IBPB-2-1/4511-260/16/MZ - Opodatkowanie przychodu uzyskanego z tytułu wypłaty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na podstawie ugody pozasądowej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) po ponownym rozpatrzeniu, w związku z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 3068/13 oddalającym skargę kasacyjną Organu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 29 maja 2013 r., sygn. akt I SA/Gl 1087/12 (data wpływu akt do Biura - 21 kwietnia 2016 r.), wniosku z 6 marca 2012 r. (data wpływu do Organu - 19 marca 2012 r.), uzupełnionego 30 i 31 maja 2012 r. - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione w ww. wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie

opodatkowania przychodu uzyskanego z tytułu wypłaty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na podstawie ugody pozasądowej - jest prawidłowe.

W dniu 19 marca 2012 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie m.in. opodatkowania przychodu uzyskanego z tytułu wypłaty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na podstawie ugody pozasądowej.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 25 maja 2012 r. znak: IBPB II/1/415-299/12/MZ, IBPB II/1/415-300/12/MZ wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 30 maja 2012 r. (uiszczenie dodatkowej opłaty) oraz 31 maja 2012 r. (pozostałe braki formalne).

W dniu 25 czerwca 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, wydał interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego znak: IBPB II/1/415-300/12/MZ, w której uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa i otrzymaniu odpowiedzi odmawiającej zmiany ww. indywidualnej interpretacji pismem z 9 sierpnia 2012 r. wniesiono skargę na ww. interpretację indywidualną. Odpowiedzi na skargę udzielono pismem z 13 września 2012 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 29 maja 2013 r., sygn. akt I SA/Gl 1087/12 uchylił ww. interpretację. Organ od powyższego wyroku wniósł skargę kasacyjną, która została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 3068/13.

Prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 29 maja 2013 r., sygn. akt I SA/Gl 1087/12 wpłynął do Biura 21 kwietnia 2016 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest właścicielem gruntu wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,32 ha. W 1982 r. na ww. gruncie wybudowano bez zgody Wnioskodawcy infrastrukturę energetyczną w postaci transformatora przesyłowego na 4 słupach betonowych oraz dodatkowo na 5 słupach przesyłu energii. Infrastruktura przesyłowa zajęła prawie 1.037 m² powierzchni działki Wnioskodawcy, co uniemożliwia jej zabudowę i znacząco obniża jej wartość rynkową. Ponadto, w wyniku zabudowy, pozostała część działki została pozbawiona dojazdu i leży ugorem. W 2011 r. Wnioskodawca otrzymał od Spółki akcyjnej E. kwotę łączną 27 919,45 zł na którą składają się kwoty: 13.200 zł z tytułu wypłaty należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości, kwota 4.719,45 zł z tytułu wypłaconych odsetek oraz kwota 10.000 zł z tytułu ugody pozasądowej.

Wnioskodawca podkreślił, iż działka rolna została zajęta bez jego zgody w Sądzie, zatem jest to częściowa należność - odszkodowanie za zabraną nieprawnie jego działkę rolną (za którą płaci podatek rolny), nie używając jej, nie może uprawiać żadnych zbóż - brak dojazdu.

Wnioskodawca wskazał, iż w świetle art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnione od podatku są ugody przedsądowe. Zaznaczył również, iż narzucono mu wysokość jednorazowego odszkodowania, pomimo że Spółka akcyjna E. będzie prowadzić na działce działalność gospodarczą wiecznie, pobierając w rachunkach opłatę za przesył energii elektrycznej przez zabraną Wnioskodawcy działkę rolną.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że odszkodowanie w kwocie 10.000 zł otrzymał za pozasądową umowę (zaznaczając, iż jest to kwota absolutnie nieadekwatna do realiów zniszczenia) z tytułu wyeliminowania jego działki z wszelkiej użyteczności (rolniczej i gospodarczej).

Wnioskodawca wskazał również, że otrzymane kwoty to odszkodowanie za zniszczoną działkę rolniczą przez Spółkę akcyjną E.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wypłacone świadczenie w łącznej wysokości 27.919,45 zł, na które składają się kwoty: 13.200 zł z tytułu wypłaty należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości, 4.719,45 zł z tytułu wypłaconych odsetek oraz 10.000 zł z tytułu ugody pozasądowej, będące w rzeczywistości ekwiwalentem za uszczerbek z tytułu ustanowienia służebności przesyłu należy uznać w całości, bądź w części za odszkodowanie w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i tym samym czy będzie ono wolne od podatku w myśl przepisów ww. ustawy.

