IBPB-2-1/4514-504/15/AD

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 4 grudnia 2015 r. (data wpływu do Biura - 7 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania w związku z odpłatnym zniesieniem współwłasności (działem spadku) - jest nieprawidłowe.

W dniu 7 grudnia 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania w związku z odpłatnym zniesieniem współwłasności (działem spadku).

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Sprawa o zniesienie współwłasności w gospodarstwie rolnym toczy się obecnie przed sądem powszechnym. Udziały zostały nabyte poprzez dziedziczenie po matce. Spadek został otwarty w 2009 r., natomiast stwierdzenie nabycia spadku przez sąd odbyło się w 2011 r.

Wnioskodawca otrzyma gospodarstwo rolne, natomiast brat Wnioskodawcy otrzyma od niego spłatę w gotówce pomniejszoną o wartość służebności osobistej ustanowionej na jednej z działek zabudowanej budynkiem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi. Służebność będzie polegała na prawie do zamieszkania i korzystania z całej nieruchomości. Poza obniżeniem spłaty o wartość służebności osobistej, brat innych opłat z tytułu korzystania z nieruchomości nie będzie ponosił. Służebność osobista będzie ustanowiona na czas nieokreślony.

Wnioskodawca jest zameldowany w domu będącym częścią tej nieruchomości.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy nabycie udziału poprzez spłatę i ustanowienie służebności osobistej na nieruchomości rolnej jest objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a jeżeli tak to naliczany podatek jest od spłaty w gotówce i od wartości służebności osobistej, czy tylko od spłaty w gotówce, a jeżeli tak to czy kwota obniżająca wartość spłaty o służebność osobistą jest opodatkowana.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. f (umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat i dopłat) podatek należy się tylko od spłaty w gotówce.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest wyłącznie ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych dotycząca ustalenia podstawy opodatkowania w związku z odpłatnym zniesieniem współwłasności (działem spadku).

W pozostałym zakresie wniosku, tj. skutków podatkowych w podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku od spadków i darowizn ustanowienia służebności osobistej, zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626, z późn. zm.) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat. W myśl art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy, podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

W myśl art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (art. 210 i nast. Kodeksu). Zniesienie to może nastąpić poprzez podział rzeczy wspólnej, przyznanie tej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli lub sprzedaż rzeczy.

Dział spadku polega na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Zgodnie z art. 1037 § 1 ustawy, dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Można go dokonać poprzez przyznanie majątku np. jednemu spadkobiercy lub fizyczny podział rzeczy, tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom.

Z działem spadku wiążą się spłaty i dopłaty. Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym i występuje wówczas przy dziale spadku, gdy całość majątku spadkowego przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców. Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców, gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku.

Podobna sytuacja występuje przy zniesieniu współwłasności majątku nabytego w inny sposób niż w drodze spadkobrania.

Zgodnie z uregulowaniami zawartymi w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podlega umowa o zniesienie współwłasności lub umowa o dział spadku (lub orzeczenie sądu w tym zakresie), jeżeli wiąże się ta czynność z obowiązkiem spłat lub dopłat.

W przypadku umowy o dział spadku lub o zniesienie współwłasności obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Z treści wniosku wynika, że opisane we wniosku gospodarstwo rolne (udział w nim) zostało nabyte w drodze spadku po matce Wnioskodawcy. Obecnie toczy się przed sądem powszechnym postępowanie o zniesienie współwłasności w gospodarstwie rolnym. Wnioskodawca otrzyma gospodarstwo rolne, natomiast brat Wnioskodawcy otrzyma od niego spłatę w gotówce pomniejszoną o wartość służebności osobistej ustanowionej na jednej z działek zabudowanej budynkiem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi. Służebność będzie polegała na prawie do zamieszkania i korzystania z całej nieruchomości. Poza obniżeniem spłaty o wartość służebności osobistej, brat innych opłat z tytułu korzystania z nieruchomości nie będzie ponosił.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów (art. 6 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy stawka podatku od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku i zniesienia współwłasności oraz darowizny:

Zgodnie z powyższym, należy stwierdzić, iż dokonanie zniesienia współwłasności (działu spadku) ze spłatą podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, ciążyć będzie na podmiocie nabywającym rzecz ponad udział, a zatem w omawianej sytuacji na Wnioskodawcy. Opodatkowaniu podlega tylko nadwyżka wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych ponad wartość udziału we współwłasności lub w spadku. Podstawą do obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku. Tym samym podstawą opodatkowania będzie wartość rynkowa niezależnie od wysokości ustalonych spłat i zasad ich ustalania.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.