IBPB-2-1/4514-23/16/MD - PCC w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 7 stycznia 2016 r. (data wpływu do Biura - 13 stycznia 2016 r.), uzupełnionym 30 marca 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu - jest prawidłowe.

W dniu 13 stycznia 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

Wniosek uzupełniono 30 marca 2016 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest przedsiębiorstwem, którego głównym przedmiotem działalności jest świadczenie usług związanych z fotografią cyfrową, w tym druk zdjęć oraz produkcja i sprzedaż akcesoriów fotograficznych. Wnioskodawca jest częścią międzynarodowej grupy kapitałowej C. (dalej - grupa kapitałowa). Większościowym udziałowcem u Wnioskodawcy jest C. B. Gmbh z siedzibą w Republice Federalnej Niemiec.

Wnioskodawca planuje przystąpić do struktury cash poolingu polegającej na wspólnym administrowaniu płynnością finansową podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej, poprzez wspólne zarządzanie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunkach bankowych należących do tych podmiotów. Celem wdrożenia systemu jest redukcja kosztów działalności podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej poprzez efektywne wykorzystanie ujemnych i dodatnich sald powstających na kontach poszczególnych uczestników systemu. W tym celu Wnioskodawca zamierza przystąpić do umowy "Agreement on Zero Balancing" (dalej - Umowa), której stroną będzie bank obsługujący system cash poolingu z siedzibą w Niemczech (dalej - Bank), banki obsługujące rachunki bankowe poszczególnych uczestników systemu oraz uczestnicy systemu (w tym Wnioskodawca oraz inne spółki z grupy kapitałowej). Ponadto, Wnioskodawca przystąpi do umowy "Treasury Management Agreement", której stronami będą spółki z grupy kapitałowej, tworzące strukturę cash poolingu. W ramach umowy "Treasury Management Agreement" strony ustalą m.in. ogólne warunki funkcjonowania struktury.

Planowany system zarządzania płynnością finansową przyjmie formułę tzw. rzeczywistego cash poolingu (ang. zero balancing cash pooling) przewidującego rzeczywiste transfery środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi uczestników. W tym celu w Banku założone zostanie Konto Główne (Master Account), za którego pośrednictwem dokonywane będą przelewy pomiędzy rachunkami bankowymi uczestników (Participating Accounts). Dysponentem Konta Głównego będzie jeden z podmiotów z grupy kapitałowej uczestniczący w systemie cash poolingu. Administrowanie płynnością finansową w ramach planowanego systemu będzie polegało na zerowaniu na koniec każdego dnia sald na rachunkach bankowych uczestników systemu. Dodatnie salda będą przekazywane na Konto Główne, z którego będą zasilane rachunki bankowe tych podmiotów, które na koniec dnia zarejestrują ujemne salda.

Zgodnie z Umową, w celu zrealizowania powyższych założeń każdy z uczestników systemu zleci bankowi obsługującemu rachunek bankowy uczestnika:

* transfer środków pieniężnych z własnego rachunku bankowego na Konto Główne w przypadku wystąpienia dodatniego salda na koniec dnia, lub

* zasilenie własnego rachunku bankowego środkami pieniężnymi pochodzącymi z Konta Głównego w przypadku wystąpienia na koniec dnia ujemnego salda.

Ponadto, zgodnie z Umową dysponent Konta Głównego zleci Bankowi:

* transfer z Konta Głównego na rachunki bankowe poszczególnych uczestników systemu środków pieniężnych w celu pokrycia ujemnych sald powstałych na tych kontach, i/lub

* zasilenie Konta Głównego środkami pieniężnymi pochodzącymi z rachunków uczestników systemu, na których zanotowano dodatnie saldo na koniec dnia.

Z tytułu administrowania systemem cash poolingu Bank będzie pobierał od uczestników tego systemu wynagrodzenie. Ponadto, na podstawie umowy "Treasury Management Agreement" podmioty z grupy kapitałowej będące uczestnikami systemu ustaliły, że:

* dysponent Rachunku Głównego będzie wypłacał oprocentowanie uczestnikom systemu z tytułu korzystania ze środków finansowych pochodzących z należących do nich rachunków bankowych, oraz

* uczestnicy systemu będą wypłacać oprocentowanie dysponentowi Rachunku Głównego z tytułu korzystania ze środków finansowych przekazywanych na należące do nich rachunki bankowe.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy przystąpienie do opisanej w zdarzeniu przyszłym struktury cash poolingu oraz dokonywanie w jej ramach rozliczeń spowoduje u Wnioskodawcy powstanie obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

W ocenie Wnioskodawcy, przystąpienie do opisanej w zdarzeniu przyszłym struktury cash poolingu oraz dokonywanie w jej ramach rozliczeń nie spowoduje u Wnioskodawcy powstania obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Uzasadniając swoje stanowisko Wnioskodawca powołał treść art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz zaznaczył, że opodatkowaniu podlegają również zmiany umów wymienionych w powyższym artykule, jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności wskazane powyżej.

