IBPB-1-3/4510-208/15/PC

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku który wpłynął do tut. BKIP 20 lipca 2015 r., uzupełnionym 30 września 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie powstania przychodu z tytułu otrzymania odszkodowania zasądzonego prawomocnym wyrokiem - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 lipca 2015 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie powstania przychodu z tytułu otrzymania odszkodowania zasądzonego prawomocnym wyrokiem. Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z 14 września 2015 r. Znak: IBPB-1-3/4510-208/15/PC, wezwano do ich uzupełnienia. Uzupełnienia dokonano 30 września 2015 r.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca złożył do Sądu Okręgowego pozew z żądaniem stwierdzenia nieważności porozumienia z 27 maja 2003 r. oraz aneksu nr 2/2003 do umowy posiadanej z Narodowym Funduszem Zdrowia w Warszawie, na podstawie art. 53 k.c. bądź alternatywnie na podstawie art. 388 k.c. oraz zasądzenie od Narodowego Funduszu Zdrowia odszkodowania w kwocie 3.200.000 zł z tytułu niewykonania umowy z 13 grudnia 2001 r. w pierwszym brzmieniu, zmienionej aneksem z 1/2003 oraz zasądzenie kosztów. Na skutek powództwa Wnioskodawcy, Sąd Okręgowy prawomocnym już wyrokiem zasądził na rzecz powodowej Spółki od Narodowego Funduszu Zdrowia odszkodowanie z tytułu nienależnego wykonania umowy w wysokości 3.156.800,00 zł. Wyrok jest prawomocny, a Spółka otrzymała zasądzoną kwotę odszkodowania 3 czerwca 2011 r. Na kwotę zasądzonego odszkodowania składa się kwota utraconych korzyści przez Wnioskodawcę, z uwagi na bezprawne wypowiedzenie umowy o świadczenie usług medycznych przez NFZ.

W uzupełnieniu wniosku z 25 września 2015 r. Wnioskodawca ponadto wskazał, że na kwotę odszkodowania w wysokości 3.156.800,00 zł zasądzonego od Narodowego Funduszu składa się kwota utraconych korzyści przez Wnioskodawcę jakie ten mógłby uzyskać w związku z należytym wykonywaniem umowy z NFZ, który NFZ bezpodstawnie rozwiązał przez terminem zakończenia jego obowiązywania. Nie ulega wątpliwości, że aby realizować kontrakt polegający na świadczeniu usług diagnostycznych Spółka musiała zorganizować całą pracownie medyczną, lokal pracowników, co oczywiście wiązało się z koniecznością poniesienia wydatków.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwota odszkodowania zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego, na rzecz Wnioskodawcy od Narodowego Funduszu Zdrowia w wysokości 3.156.800,00 zł i otrzymana przez Spółkę 3 czerwca 2011 r. stanowi przychód ww. Spółki, a co za tym idzie, czy po stronie podatnika powstaje obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych z powyższego tytułu.

Zdaniem Wnioskodawcy, kwota odszkodowania zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego na rzecz Wnioskodawcy od Narodowego Funduszu Zdrowia w wysokości 3.156.800,00 zł nie zalicza się do przychodu, a co za tym idzie brak jest obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych z powyższego tytułu.

