IBPB-2-1/4511-495/15/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 14 października 2015 r. (data wpływu do Biura - 30 października 2015 r.), uzupełnionym 11 i 17 grudnia 2015 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 30 października 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania.

Z uwagi na fakt, iż wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 3 grudnia 2015 r. wezwano Wnioskodawcę o jego uzupełnienie.

Wniosek uzupełniono 11 grudnia 2015 r. (uiszczenie opłaty) i 17 grudnia 2015 r. (pozostałe braki formalne).

W przedmiotowym wniosku oraz jego uzupełnieniu został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Starostwo Powiatowe, będące organem prowadzącym Szkołę, uchwałą Zarządu Powiatu powierzyło nauczycielce stanowisko dyrektora Zespołu Szkół na okres 5 lat (od 1 września 2012 r. do 31 września 2017 r.).

W sierpniu 2014 r. uchwałą Zarządu Powiatu nauczycielka została odwołana ze stanowiska dyrektora bez wypowiedzenia na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty i art. 32 ust. 2 pkt 5 ustawy o samorządzie powiatowym.

Odwołana ze stanowiska nauczycielka wniosła do Sądu Rejonowego pozew o zasądzenie odszkodowania za niezgodne z prawem odwołanie z funkcji dyrektora szkoły.

W trakcie rozprawy sądowej w kwietniu 2015 r. strony doszły do porozumienia w przedmiocie zawarcia ugody.

Z treści ugody wynika, że:

Strona pozwana, tj. Zespół Szkół zapłaci powódce kwotę 2.800 zł tytułem odszkodowania za odwołanie z funkcji dyrektora w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania,

Powódka (nauczycielka) oświadcza, iż niniejsza ugoda zaspakaja wszelkie jej roszczenia dochodzone w postępowaniu.

Odszkodowanie zostało ustalone w wysokości równoważnej dwukrotnego dodatku funkcyjnego ostatnio pobieranego przez dyrektorkę.

Odwołana ze stanowiska dyrektor jest nadal zatrudniona w Zespole Szkół jako nauczycielka.

W dniu 4 maja 2015 r. została sporządzona lista płac, gdzie od kwoty 2.800 zł tytułem przyznanego odszkodowania została potrącona zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych w kwocie 504 zł i kwota podatku została przekazana do Urzędu Skarbowego.

Zespół Szkół nie zastosował zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych do powyższego odszkodowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b oraz z uwagi na fakt, że wysokość i zasada ustalania ww. odszkodowania tytułem ugody nie wynika wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, postanowień układów zbiorowych pracy, regulaminów o których mowa w art. 9 § 1 ustawy - Kodeksu pracy.

Odszkodowanie nie wiązało się z rozwiązaniem stosunku pracy zatrudnionej nauczycielki na podstawie mianowania, wobec czego roszczenie o odszkodowanie ograniczone zostało do wysokości równowartości dodatku funkcyjnego za okres pełnienia funkcji, jednak nie więcej niż 3 miesiące.

Nauczycielka, gdyby nie została odwołana otrzymywałaby dodatek funkcyjny pełniąc funkcję dyrektora. Uznano, że odszkodowanie dotyczyło korzyści, które mogłaby osiągnąć gdyby jej szkody nie wyrządzono, a jego źródłem jest stosunek pracy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy ww. odszkodowanie tytułem ugody, może korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wnioskodawca powołał treść art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, który stanowi, że organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Odwołanie z funkcji nastąpiło zgodnie z ww. artykułem, a przyznane odszkodowanie stanowiło równowartość dwukrotnego dodatku funkcyjnego, czyli składnika wynagrodzenia wcześniej otrzymywanego w ramach stosunku pracy przez nauczycielkę.

Przyznane odszkodowanie potraktowano jako przychód ze stosunku pracy i pobrano zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast w myśl z art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Za przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, uważa się, w myśl art. 12 ust. 1 ww. ustawy, wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot "w szczególności" oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Takim przychodem jest również przedmiotowa kwota pieniężna wynikająca z ugody sądowej.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w sierpniu 2014 r. Starostwo Powiatowe będące organem prowadzącym Wnioskodawcę (Zespół Szkół) uchwałą Zarządu Powiatu odwołało ze stanowiska dyrektora Zespołu Szkół pełniącą tę funkcję nauczycielkę.

