IBPB-2-1/4515-116/15/MCZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 24 sierpnia 2015 r. (data wpływu do Biura - 24 sierpnia 2015 r.), uzupełnionym 26 października 2015 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymywania tytułem darowizny od babci prawa majątkowego w postaci wierzytelności pieniężnej - jest prawidłowe.

W dniu 24 sierpnia 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymywania tytułem darowizny od babci prawa majątkowego w postaci wierzytelności pieniężnej.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego w piśmie z 22 października 2015 r. znak: IBPB-2-1/4515-116/15/MCZ wezwano o jego uzupełnienie. Wniosek uzupełniono 26 października 2015 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, nieprowadzącą działalności gospodarczej; polskim rezydentem podatkowym. Dnia 12 czerwca 2015 r., Wnioskodawca, jego babcia oraz jego matka zawarli umowę darowizny, zgodnie z którą babcia Wnioskodawcy darowała jemu oraz matce wierzytelność pieniężną z tytułu sprzedaży przez babcię dnia 12 czerwca 2015 r. nieruchomości za kwotę 155.000 zł. Umowa udokumentowana została aktem notarialnym. W akcie notarialnym dotyczącym tej sprzedaży babcia Wnioskodawcy wskazała konto bankowe Wnioskodawcy oraz konto bankowe jego matki, jako właściwe do dokonania przez nabywcę nieruchomości zapłaty ceny sprzedaży.

Wnioskodawca nabył tytułem darowizny od swojej babci wierzytelność z tytułu sprzedaży nieruchomości do kwoty 125.000 zł, natomiast jego matka do kwoty 30.000 zł. W umowie darowizny Wnioskodawca oraz jego matka zawarli oświadczenie, że niniejsze darowizny przyjmują.

Zapłata ceny za nieruchomość została przekazana przez nabywcę przelewem bankowym w odpowiednich kwotach na rachunek Wnioskodawcy oraz na rachunek jego matki. Otrzymanie przez Wnioskodawcę środków pieniężnych wynikających z nabytej części wierzytelności dokumentuje wpływ środków pieniężnych w kwocie 125.000 zł na rachunek bankowy Wnioskodawcy wskazany w treści aktu notarialnego sprzedaży nieruchomości.

Wnioskodawca w chwili obecnej nie dokonał zgłoszenia darowizny do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Ma na to jeszcze ponad 3 miesiące. W pierwszej kolejności ubiega się jednak o uzyskanie interpretacji podatkowej, odnośnie do ustalenia prawidłowości przyjętego stanowiska.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z umową darowizny zawartą 12 czerwca 2015 r., między Wnioskodawcą, jego babcią oraz jego matką, przedmiotem tej umowy jest wierzytelność przysługująca jego babci z tytułu zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości udokumentowanej aktem notarialnym w kwocie 155.000 zł, wymagalna od dnia 17 czerwca 2015 r.

W umowie tej darczyńca (babcia) oświadczyła, że daruje Wnioskodawcy wskazaną wierzytelność do kwoty 125.000 zł, a Wnioskodawca oświadczył, iż darowiznę tą przyjmuje. Zatem przedmiotem darowizny jest prawo majątkowe w postaci wierzytelności pieniężnej - umowa darowizny, zawarta dnia 12 czerwca 2015 r., między Wnioskodawcą, jego babcią oraz jego matką, zgodnie z którą babcia Wnioskodawcy darowała jemu oraz matce wierzytelność pieniężną z tytułu sprzedaży przez babcię nieruchomości, zawarta została w zwykłej formie pisemnej (nie w formie aktu notarialnego). Umowa darowizny została wykonana poprzez dwie czynności faktyczne - oraz poprzez wskazanie numeru rachunku bankowego Wnioskodawcy w akcie notarialnym i wskazano sposób realizacji wierzytelności dotyczącej zapłaty kwoty 125.000 zł przez nabywcę nieruchomości.

W związku z powyższym - z uwzględnieniem zmian wynikających z uzupełnienia wniosku - zadano m.in. następujące pytanie:

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym otrzymanie przez niego tytułem darowizny prawa majątkowego (w postaci wierzytelności z tytułu sprzedaży nieruchomości przez babcię) będzie podlegało zwolnieniu z podatku od spadków i darowizn pod warunkiem zgłoszenia jej otrzymania do właściwego naczelnika urzędu skarbowego przed upływem 6 miesięcy.

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymana przez niego darowizna prawa majątkowego w postaci wierzytelności z tytułu sprzedaży nieruchomości przez babcię Wnioskodawcy korzysta ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn wyłącznie pod warunkiem zgłoszenia tej darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego z tytułu tej darowizny.

Uzasadniając swoje stanowisko Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny.

Jednakże przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia "darowizna", a zatem należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy - Kodeks cywilny, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Z cytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku, które może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów. Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Reasumując, kwotę wierzytelności części należności z tytułu sprzedaży nieruchomości przez babcię Wnioskodawcy należy uznać za darowiznę na rzecz Wnioskodawcy, która podlega opodatkowaniu na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od spadków o darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Natomiast przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń (art. 6 ust. 1 ustawy).