W myśl art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Przepis ten w sposób niewątpliwy nawiązuje do art. 12 ust. 4 pkt 6 powołanej ustawy, w którym postanowiono, że nie zalicza się do przychodów zwróconych, umorzonych lub zaniechanych podatków i opłat stanowiących dochody budżetu państwa albo budżetów jednostek samorządu terytorialnego niezliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Wnioskodawca otrzymał wynikające z wyroku Sądu odszkodowanie z tytułu niewykonania przez NFZ umowy o świadczenie usług medycznych zawartej między Spółką, a NFZ. W wyniku bowiem zawinionych działań ze strony Narodowego Funduszu Zdrowia, umowa nie została wykonana, a Spółka poniosła szkodę majątkową. Pojęcie szkody było przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego m.in. w uzasadnieniu wyroku z 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00 (Izba Cywilna 2002, nr 12, s. 40) oraz uchwały z 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01. Sąd Najwyższy - odwołując się do przeważającego stanowiska wyrażanego w doktrynie - stwierdził, że szkodą jest uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, wyrażający się w różnicy między stanem tych dóbr, jaki istniał i jaki następnie mógłby istnieć w ramach normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę polegającą na uszczupleniu aktywów lub zwiększeniu pasywów. Sąd Najwyższy podkreślił, że w takim rozumieniu szkodę ujmuje przepis art. 361 § 1 k.c. Powstaje więc konieczność sięgnięcia do ogólnych reguł kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania, w szczególności do art. 361 k.c. Przepis ten wprowadza zasadę pełnego odszkodowania, ale jednocześnie należy z niego wyprowadzać zakaz przyznawania odszkodowania przewyższającego wysokość faktycznie poniesionej szkody. Szkoda rozumiana jako uszczerbek majątkowy może mieć dwojaką postać - szkody rzeczywistej oraz utraty korzyści. W doktrynie i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że koszty i wydatki poniesione w związku ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę mogą być uznane za jedną z postaci szkody rzeczywistej. W piśmiennictwie podkreśla się, że pojęcie szkody obejmuje w szczególności wydatki poniesione w następstwie zdarzenia wywołującego szkodę. Uzasadnienie objęcia wydatków i kosztów pojęciem szkody, według stanowiska doktryny, wynika z obowiązującej na grancie prawa polskiego koncepcji szkody różnicowej, zgodnie z którą szkodę stanowi różnica między stanem majątku poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia powodującego uszczerbek, a stanem jaki by istniał, gdyby to zdarzenie nie nastąpiło. Wydatki zmierzające do ograniczenia lub wyłączenia szkody, byleby były celowe i wystarczająco uzasadnione, stanowią stratę, o której mowa w art. 361 § 2 k.c., gdyż prowadzą do zmniejszenia aktywów albo zwiększenia pasywów. Sposób naprawienia szkody polega na tym, aby uszczerbek poniesiony przez poszkodowanego został wyrównany, a jako podstawową funkcję odszkodowania wyróżnia się kompensatę, polegającą na wyrównaniu szkody doznanej przez poszkodowanego i doprowadzeniu do takiej sytuacji, jak gdyby zdarzenie wywołujące szkodliwe następstwa nie nastąpiło (por. W. Czachórski, Zobowiązania - zarys wykładu. Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1995, str. 84 oraz Z. Radwański, Zobowiązania - część ogólna, Wydawnictwo C.H.BECK. Warszawa 1996. Nb 243-4).

Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy, który uprzednio poniósł wydatki związane ze zdarzeniem wywołującym szkodę (tekst jedn.: niewykonaniem umowy o świadczenie usług medycznych przez NFZ), a które zgodnie z art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie mogły zostać zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów, kwota odszkodowania wypłacona podatnikowi przez Narodowy Fundusz Zdrowia w Warszawie w wysokości 3.156.800, 00 zł, na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 6a powołanej ustawy, nie stanowi przychodu Spółki w wysokości odpowiadającej poniesionym wydatkom. Stanowisko to znajduje także odzwierciedlenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z siedzibą w Gdańsku z 12 czerwca 2007 r., I SA/Gd 358/07 "kwota odszkodowania wypłacona podatnikowi, który, uprzednio poniósł wydatki związane ze zdarzeniem wywołującym szkodę, a które zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych nie mogły zostać zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów, w wysokości odpowiadającej poniesionym wydatkom, na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 6a powołanej ustawy nie stanowi przychodu podatnika. Przychodem będzie natomiast nadwyżka otrzymanego odszkodowania nad poniesionymi wydatkami." Podobny pogląd wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny z siedzibą w Poznaniu w wyroku z 7 marca 2007 r., I SA/Po 1300/06, zgodnie z którym otrzymane przez podatnika, będącego przewoźnikiem odszkodowanie od zakładu ubezpieczeń, stanowiące pokrycie wypłaconego wcześniej przez ten podmiot odszkodowania z tytułu uszkodzenia z winy przewoźnika przesyłki z art. 788 § 1 k.c. na rzecz wysyłającego z umowy przewozu, nie zalicza się do przychodów z uwagi na przepis art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Stanowi ono bowiem zwrot wydatku nie zaliczonego do kosztów uzyskania przychodów z uwagi na art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy. Wystarczającym jest by dany wydatek został zwrócony w związku z wypłaconym odszkodowaniem, a nie tylko i wyłącznie zwrócony przez ten sam podmiot. W przeciwnym przypadku, przy zachowaniu tożsamości podmiotowej i tożsamości stosunku prawnego, przepis ten zostałby ograniczony jedynie do zwrotu nienależnego świadczenia, a takiego zastrzeżenia ustawodawca nie poczynił w analizowanej normie prawnej.