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłacone świadczenie w łącznej wysokości 27.919,45 zł, na które składają się kwoty: 13.200 zł z tytułu wypłaty należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości, kwota 4.719,45 zł z tytułu wypłaconych odsetek oraz kwota 10 000 zł z tytułu ugody pozasądowej, będące ekwiwalentem za uszczerbek z tytułu ustanowienia służebności przesyłu należy w całości uznać za wolne od podatku odszkodowanie w świetle art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z 25 czerwca 2012 r. znak: IBPB II/1/415-300/12/MZ, odnoszącej się do oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych w części dotyczącej opodatkowania przychodu uzyskanego z tytułu wypłaty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na podstawie ugody pozasądowej, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, uznał ww. stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe i stwierdził, że świadczenie uzyskane przez Wnioskodawcę od Spółki akcyjnej E. w postaci odszkodowania (wynagrodzenia) na podstawie ugody pozasądowej, wypłacone w związku z ustanowieniem służebności przesyłu, nie spełniało warunków niezbędnych do skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.). Tym samym przedmiotowe świadczenie stanowi dla Wnioskodawcy przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca zaskarżył, po uprzednim wezwaniu Organu do usunięcia naruszenia prawa, ww. interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 29 maja 2013 r., sygn. akt I SA/Gl 1087/12 uchylił ww. interpretację indywidualną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach orzekł, że skarga okazała się uzasadniona.

Sąd uchylając przedmiotową interpretację uznał, że stanowisko Organu interpretacyjnego wyrażone w zaskarżonej interpretacji co do braku stosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do wynagrodzenia otrzymanego na podstawie ugody pozasądowej w związku z ustanowieniem na gruncie wchodzącym w skład gospodarstwa rolnego Skarżącego służebności przesyłu nie jest zasadne, a tym samym narusza prawo poprzez jego niewłaściwą interpretację.

Kwestionując rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonej interpretacji Sąd powołał się na treść art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz art. 305¹ i 305⁴ Kodeksu cywilnego a następnie wskazał, iż z powołanych wyżej przepisów wynika, że służebność przesyłu jest szczególnym rodzajem służebności gruntowej, stanowiącą jej odmianę dostosowaną do istniejących potrzeb gospodarczych, do której mimo prawnych odmienności stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Sąd podkreślił, iż istotą tej służebności podobnie jak służebności gruntowej jest ograniczenie uprawnień właścicielskich na rzecz innego podmiotu (przedsiębiorcy) na określonych tą służebnością warunkach. Wejście w życie przepisów regulujących służebność przesyłu jedynie uszczegółowiało instytucję służebności gruntowej jako ograniczonego prawa rzeczowego, nie zmieniając jej istoty czy znaczenia. Jednocześnie Sąd stwierdził, iż co prawda zmiana ta nie znalazła odpowiedniej redakcji w treści art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy podatkowej, to jednak nie stanowi to o niemożności jej traktowania tak jak służebności gruntowej tam wymienionej.

Sąd podzielił pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 września 2011 r., sygn. akt II FSK 654/10, zgodnie z którym "Przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy" (podatkowej)"ulga podatkowa z tytułu odszkodowania wypłaconego, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczem gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, przysługuje także z tytułu ustanowienia służebności przesyłu jako odmiany służebności gruntowej".

Sąd uznał również za zasadne stanowisko przedstawione w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 czerwca 2011 r. sygn. akt II FSK 88/10, w myśl którego "wypłacone wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu nie różni się od wypłaty odszkodowania za ustanowienie służebności gruntowej". W wyroku tym wyjaśniono, że "niezależnie od sposobu nazwania w umowie i otrzymanego z tego tytułu świadczenia pieniężnego przy zwolnieniu podatkowym należy ustalać materialną istotę tego świadczenia". Dlatego też "przez odszkodowanie (w tym przypadku nazwane "wynagrodzeniem") wypłacone z tytułu ustanowienia służebności gruntowej rozumieć należy świadczenie pieniężne (wynagrodzenie) otrzymane przez osobę fizyczną będącą posiadaczem gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, stanowiące odszkodowanie, czyli rekompensatę (ekwiwalent) za ograniczenie swojego prawa własności takich gruntów na rzecz przedsiębiorcy realizującego omawianą inwestycję liniową. Niewątpliwie bowiem takie wynagrodzenie stanowi odszkodowanie (ustalone szacunkowo, "z góry") za szkody, jakie poniesie posiadacz gruntów rolnych wskutek realizacji takiej inwestycji, w szczególności za utracone korzyści". Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu ma charakter odszkodowawczy, uwzględnia bowiem uszczerbek majątkowy będący następstwem jej ustanowienia, choć samo w sobie nie stanowi wyrządzenia szkody związanej z posadowieniem urządzeń (art. 305³ § 3 Kodeksu cywilnego).