Odwołana ze stanowiska dyrektor pozwała Zespół Szkół o wypłatę odszkodowania za niezgodne z prawem odwołanie z funkcji dyrektora. W kwietniu 2015 r. w Sądzie Rejonowym została zawarta ugoda, w której Zespół Szkół zobowiązał się zapłacić odwołanej ze stanowiska dyrektor odszkodowanie w wysokości 2.800 zł.

Odwołana ze stanowiska dyrektor jest nadal zatrudniona w Zespole Szkół jako nauczyciel.

Nauczycielka została odwołana ze stanowiska dyrektora bez wypowiedzenia na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty i art. 32 ust. 2 pkt 5 ustawy o samorządzie powiatowym.

Odszkodowanie zostało ustalone w wysokości równoważnej dwukrotnego dodatku funkcyjnego ostatnio pobieranego przez dyrektor.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem:

określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Powyższe wskazuje, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Z przepisu art. 32 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1445) wynika, że do zadań zarządu powiatu należy m.in. zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.

Natomiast przepis art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) stanowi, że organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Powołane powyżej przepisy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Konsekwencją tego jest brak możliwości sprecyzowania na gruncie powołanych wyżej przepisów ustawy o systemie oświaty ustalenia wysokości odszkodowania. Wobec tego, zawarta między Wnioskodawcą a nauczycielką (byłą dyrektor Zespołu Szkół) ugoda sądowa stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 917 powołanego powyżej Kodeksu cywilnego, strony zawierające ugodę, czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Z wniosku wynika, że nauczycielka (była dyrektor Zespołu Szkół) oświadczyła, iż zawarta ugoda zaspakaja wszelkie jej roszczenia dochodzone w postępowaniu.

W związku z tym należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie przyznane przez Wnioskodawcę byłej dyrektor nie jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa - jak to ma miejsce w niniejszej sprawie - należy przeanalizować możliwość zwolnienia z opodatkowania wypłaconego odszkodowania w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy.

Zgodnie z tym przepisem, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku dochodowego jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegająca na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu (tekst jedn.: art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Z treści wniosku wynika, że wypłacone przez Wnioskodawcę odszkodowanie miało rekompensować nauczycielce (byłej dyrektor) utracone przez nią, w wyniku odwołania ze stanowiska dyrektora Zespołu Szkół (bez wypowiedzenia - na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty) spodziewane korzyści, które by osiągnęła gdyby nie została odwołana ze stanowiska dyrektora. Jego wysokość została bowiem określona w postaci dwukrotnego dodatku funkcyjnego, czyli składnika wynagrodzenia wcześniej otrzymywanego w ramach stosunku pracy. Odszkodowanie to miało więc tak naprawdę zrekompensować zarobek jaki nauczycielka (była dyrektor szkoły) mogłaby otrzymać, gdyby do odwołania nie doszło.

W związku z powyższym, należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie przyznane byłej dyrektor na zaspokojenie roszczeń wynikających z łączącego strony stosunku nie może również podlegać zwolnieniu wynikającemu z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, bowiem wypłacone świadczenie dotyczy korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Tym samym wypłacona przez Wnioskodawcę nauczycielce (byłej dyrektor) kwota stanowi przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Natomiast na Wnioskodawcy jako pracodawcy ciążył obowiązek naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od wypłaconej kwoty.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Do wniosku Wnioskodawca dołączył dokument. Jednakże Organ zauważa, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do oceny dołączonych do wniosku dokumentów (ich weryfikacji). Zgodnie z prezentowanym w doktrynie i orzecznictwie sądowym poglądem, organ podatkowy rozpatruje sprawę wyłącznie w ramach stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę oraz jego stanowiska. Wyczerpujące przedstawienie stanu faktycznego musi być zatem dokonane w pełnym zakresie wprost w treści wniosku kierowanego do organu mającego wydać interpretację indywidualną. Stan faktyczny brany pod uwagę nie może być uzupełniany dołączanymi do wniosku dokumentami, organ podatkowy nie ma bowiem uprawnień, aby w oparciu o dokumenty składane do wniosku lub poszukiwane z urzędu samodzielnie ustalać stan faktyczny, uzupełniać go, bądź oceniać zgodność opisu sformułowanego we wniosku z rzeczywistością.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.