Wnioskodawca podkreślił, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty. Oznacza to, iż czynności, które nie zostały wprost wskazane w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Zdaniem Wnioskodawcy, umowy cash poolingu opisanej w zdarzeniu przyszłym nie można zakwalifikować do żadnej z wyżej wymienionych kategorii czynności. W szczególności umowa cash poolingu nie jest tożsama z zawarciem umowy pożyczki. Umowa pożyczki została zdefiniowana w art. 720 § 1 ustawy - Kodeks cywilny, zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Wnioskodawca wskazał, że z powyższego przepisu wynika, że umowę pożyczki cechują następujące elementy:

* jedna ze stron - zwana pożyczkodawcą - zobowiązuje się przenieść na własność drugiej ze stron zwanej pożyczkobiorcą - określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku,

* pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić pożyczkodawcy tę samą ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku.

Wnioskodawca zaznaczył, że czynności nieposiadających wskazanych powyżej cech nie można więc kwalifikować jako umowy pożyczki.

W ocenie Wnioskodawcy, pomimo pewnych podobieństw występujących pomiędzy umową cash poolingu a umową pożyczki, umowa cash poolingu nie wyczerpuje istotnych znamion umowy pożyczki w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Umowa cash poolingu to umowa nienazwana - tzn. nieuregulowana szczególnymi przepisami Kodeksu cywilnego. Umowę cash poolingu można scharakteryzować jako usługę finansową, której celem jest bardziej efektywne zarządzanie środkami finansowymi podmiotów gospodarczych zrzeszonych w ramach struktury cash poolingu. Efektem optymalizacji procesu przepływów finansowych jest zmniejszenie obciążeń poszczególnych uczestników struktury związanych z zadłużeniem, poprzez kompensatę przejściowych nadwyżek finansowych występujących u podmiotów tworzących strukturę cash poolingu z przejściowymi niedoborami powstałymi u pozostałych podmiotów. Kompensata ta realizowana jest poprzez Konto Główne - są z niego pokrywane niedobory na kontach uczestników oraz trafiają na nie nadwyżki zgromadzone na rachunkach bankowych poszczególnych uczestników.

Wnioskodawca wskazał, że w ramach umowy cash poolingu żadnej ze stron nie można przypisać roli pożyczkodawcy lub pożyczkobiorcy, bowiem żadna ze stron nie zobowiązuje się do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na rzecz drugiego podmiotu, ani do zwrotu takiej samej ilości pieniędzy. Dodatkowo, z uwagi na charakter umowy cash poolingu, w przypadku gdy w ramach struktury występują więcej niż dwa podmioty, nie jest możliwe rozpoznanie, komu zostaną przekazane środki w przypadku wystąpienia u uczestnika dodatniego salda, ani rozpoznanie, od kogo i w jakiej wysokości uczestnik otrzyma środki w przypadku wystąpienia salda ujemnego. W ramach umowy cash poolingu środki pochodzące z salda dodatniego, mogą ostatecznie trafić do jednego lub kilku innych uczestników posiadających saldo ujemne. Podobnie środki na pokrycie salda ujemnego uczestnika mogą pochodzić od jednego lub od kilku uczestników struktury.

Dodatkowo, Wnioskodawca zaznaczył, że przepływy pieniężne dokonywane w ramach struktury cash poolingu nie realizują ekonomicznego celu pożyczki. W teorii gospodarczej przyjmuje się, że celem pożyczki jest korzystanie przez określony czas z cudzego kapitału, w celach inwestycyjnych lub konsumpcyjnych, zazwyczaj za wynagrodzeniem. Celem przepływów pieniężnych realizowanych w ramach umowy cash poolingu jest z kolei ograniczenie wysokości odsetek powstających w związku z ujemnymi saldami na kontach uczestników struktury, oraz bardziej efektywne oprocentowane występujących nadwyżek. W ramach struktury cash poolingu uczestnicy nie korzystają ze środków finansowych otrzymywanych w jej ramach w celu finansowania bieżącej działalności.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, konstrukcja umowy cash poolingu nie wyczerpuje znamion pożyczki, o których mowa w art. 720 Kodeksu cywilnego, i w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie swojego stanowiska Wnioskodawca przytoczył fragment interpretacji indywidualnej oraz powołał kilka innych interpretacji indywidualnych dotyczących poruszonego we wniosku zagadnienia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 cyt. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, w których to umowach, w myśl art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380), dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży, przy umowie pożyczki - na biorącym pożyczkę.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki. Jednakże przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków. Jak wynika z treści wniosku, właśnie w tym celu Wnioskodawca przystąpi do omawianej umowy.

W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest - co do zasady - rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Zatem jeżeli umowa cash poolingu nie przyjmie charakteru żadnej z czynności wymienionych w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - omawiane czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym - z powyższych przyczyn - czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem umowa o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową (umowa cash poolingu), do której przystąpi Wnioskodawca oraz świadczone w jej ramach czynności nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych wskazać należy, iż rozstrzygnięcia w nich zawarte nie są wiążące dla tutejszego Organu. Interpretacje organów podatkowych dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, osadzonych w określonym stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym i tylko w tych sprawach rozstrzygnięcia w każdej z nich zawarte są wiążące.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.