Zdaniem Sądu, jest rzeczą oczywistą, że przedmiotowe zwolnienie dotyczy wyłącznie odszkodowania (wynagrodzenia) wypłaconego, na ustalonych tam podstawach, z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, w drodze umowy lub orzeczenia Sądu. Nie odnosi się natomiast do odszkodowania (wynagrodzenia) otrzymanego w warunkach tam przewidzianych za okres poprzedzający ustanowienie tej służebności, a więc za czas korzystania z takiej nieruchomości przez podmioty opisane w art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy podatkowej, bez tytułu prawnego, chyba że zachodzą okoliczności wymienione w lit. b) lub c) tego przepisu, jako odrębne podstawy ustanowionego tam zwolnienia.

W ocenie Sądu warto przy tym zauważyć, że zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy podatkowej obejmuje również odszkodowanie (wynagrodzenie) wypłacone w sposób i na warunkach tam przewidzianych z tytułu ustanowienia służebności przesyłu także w przypadku, gdy urządzenia służące m.in. do doprowadzenia i odprowadzenia energii elektrycznej lub inne urządzenia podobne (art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego) powstały na danym gruncie (nieruchomości) jeszcze przed uzyskaniem takiej służebności skoro obciążenie to dotyczy również urządzeń już istniejących, wybudowanych przez przedsiębiorcę, co wynika wprost z treści art. 305¹ Kodeksu cywilnego.

Od ww. wyroku Organ wniósł skargę kasacyjną. W wyniku rozpatrzenia skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 14 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 3068/13 oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu ww. wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie podatkowe z tytułu odszkodowania wypłaconego, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntów, przysługuje także z tytułu ustanowienia służebności przesyłu jako odmiany służebności gruntowej.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, jedyny zarzut skargi kasacyjnej - naruszenia prawa materialnego, tj. art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, poprzez błędną wykładnię jest nieuzasadniony. W tym zakresie można wskazać zresztą na wyraźną linię orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego (zob. wyroki NSA: z 22 kwietnia 2015 r., II FSK 576/13; z 29 maja 2014 r., II FSK 1594/12; z 26 listopada 2013 r., II FSK 3050/11; z 25 czerwca 2013 r., II FSK 2131/11; z 29 września 2011 r., II FSK 654/11; z 1 czerwca 2011 r. II FSK 88/10 - publik. na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl/.).

Zdaniem Sądu, przy interpretacji art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy odwołać się do wykładni historycznej, celowościowej oraz systemowej zewnętrznej, a nie tylko opierać się na wykładni językowej tego przepisu. Należy bowiem zwrócić uwagę (tak jak w tym przypadku) na okoliczności wprowadzenia tego przepisu (dodany przez art. 1 pkt 7 lit. a) tiret siódme ustawy z dnia 18 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 263, poz. 2619) oraz podjętą przez Sąd Najwyższy uchwałę z dnia 17 stycznia 2003 r., III CZP 79/02 (OSNC 2003/11/142, "Biuletyn Sądu Najwyższego" 2003/1/6, "Monitor Prawny" 2003/13/608), dopuszczającą możliwość ustanawiania służebności gruntowej w związku z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 49 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) i kształtującą się linią orzecznictwa SN (por. wyrok SN z 11 maja 2005 r., III CK 556/04, postanowienie SN z 10 lipca 2008 r., III CSK 73/08 oraz uchwałę SN z 7 października 2008 r., II CZP 89/08). Sąd Najwyższy w uchwale z 17 stycznia 2003 r. stwierdził: "okoliczność, że nieruchomość władnąca wchodzi w skład przedsiębiorstwa energetycznego sama przez się nie wyklucza możliwości zrealizowania przez strony umowy o ustanowienie służebności gruntowej celu określonego w art. 285 § 2 k.c.".

