IBPB-2-1/4515-200/15/MCZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 30 listopada 2015 r. (data wpływu do Biura - 8 grudnia 2015 r.), uzupełnionym 11 lutego 2016 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych przekazania przez męża Wnioskodawczyni środków pieniężnych będących jego własnością na konto wierzyciela Wnioskodawczyni - jest prawidłowe.

W dniu 8 grudnia 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych przekazania przez męża Wnioskodawczyni środków pieniężnych będących jego własnością na konto wierzyciela Wnioskodawczyni.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 18 stycznia 2016 r. znak: IBPB-2-1/4515-200/15/MCZ wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 11 lutego 2016 r.

W przedmiotowym wniosku, po jego uzupełnieniu, został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 8 lipca 2015 r. między Wnioskodawczynią a M.M. i Ma.M. została zawarta umowa sprzedaży, w której Wnioskodawczyni nabyła za cenę 477.000 zł nieruchomość lokalową. Również 8 lipca 2015 r. pomiędzy mężem Wnioskodawczyni a bankiem została zawarta umowa kredytowa, w której bank udzielił mężowi Wnioskodawczyni kredytu mieszkaniowego w celu zakupu ww. nieruchomości lokalowej. Całkowita kwota kredytu wynosiła 398.000 zł i z rachunku technicznego prowadzonego dla umowy kredytu została w całości wpłacona przez bank na konto sprzedawców nieruchomości lokalowej M.M. oraz Ma.M., co stanowiło darowiznę prawa majątkowego polegającą na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni).

Przedmiotowa umowa darowizny prawa majątkowego nie była stwierdzona pismem.

Reszta ceny została zapłacona wcześniej w formie zaliczki w kwocie 23.850 zł ze środków własnych Wnioskodawczyni oraz 9 lipca 2015 r., kiedy mąż Wnioskodawczyni rozporządził nieodpłatnie na jej rzecz kwotą 55.150 zł, przekazując ją dwoma przelewami bezpośrednio na konto zbywców nieruchomości lokalowej M.M. oraz Ma.M., co również stanowiło darowiznę prawa majątkowego polegającą na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni). Przedmiotowa darowizna prawa majątkowego nie została stwierdzona pismem.

Pomiędzy Wnioskodawczynią a jej mężem istnieje rozdzielność majątkowa małżeńska, ustanowiona umową majątkową małżeńską z 10 lutego 2011 r.

Opisane we wniosku czynności nie stanowiły darowizny środków pieniężnych w rozumieniu art. 888 Kodeksu cywilnego, lecz darowiznę prawa majątkowego, tj. zwolnienie z długu poprzez zapłatę długu przez osobę trzecią.

W związku z powyższym, po przeformułowaniu, zadano następujące pytania:

1. Czy darowizna prawa majątkowego polegającą na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni) dokonana ze środków pieniężnych będących własnością małżonka Wnioskodawczyni uzyskanych na podstawie umowy kredytowej i przekazanych przez bank, na zlecenie małżonka, z rachunku technicznego bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela Wnioskodawczyni, podlega zwolnieniu na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

2. Czy darowizna prawa majątkowego polegająca na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni) dokonana przez przekazanie środków pieniężnych przez małżonka przelewem bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela Wnioskodawczyni podlega zwolnieniu na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawczyni, darowizna prawa majątkowego polegająca na wygaśnięciu zobowiązania Wnioskodawczyni, uzyskana poprzez dokonanie zapłaty długu Wnioskodawczyni przez bank, na zlecenie jej małżonka, ze środków pieniężnych będących własnością małżonka, na podstawie zawartej przez niego umowy kredytowej, bezpośrednio na rachunek wierzyciela podlega zwolnieniu na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 2 (winno być pkt 1) ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wnioskodawczyni wskazała, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku o sygnaturze II FSK 1125/11 stwierdził, że zapłata cudzego długu przez osobę trzecią stanowi darowiznę prawa majątkowego, jeżeli sprowadza się do zmniejszenia pasywów obdarowanego (w tym stanie faktycznym Wnioskodawczyni) względem jego wierzycieli (w tym stanie faktycznym sprzedawców nieruchomości lokalowej, Państwa M.M. i Ma.M.), jeżeli jest dokonana pod tytułem darmym. Jak wskazuje Sąd, w prawie cywilnym darowiznę definiuje się jako umowę, przez którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku, co odnosi taki skutek, że majątek ten albo ulega pomniejszeniu, albo wskutek darowizny nie zostaje powiększony, natomiast korzyść odnotowuje się w majątku obdarowanego. Zatem nabycie praw majątkowych tytułem darowizny, o którym jest mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn może polegać na świadczeniu na rzecz obdarowanego, sprowadzającego się również do zmniejszenia pasywów obdarowanego poprzez zapłatę długu obdarowanego przelewem na rachunek bankowy wierzyciela, jak było w stanie faktycznym opisywanym w niniejszym wniosku. NSA w wyroku o sygnaturze II FSK 818/09 wskazuje, że udokumentowanie darowizny ma służyć jedynie "zapewnieniu szczelności systemu podatkowego", a cel ten jest osiągnięty także w przypadku przelewu środków pieniężnych na rachunek innego niż obdarowany podmiotu, ale na rzecz obdarowanej. Nie ma jednocześnie znaczenia, że środki te zostały technicznie wpłacone na rachunek wierzycieli przez bank, gdyż działał on na zlecenie męża Wnioskodawczyni i operował środkami pieniężnymi będącymi własnością jej męża na podstawie zawartej przez niego umowy kredytowej.

