IBPB-2-1/4514-544/15/MD - Określenie skutków podatkowych nabycia wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 4 grudnia 2015 r. (data wpływu do Biura - 9 grudnia 2015 r.), uzupełnionym 17 i 18 lutego 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 9 grudnia 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w związku z czym, w piśmie z 10 lutego 2016 r., znak: IBPP2/4512-1062/15/JJ, IBPB-2-1/4514-544/15/MD wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 17 lutego 2016 r. (wniesienie opłaty) oraz 18 lutego 2016 r. (data wpływu do Biura odpowiedzi na wezwanie).

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca, będący czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, zamierza rozszerzyć zakres prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie nabywania wierzytelności od osób trzecich celem ich dalszej windykacji. Przedmiotem umowy cesji będą wierzytelności przysługujące osobom fizycznym oraz innym podmiotom w stosunku do ubezpieczycieli z tytułu zdarzeń objętych umową ubezpieczenia, łączących zbywcę wierzytelności z ubezpieczycielem, w sytuacji gdy wypłacone odszkodowanie nie będzie pokrywać całości szkody, oraz przedmiotem cesji będą wierzytelności przysługujące osobom fizycznym oraz innym podmiotom w stosunku do podmiotów odpowiedzialnych za wyrządzenie szkody i ich ubezpieczycieli odpowiedzialności cywilnej z tytułu deliktu, w przypadku gdy wypłacone odszkodowanie nie będzie pokrywać całości szkody (zaniżone odszkodowanie). Przedmiotem nabycia będzie wierzytelność ponad wypłaconą przed zawarciem umowy cesji kwotę odszkodowania (w przypadku częściowej wypłaty odszkodowania na rzecz zbywcy przed zawarciem umowy cesji oraz całość wierzytelności, w przypadku gdy przed zawarciem umowy cesji nie zostało wypłacone żadna kwota odszkodowania). Podmioty, od których będą nabywane wierzytelności są to zarówno podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz nieprowadzące działalności gospodarczej będące i niebędące podatnikami podatku VAT. Następnie Wnioskodawca we własnym imieniu i na własne ryzyko będzie prowadził windykację nabytych wierzytelności poprzez prowadzenie czynności pozasądowych oraz na drodze postępowania sądowego. Umowy cesji wierzytelności będą miały charakter odpłatny a nabywca wierzytelności (Wnioskodawca) będzie dokonywał płatności za nabywaną wierzytelność w umówionej wysokości na rzecz zbywcy wierzytelności przy zawarciu umowy cesji. Po zawarciu umowy oraz zapłacie ceny pomiędzy nabywcą i zbywcą wierzytelności nie następują żadne czynności zarówno w zakresie zawierania umów czy też wzajemnych rozliczeń. Umowa cesji ma charakter ostateczny.

Istotnym jest, że:

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że nabycie wierzytelności nastąpi w trybie zakupu wierzytelności, tj. umowy cesji, która przybierze postać umowy sprzedaży w rozumieniu Kodeksu cywilnego, na podstawie której nabywca (winno być: zbywca) bezwarunkowo przeniesie na rzecz zbywcy (winno być: nabywcy) wierzytelność, a zbywca (winno być: nabywca) zapłaci nabywcy (winno być: zbywcy) w momencie zawarcia umowy ustaloną cenę za wierzytelność.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy nabycie przez Wnioskodawcę (nabywcę wierzytelności) od wierzyciela pierwotnego wierzytelności opisanych w przedstawionym zdarzeniu przyszłym celem ich windykacji we własnym imieniu i na własny rachunek będzie wyłączone spod opodatkowania podatkiem od towarów i usług, a będzie opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W ocenie Wnioskodawcy, zawarcie umowy sprzedaży wierzytelności opisanej powyżej spowoduje powstanie obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, liczonego od ceny nabycia wierzytelności.

Z uwagi na zakres niniejszej interpretacji przywołano powyżej tę część stanowiska Wnioskodawcy, która odnosi się do podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy wskazać, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest wyłącznie ocena stanowiska Wnioskodawcy dotycząca podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od towarów i usług zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223) podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wśród nich znajduje się w szczególności umowa sprzedaży.

Zgodnie z art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży praw majątkowych. Zatem przedmiotami sprzedaży w ujęciu Kodeksu cywilnego oprócz rzeczy mogą być również prawa majątkowe. Prawami majątkowymi są przysługujące danej osobie prawa do korzystania i rozporządzania określoną rzeczą lub prawem ustanowionym na tej rzeczy.

Czynności cywilnoprawne zawarte w katalogu zamkniętym określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlegają omawianemu podatkowi od czynności cywilnoprawnych, o ile spełniają przesłanki zawarte w art. 1 ust. 4 cytowanej ustawy. Zgodnie z powyższym artykułem, czynności cywilnoprawne (w tym umowy sprzedaży) podlegają podatkowi, z zastrzeżeniem ust. 4a i 5, jeżeli ich przedmiotem są:

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży w myśl ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy). Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy od czynności cywilnoprawnych określa stawkę podatku, która wynosi m.in. od umowy sprzedaży innych praw majątkowych - 1%.

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, moment dokonania czynności cywilnoprawnej. Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy - Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 509 § 1 ww. Kodeksu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Podkreślić należy, że umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że Wnioskodawca zamierza rozszerzyć zakres prowadzonej działalności o nabywanie na podstawie umowy cesji (dokonanej w drodze umowy sprzedaży) wierzytelności od osób trzecich celem ich dalszej windykacji. Przedmiotem umowy cesji będą wierzytelności osób trzecich w stosunku do ubezpieczycieli. Podatnik we własnym imieniu i na własne ryzyko będzie prowadził windykację nabywanych wierzytelności. Umowy będą miały charakter odpłatny, a nabywca wierzytelności będzie dokonywał płatności za nabywaną wierzytelność w umówionej wysokości na rzecz zbywcy przy zawarciu umowy cesji. Wartość wierzytelności w dniu nabycia będzie rzeczywistą wartością rynkową wierzytelności. Strony nie przewidują dodatkowych wynagrodzeń, w tym prowizji i premii. Strony nie przewidują powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności. Pomiędzy zbywcą a nabywcą nie będzie istniał żaden odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty dodatkowego wynagrodzenia.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że umowa sprzedaży wierzytelności podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają opodatkowaniu czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

W związku z powyższym należy podkreślić, że jakkolwiek zapytanie Wnioskodawcy dotyczy opodatkowania powyższej czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia, czy czynność ta będzie podlegała regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia jej podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W interpretacji indywidualnej z dnia 1 marca 2016 r., znak: IBPP2/4512-1062/15/JJ dotyczącej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach potwierdził stanowisko Wnioskodawcy i wskazał, że: "(...) w opisanym przypadku nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usługi przez Wnioskodawcę, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. W związku z tym, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, nabycie wierzytelności na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. (...) Zatem nabycie wierzytelności na podstawie umowy cesji w przedstawionych okolicznościach nie będzie podlegało u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. (...)".

Zatem, skoro nabywane przez Wnioskodawcę wierzytelności w ramach opisanej transakcji nie są objęte zakresem ostawy o podatku od towarów i usług, powyższe czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Stosownie do zapisu art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b stawka podatku przy umowie sprzedaży innych niż wymienione w lit. a praw majątkowych wynosi 1%. Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży w myśl ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.