszyć o #189; części kwoty hipoteki. Wówczas czysta wartość nieruchomości wyniesie 0 zł (słownie: zero). Dla ustalenia podstawy opodatkowania nie ma znaczenia jaka wartość kredytu pozostała do spłaty. Nie ma również znaczenia przejęcie spłaty kredytu z uwagi na zniesienie współwłasności bez obowiązku spłat i dopłat.

Na potwierdzenie swojego stanowiska Wnioskodawczyni przywołała stanowisko zaprezentowane przez organ podatkowy w wydanej interpretacji indywidualnej znak: IBPB II/1/4515-22/15/MCZ.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2016 r. poz. 205) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia "współwłasność" należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380) przez współwłasność należy rozumieć stan, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. To oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługują wszystkie atrybuty prawa własności (tzn. wszystkie uprawnienia składające się na własność). Z kolei niepodzielność oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje prawo do całej rzeczy, a nie do jej części odpowiadającej udziałowi.

W myśl art. 210 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w przypadku braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

Zniesienie współwłasności dokonane poprzez przyznanie rzeczy (nieruchomości) jednemu ze współwłaścicieli bez spłat i dopłat podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy przy nieodpłatnym zniesieniu współwłasności ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 7 tejże ustawy w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

Natomiast podstawę opodatkowania - w myśl art. 7 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn - przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy. Przepis ten powinien być stosowany łącznie z przepisem art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze, w myśl którego, podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Pojęcie "długów" w rozumieniu tego artykułu obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem nabycia, łącznie z roszczeniami z tytułu poczynionych przez nabywcę nakładów na nabytą nieruchomość. Równowartość tych roszczeń podlega potrąceniu od jej wartości. "Ciężarem" natomiast jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową, np. ustanowienie służebności. Odliczenie długów i ciężarów jest wyrazem istoty (elementem konstrukcyjnym) podatku od spadków i darowizn, polegającej na opodatkowaniu przyrostu czystej wartości majątku podatnika.

W oparciu o art. 8 ust. 1 ww. ustawy, wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw (...). Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych zgodnie z art. 8 ust. 3 wskazanej ustawy, określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Przy obliczeniu podatku od nieodpłatnego zniesienia współwłasności ma także zastosowanie zasada kumulacji nabytych od tej samej osoby wartości rzeczy i praw majątkowych w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, oraz odliczenia kwoty wolnej od podatku (art. 9 ustawy).

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 powołanej ustawy wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego, hipoteka stanowi ograniczone prawo rzeczowe. Hipotekę regulują odrębne przepisy, a mianowicie ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2013 r. poz. 707, z późn. zm.).

W myśl art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni wraz z mężem zakupiła 13 grudnia 2007 r. nieruchomość stanowiącą działkę gruntu zabudowaną domem jednorodzinnym. W dacie zakupu obowiązywał ustrój rozdzielności majątkowej małżonków. Wnioskodawczyni wraz z mężem nabyła nieruchomość na zasadach współwłasności po #189; części za kwotę 240.000,00 zł na każde z nich.

Obecnie małżonkowie są rozwiedzeni. Zakup nieruchomości nastąpił w całości z kredytu hipotecznego zaciągniętego w banku. Kredyt zaciągnięty został na kwotę 528.000,00 zł w walucie franki szwajcarskie. W księdze wieczystej nieruchomość została wpisana hipoteka umowna kaucyjna w wysokości 792.000,00 zł zabezpieczająca kredyt, odsetki, prowizję.

Obecnie z tytułu kredytu hipotecznego pozostało do spłaty 610.000,00 zł.

W wynika zniesienia współwłasności Wnioskodawczyni otrzyma na własność przedmiotową nieruchomość bez spłaty na rzecz współwłaściciela oraz zobowiąże się wobec współwłaściciela do spłaty całego pozostałego zadłużenia wobec banku z tytułu kredytu hipotecznego. Obecna wartość przedmiotowej nieruchomości to 570.000,00 zł.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że skoro dokonana zostanie czynność prawna dotycząca zniesienia współwłasności nieruchomości, bez obowiązku spłat i dopłat, to czynność ta podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Podstawę opodatkowania należy ustalić zgodnie z art. 7 ust. 1 i 6 tej ustawy.

Ustanowiona na nieruchomości hipoteka stanowić będzie obciążenie, które należy zaliczyć do długów i ciężarów w rozumieniu art. 7 ww. ustawy. Zatem wartość #189; części nieruchomości, nabyta w drodze zniesienia współwłasności przez Wnioskodawczynię, powinna być pomniejszona o #189; część kwoty hipoteki.

Przy dokonaniu zniesienia współwłasności nieruchomości - przy tak przedstawionym zdarzeniu przyszłym - tj. bez obowiązku spłat, bez znaczenia będzie czy poza aktem zniesienia współwłasności nieruchomości dojdzie do zawarcia umowy cywilnoprawnej między Wnioskodawczynią i współwłaścicielem o przejęciu spłaty kredytu wobec banku wyłącznie przez Wnioskodawczynię.

Dla kwestii ustalenia podstawy opodatkowania nie ma znaczenia jaka kwota kredytu pozostała do spłacenia. Istotna jest kwota hipoteki, którą została obciążona opisana we wniosku nieruchomość. Zatem skoro w przedmiotowej sprawie - jak wskazała Wnioskodawczyni - wartość hipoteki przekroczy wartość nabywanego udziału w nieruchomości wówczas podstawa opodatkowania wyniesie zero.

Tym samym w niniejszej sprawie obowiązek podatkowy co prawda wystąpi jednak nie dojdzie do powstania zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn.

W związku z powyższym na Wnioskodawczyni nie będzie ciążył obowiązek uiszczenia podatku od spadków i darowizn z tytułu dokonania przedmiotowego zniesienia współwłasności.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do powołanej we wniosku interpretacji indywidualnej wskazać należy, iż rozstrzygnięcie w niej zawarte nie jest wiążące dla tutejszego Organu. Interpretacje organów podatkowych dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, osadzonych w określonym stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym i tylko w tych sprawach rozstrzygnięcia w każdej z nich zawarte są wiążące.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.