Zgodnie z art. 4a ust. 1 tejże ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

W konsekwencji powyższego z uwagi na to, że umowa darowizny nie została zawarta w formie aktu notarialnego obowiązek podatkowy z tytułu darowizny otrzymanej przez Wnioskodawcę powstał z chwilą spełnienia świadczenia, tj. złożenia oświadczenia o przyjęciu wierzytelności we wskazanej części. Pośrednio wskazuje na to też zrealizowanie wierzytelności w formie przelewu na rachunek bankowy Wnioskodawcy. Natomiast w konsekwencji tego, iż przedmiotem niniejszej darowizny jest prawo majątkowe, w postaci wierzytelności babcia Wnioskodawcy z tytułu sprzedaży nieruchomości, wystarczającym dla zastosowania zwolnienia będzie wypełnienie przesłanki wynikającej z art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, tj. dokonanie przez Wnioskodawcę zgłoszenia otrzymania tej darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Wnioskodawca wskazał, że jego stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów.

Z uwagi na zakres niniejszej interpretacji przywołano powyżej tę część stanowiska Wnioskodawcy, który odnosi się do ww. zagadnienia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest tylko i wyłącznie ocena stanowiska Wnioskodawcy dotycząca podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymywania darowizny prawa majątkowego w postaci wierzytelności pieniężnej (pytanie oznaczone nr 1). W zakresie skutków podatkowych otrzymywania darowizny środków pieniężnych (pytanie oznaczone nr 2) zostało wydane odrębne rozstrzygniecie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 86, z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny.

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia "darowizna" czy "wierzytelność" należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

W myśl art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Przedmiotem darowizny mogą być zarówno rzeczy, jak również prawa majątkowe. Pod pojęciem praw majątkowych, o których mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn ustawodawca rozumie m.in. prawa majątkowe wynikające ze stosunków zobowiązaniowych.

Natomiast wierzytelność jest to przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego. Wierzytelność stanowi więc podstawę roszczeń kierowanych wobec drugiej strony stosunku obligacyjnego. Jest to swego rodzaju prawo podmiotowe istniejące po stronie wierzyciela, składające się z szeregu uprawnień węższych, funkcjonalnie ze sobą powiązanych.

Powyższe oznacza, że zawierając umowę darowizny wierzytelności przysługującej darczyńcy wobec wierzyciela, obdarowany - na mocy tej umowy - nabywa prawo majątkowe, dające mu podstawę do wystąpienia z roszczeniem wobec wierzyciela o spełnienie określonego świadczenia.

Instytucję przeniesienia (cesji) wierzytelności regulują przepisy art. 509-518 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przeniesienie wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Jak z powyższego wynika umowa cesji może przyjąć formę darowizny, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. oświadczenie darczyńcy (darczyńców) o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny oraz cesja dokonywana jest bezpłatnie - kosztem majątku cedenta (darczyńcy), a cesjonariusz (obdarowany) nie jest zobowiązany do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za dokonaną cesję.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W przypadku nabycia majątku tytułem darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczenia obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń - art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustaw.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast stosownie do przepisu art. 4a ust. 1 powołanej wyżej ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 10 października 2014 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. poz. 1379).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ww. ustawy).

W myśl art. 4a ust. 4 cyt. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 cyt. ustawy).

Z treści wniosku i jego uzupełnienia wynika, że Wnioskodawca nabył tytułem darowizny od babci prawo majątkowe w postaci wierzytelności pieniężnej. Wnioskodawca otrzymał środki pieniężne wynikające z nabytej części wierzytelności w kwocie 125.000 zł na swój rachunek bankowy wskazany w treści aktu notarialnego umowy sprzedaży nieruchomości.

Zgodnie z treścią art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

To oznacza, iż organ uprawniony do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego posiada kompetencje jedynie do rozstrzygania w zakresie uregulowań zawartych w przepisach podatkowych. Tym samym nie jest kompetentny do stwierdzenia co jest przedmiotem nabycia tytułem darowizny od babci. Ustalenia w tym zakresie dokonane w niniejszej sprawie przez Wnioskodawcę, iż przedmiotem darowizny jest prawo majątkowe w postaci wierzytelności pieniężnej Organ przyjmuje więc jako element stanu faktycznego, który nie podlega ocenie, gdyż nie regulują go przepisy prawa podatkowego.

Zatem opisana we wniosku i jego uzupełnieniu darowizna prawa majątkowego podlega co do zasady, opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 tej ustawy. Jednakże, darowizna ta będzie korzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a tej ustawy. Ponieważ umowa darowizny nie została zawarta w formie aktu notarialnego na Wnioskodawcy ciąży obowiązek jej zgłoszenia na formularzu SD-Z2, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, w terminie 6 miesięcy od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie wskazuje się, iż organ podatkowy rozpatruje sprawę tylko i wyłącznie w granicach zdarzenia przedstawionego we wniosku przez wnioskodawcę. Organ podatkowy nie ocenia zgodności opisu zdarzenia sformułowanego we wniosku z rzeczywistością. Jeżeli zdarzenie przedstawione we wniosku nie odpowiada rzeczywistości, interpretacja nie wywołuje skutków prawnych.

Przedmiotowa interpretacja - zgodnie ze złożonym wnioskiem została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy. Stosownie bowiem do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.