Sąd uznał, iż zgodzić się należy z poglądem, że z dniem 3 sierpnia 2008 r. nie jest już możliwe ustanowienie służebności gruntowej dla realizacji inwestycji liniowych, lecz jedynie służebności przesyłu stanowiącej odmianę służebności gruntowej (por. także G. Bieniek, Urządzenia przesyłowe. Problematyka prawna, Warszawa 2008, s. 61). Ten fakt zaakcentował również ustawodawca skoro w art. 305⁴ Kodeksu cywilnego odesłał do reżimu prawnego służebności gruntowych. Należy więc w toku interpretacji i stosowania przepisów o służebności przesyłu dopełniać regulację prawną poprzez odpowiednie sięganie do przepisów z dziedziny służebności gruntowych (por. Kodeks cywilny, red. E. Gniewek, Warszawa 2011, s. 480). Służebnością przesyłu jest obciążenie nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w ograniczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Służebność przesyłu jako ograniczone prawo rzeczowe, staje się składnikiem przedsiębiorstwa w rozumieniu podmiotowym (art. 551 Kodeksu cywilnego). Ponadto, służebność przesyłu jako szczególny rodzaj służebności gruntowej może być przedmiotem zasiedzenia. Wskazane wyżej cechy służebności przesyłu, jakkolwiek różniące się w pewnym zakresie od służebności gruntowych, pozwalają na stwierdzenie, że stanowią one odmianę służebności gruntowych i ze względu na swoją konstrukcję służą w korzystaniu przez przedsiębiorców z cudzej nieruchomości w celu wybudowania i eksploatacji urządzeń przesyłowych.

Poza wskazaną wyżej wykładnią systemową zewnętrzną za przedstawionym poglądem przemawiają także względy celowościowe. Po pierwsze, zakres ingerencji w prawa właściciela nieruchomości w przypadku służebności przesyłu jest większy, skoro służebność ta nie musi mieć na celu zwiększenia użyteczności nieruchomości władnącej (por. art. 285 § 2 Kodeksu cywilnego). Po drugie, jej wprowadzenie do ustawy podyktowane zostało narastającymi potrzebami gospodarczymi, a co się z tym wiąże ustanowienie służebności przesyłu realizuje ważne z punktu widzenie interesu ogólnego cele społeczno ekonomiczne. Trudno w związku z tym przyjąć, że te cele mogłyby pozostać poza zakresem przedmiotowej ulgi podatkowej. Po trzecie, nie sposób przyjąć, że w wyniku wprowadzenia do Kodeksu cywilnego instytucji służebności przesyłu, przedmiotowa ulga podatkowa zostałaby pozbawiona swego praktycznego znaczenia.

Sąd podkreślił, że nie bez znaczenia także dla dokonanej wykładni pozostają względy natury historycznej. Przepis art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych był już, po wejściu w życie przepisów dotyczących służebności przesyłu, nowelizowany. Nowelą z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz. U. Nr 209, poz. 1316) zdanie końcowe otrzymało następujące brzmienie: w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ustawodawca rozszerzył zatem zakres przedmiotowego zwolnienia także na inwestycje dotyczące budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej. Mając na uwadze, że inwestycje te związane są z koniecznością lokalizacji urządzeń posadowionych na cudzym gruncie, zaś ta lokalizacja możliwa jest poprzez ustanowienie służebności przesyłu, to logicznym jest, że racjonalny ustawodawca poszerzając zakres przedmiotowy ulgi podatkowej miał na uwadze regulacje prawa cywilnego, które prawo to do ulgi z cywilistycznego punktu widzenia uzasadniały.

Sąd wskazał, że potwierdzeniem powyższych poglądów jest dokonana przez Ministra Finansów w dniu 21 maja 2014 r. (DD3/033/126/CRS/14RD-46264/14) zmiana interpretacji ogólnej z 10 lipca 2013 r. (DD3/033/101/CRS/RWPD-48186/RD-70022/13). Minister Finansów stwierdził, że na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego jest wynagrodzenie (odszkodowanie) wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód) posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Mając na uwadze uzasadnienia wyroków: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 29 maja 2013 r., sygn. akt I SA/Kr 1087/12 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 3068/13, jak również treść art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718), który stanowi, iż "ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie", Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, rozpatrując ponownie wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej z 6 marca 2012 r. w zakresie opodatkowania przychodu uzyskanego z tytułu wypłaty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na podstawie ugody pozasądowej, stwierdza, że w świetle stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym stanowisko Wnioskodawcy w ww. zakresie - jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisami art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierają specyfikację źródeł przychodów, na podstawie których następuje przypisanie konkretnego przychodu do źródła przychodu.

Z kolei, zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W świetle powyższego przychód powstaje zatem w każdym przypadku, w którym podatnik uzyskuje realną korzyść.