Trudno wymagać, biorąc pod uwagę konstrukcję instytucji zapłaty długu przez osobę trzecią oraz jej sens gospodarczy w przypadku rozliczeń bezgotówkowych i umowy kredytu, aby środki pieniężne wpływały najpierw na rachunek kredytobiorcy, potem na rachunek jego małżonka będącego dłużnikiem, a dopiero wówczas na konto wierzyciela małżonka.

Niezależnie od powyższego Wnioskodawczyni wskazała, że wymóg udokumentowania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy konieczny dla uzyskania zwolnienia przewidziany w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn dotyczy wyłącznie darowizny, których przedmiotem są środki pieniężne, a nie darowizny prawa majątkowego jaką jest zwolnienie z długu.

W świetle wyżej wskazanych argumentów bezsprzeczne jest zatem, że Wnioskodawczyni przysługuje ustawowe zwolnienie od podatku od spadków i darowizn.

Ad.2

Zdaniem Wnioskodawczyni, darowizna prawa majątkowego polegająca na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni) dokonana przez przekazanie środków pieniężnych przez małżonka przelewem bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela Wnioskodawczyni podlega zwolnieniu na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Odnosząc się do wymogu udokumentowania darowizny, Wnioskodawczyni wskazała, że art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn przewiduje, iż w przypadku gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne konieczne jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy.

W stanie faktycznym opisanym we wniosku, przedmiotem darowizny było prawo majątkowe, polegające na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni) bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela - wymóg udokumentowania darowizny natomiast dotyczy wyłącznie darowizn, których przedmiotem nabycia są środki pieniężne, a nie prawo majątkowe.

Wobec tego Wnioskodawczyni uważa, że przysługuje jej ustawowe zwolnienie od podatku od spadków i darowizn.

Niezależnie od powyższego, Wnioskodawczyni wskazała, że NSA w wyroku o sygnaturze II FSK 818/09 stwierdza, że podlega zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych, jeżeli nabycie to zostało zgłoszone organowi podatkowemu we właściwym czasie i udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy prowadzony dla innego, niż obdarowany podmiotu, ale na rzecz osoby obdarowanej. Sąd wskazuje bowiem, że konieczność udokumentowania darowizny przekazem środków pieniężnych na rachunek bankowy ma służyć jedynie zapewnieniu "szczelności systemu podatkowego" i ma przeciwdziałać fikcyjnym umowom darowizny, nie jest więc wymogiem aby kwota wpłynęła bezpośrednio na rachunek bankowy należący do obdarowanego.

W stanie faktycznym opisanym w niniejszym wniosku kwota 55.150 zł została przekazana w całości na rachunek Państwa M.M. i Ma.M. w wykonaniu zobowiązania ciążącego na Wnioskodawczyni z tytułu umowy sprzedaży, niewątpliwe jest zatem, że środki pieniężne zostały przekazane na rzecz Wnioskodawczyni. Zatem, zważywszy na przytoczone wyżej argumenty, Wnioskodawczyni przysługuje zwolnienie od podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 86, z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia "darowizna" należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

W myśl art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Celem darowizny jest dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Może ona polegać zarówno na przesunięciu do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych formach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego - do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Zgodnie z art. 890 § 1 Kodeksu oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy, prawa i inne świadczenia.

Z kolei instytucja zwolnienia z długu, która została uregulowana w części ogólnej zobowiązań, nie stanowi typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika.

Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Oznacza to, iż zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem, a dłużnikiem.

W myśl natomiast art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje zwolniony z długu (przejęcie długu).

Stosownie do art. 519 § 2 Kodeksu cywilnego przejęcie długu może nastąpić:

Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.

Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 Kodeksu cywilnego. Zaznaczyć przy tym należy, że nie każde nieodpłatne zwolnienie z długu będzie dokonane na podstawie umowy darowizny. Zakwalifikowanie czynności nieodpłatnego zwolnienia z długu do konkretnego rodzaju umowy zależy od szczegółowego stanu faktycznego i postanowień tej umowy. Może być ono bowiem uzależnione od spełnienia określonych przesłanek lub stanowić część szerszego porozumienia lub ugody.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa. (art. 4 ust. 4)

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej - art. 4a ust. 3 ww. ustawy.

Nadmienia się, że zgodnie z art. 4a ust. 4 ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

Z treści wniosku i jego uzupełnienia wynika, że Wnioskodawczyni i jej mąż 10 lutego 2011 r. zawarli umowę o rozdzielności majątkowej małżeńskiej. W dniu 8 lipca 2016 r. Wnioskodawczyni zawarła z M.M. i Ma.M. umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego. Najpierw w formie zaliczki Wnioskodawczyni wpłaciła kwotę 23.850 zł ze środków własnych. Z kolei 9 lipca 2015 r. mąż Wnioskodawczyni przekazał kwotę 55.150 zł wpłacając ją dwoma przelewami bezpośrednio ze swojego konta na konto zbywców nieruchomości lokalowej. Ponadto 8 lipca 2015 r. mąż Wnioskodawczyni zawarł z bankiem umowę kredytu mieszkaniowego w celu zakupu nieruchomości lokalowej Wnioskodawczyni. Środki z otrzymanego kredytu bank, zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy, przelał z rachunku technicznego bezpośrednio na rachunek bankowy sprzedawców nieruchomości M.M. oraz Ma.M. Zapłata długu Wnioskodawczyni przez jej męża spowodowała wygaśnięcie zobowiązania Wnioskodawczyni wobec sprzedawców nieruchomości.

Wnioskodawczyni wskazała, że opisane we wniosku czynności nie stanowiły darowizny środków pieniężnych lecz były w istocie darowizną prawa majątkowego w postaci zwolnienia z długu.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że przedstawione w treści wniosku i jego uzupełnieniu darowizny praw majątkowych, polegające na wygaśnięciu zobowiązania Wnioskodawczyni w postaci zwolnienia z długu poprzez jego zapłatę przez jej męża, w sposób wskazany w treści wniosku, co do zasady podlegają regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Darowizny te korzystają jednak ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, co oznacza, że w rozpatrywanej sprawie zarówno darowizna prawa majątkowego polegająca na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni) dokonana ze środków pieniężnych będących własnością małżonka Wnioskodawczyni uzyskanych na podstawie umowy kredytowej i przekazanych przez bank, na zlecenie małżonka, z rachunku technicznego bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela Wnioskodawczyni, jak i darowizna prawa majątkowego polegająca na zwolnieniu Wnioskodawczyni z długu poprzez jego zapłatę przez osobę trzecią (małżonka Wnioskodawczyni) dokonana przez przekazanie środków pieniężnych przez małżonka przelewem bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela Wnioskodawczyni podlegają zwolnieniu na podstawie tego przepisu, o ile Wnioskodawczyni dokonała ich zgłoszenia zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. jeżeli Wnioskodawczyni zgłosiła nabycie tych praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W przeciwnym razie przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej - art. 4a ust. 3 ww. ustawy.

Zgodzić się należy z Wnioskodawczynią, że do darowizny praw majątkowych nie ma zastosowania art. 4a ust. 1 pkt 2 ww. ustawy. Zatem nabycie tytułem darowizny praw majątkowych nie wymaga udokumentowania otrzymania środków.

Skoro zatem w niniejszej sprawie nie ma zastosowania art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy bezprzedmiotowym jest analizowanie warunków jego spełnienia.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni w powyższym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie wskazuje się, iż organ podatkowy rozpatruje sprawę tylko i wyłącznie w granicach zdarzenia przedstawionego we wniosku przez wnioskodawcę. Organ podatkowy nie ocenia zgodności opisu zdarzenia sformułowanego we wniosku z rzeczywistością. Jeżeli zdarzenie przedstawione we wniosku nie odpowiada rzeczywistości, interpretacja nie wywołuje skutków prawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.