Z treści wniosku wynika, że w 2011 r. Wnioskodawca, będący właścicielem gospodarstwa rolnego, otrzymał od Spółki akcyjnej E. odszkodowanie (wynagrodzenie), na które m.in. składało się, wypłacone na podstawie ugody pozasądowej, świadczenie za ustanowienie służebności przesyłu, w kwocie 10.000 zł. Odszkodowanie (wynagrodzenie) zostało wypłacone w związku z inwestycją, dokonaną przez Spółkę akcyjną E. na działce wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego Wnioskodawcy, polegającą na wybudowaniu infrastruktury energetycznej w postaci napowietrznej linii energetycznej i postawieniu 9 słupów dla tej linii (w tym 4 słupów z transformatorem przesyłowym). Zdaniem Wnioskodawcy, wypłacone świadczenie, będące ekwiwalentem za uszczerbek z tytułu ustanowienia służebności przesyłu należy w całości uznać za wolne od podatku odszkodowanie w świetle art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy podkreślić, ze uprawnienie do otrzymania wynagrodzenia związanego z ustanowieniem służebności przesyłu wprowadzone zostało z dniem 3 sierpnia 2008 r. na podstawie art. 305¹ i art. 305² ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).

W myśl art. 305¹ Kodeksu cywilnego nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Zgodnie z art. 305² § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

Na mocy art. 305² § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

W myśl art. 305⁴ Kodeksu cywilnego do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

W świetle powyżej zacytowanych przepisów służebność przesyłu jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Wymaga to zawarcia stosownej umowy przez zainteresowane strony albo wydania konstytutywnego orzeczenia sądu, zapadającego na wniosek strony występującej z roszczeniem o ustanowienie służebności przesyłu.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

- w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.).

Stosownie natomiast do treści art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

Treść zaprezentowanego powyżej przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje na szczegółowe warunki, które powinny być spełnione, by zasadne było skorzystanie ze zwolnienia z opodatkowania otrzymanego świadczenia z tytułu zainstalowania na nieruchomości jej posiadacza odpowiednich urządzeń.

Należy wobec tego odnieść się do zagadnienia ustanowienia służebności przesyłu w stosunku do treści ww. przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mając na uwadze ścisłą wykładnię przepisów ustanawiających zwolnienia podatkowe.

Należy podkreślić, że ustanowienie nowego rodzaju służebności odnoszącej się do inwestycji polegających na budowie urządzeń infrastruktury technicznej, wychodziło naprzeciw potrzebom gospodarczym i w sposób ustawowy regulowało istniejącą już - zapoczątkowaną uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2003 r., sygn. akt III CZP 79/02 - praktykę ustanawiania służebności gruntowych dla realizacji tych inwestycji. Zastąpienie zatem takiej służebności - służebnością przesyłu - oznacza, że po dniu 2 sierpnia 2008 r. nie jest już możliwe ustanowienie służebności gruntowej dla realizacji inwestycji polegających na budowie urządzeń infrastruktury technicznej, lecz jedynie służebności przesyłu, której istota jest taka sama, jak w przypadku wcześniej stosowanej służebności gruntowej.

Oznacza to, że zastąpienie w sferze cywilistycznej służebności gruntowej służebnością przesyłu (spowodowane ustawowym uregulowaniem tej problematyki) ustanawianą w związku z budową lub użytkowaniem określonych urządzeń (sieci), nie zmieniło ani celu, ani treści tych służebności.

Jednocześnie trudno przyjąć, aby wprowadzeniu nowych rozwiązań na gruncie prawa cywilnego, towarzyszyło założenie i zamiar ustawodawcy dokonania modyfikacji w systemie zwolnień podatkowych. Pozostawienie po dniu 2 sierpnia 2008 r. omawianego przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w niezmienionym brzmieniu, należy interpretować jako brak zamiaru ustawodawcy wyeliminowania przedmiotowego zwolnienia podatkowego, ponieważ poprzestanie na literalnej wykładni tego przepisu prowadziłoby do niedających się zaakceptować w państwie prawa wniosków o braku możliwości zastosowania tego zwolnienia. Zatem przy uwzględnieniu wykładni historycznej i funkcjonalnej należy uznać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odnosi się do ustanawianych służebności przesyłu.

Należy zatem uznać, że na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego jest wynagrodzenie (odszkodowanie) wypłacone na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu w wyniku prowadzenia na tych gruntach - przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów - inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.).

Wobec powyżej przedstawionej wykładni przepisu art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy stwierdzić, że - otrzymane przez Wnioskodawcę na podstawie ugody pozasądowej, w związku z ustanowieniem na jego działce służebności przesyłu, wynagrodzenie (odszkodowanie) w kwocie 10.000 zł - jest zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.