Na marginesie należy dodać, że stanowisko takie zajął również Minister Finansów w piśmie z 27 kwietnia 2007 r., znak MB8/232/2007 opublikowanym w Biuletynie Informacyjnym dla Służb Ekonomiczno-Finansowych nr 14 (589) oraz w piśmie z 29 maja 2007 r. znak MB8/420/2007 przytoczonym w dzienniku Rzeczpospolita z 31 maja 2007 r.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm., dalej: "u.p.d.o.p."), nie zawiera legalnej definicji przychodu, jednakże w art. 12 zostały wymienione przykładowe zdarzenia, których wystąpienie wiąże się z osiągnięciem przychodu. I tak, w art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., wskazano, że przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Natomiast, stosownie do art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p., za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Podatek dochodowy od osób prawnych obejmuje więc swoim zakresem wszelkie wpływy majątkowe powstałe przy prowadzeniu działalności gospodarczej, a także otrzymane z innych tytułów. Natomiast, art. 12 ust. 4 u.p.d.o.p. enumeratywnie określa, co nie jest przychodem w rozumieniu tej ustawy - brak w nim jednakże przychodu pochodzącego z odszkodowania. Tym samym otrzymanie środków pieniężnych w formie odszkodowania będzie wiązało się z uzyskaniem przez podatnika przychodu podatkowego. Bez znaczenia przy rozpoznawaniu przychodu pozostaje przy tym źródło pochodzenia tych środków. Oznacza to, że wszystkie środki pieniężne jakie wpływają na rachunek Spółki stanowią (co do zasady), w rozumieniu ustawy podatkowej, przychód. Dotyczy to zarówno należności będących wprost wynikiem prowadzonej działalności gospodarczej, jak również innych definitywnych przysporzeń finansowych, jakimi niewątpliwie są odszkodowania.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca złożył do Sądu Okręgowego pozew z żądaniem stwierdzenia nieważności porozumienia z 27 maja 2003 r. oraz aneksu nr 2/2003 do umowy posiadanej z Narodowym Funduszem Zdrowia w Warszawie, na podstawie art. 53 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm. zwanej dalej "k.c."), bądź alternatywnie na podstawie art. 388 k.c. oraz zasądzenie od Narodowego Funduszu Zdrowia odszkodowania w kwocie 3.200.000 zł z tytułu niewykonania umowy z 13 grudnia 2001 r. w pierwszym brzmieniu, zmienionym aneksem z 1/2003 oraz zasądzenie kosztów. Na skutek powództwa Wnioskodawcy, Sąd Okręgowy prawomocnym już wyrokiem zasądził na rzecz powodowej Spółki od Narodowego Funduszu Zdrowia odszkodowanie z tytułu nienależnego wykonania umowy w wysokości 3.156.800,00 zł. Wyrok jest prawomocny, a Spółka otrzymała zasądzoną kwotę odszkodowania 3 czerwca 2011 r. Na kwotę zasądzonego odszkodowania składa się kwota utraconych korzyści przez Wnioskodawcę, z uwagi na bezprawne wypowiedzenie umowy o świadczenie usług medycznych przez NFZ.

W uzupełnieniu wniosku z 25 września 2015 r. Wnioskodawca ponadto wskazał, że na kwotę odszkodowania w wysokości 3.156.800,00 zł zasądzonego od Narodowego Funduszu składa się kwota utraconych korzyści przez Wnioskodawcę jakie ten mógłby uzyskać w związku z należytym wykonywaniem umowy z NFZ, który NFZ bezpodstawnie rozwiązał przez terminem zakończenia jego obowiązywania. Nie ulega wątpliwości, że aby realizować kontrakt polegający na świadczeniu usług diagnostycznych Spółka musiała zorganizować całą pracownie medyczną, lokal pracowników, co oczywiście wiązało się z koniecznością poniesienia wydatków.

W myśl art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 k.c.).

Zgodnie z ogólną zasadą prawa cywilnego, wyrażoną w art. 361 § 2 k.c., osoba poszkodowana może oczekiwać naprawnienia pewnej szkody doznanej w wyniku zdarzenia, za które odpowiada strona zobowiązana, naprawienie szkody obejmuje bowiem nie tylko poniesione przez nią straty (damnum emergens), ale również utracone korzyści (lucrum cessans), które by uzyskała, gdyby druga strona nie podjęła bezprawnego działania albo gdyby nie powstrzymała się od czynności, do której była zobowiązana.

Szkodą majątkową w rozumieniu prawa cywilnego jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym jego stanem majątkowym a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Tak rozumiana szkoda będzie polegać zwykle na zmniejszaniu aktywów bądź zwiększeniu pasywów. W przypadku utraconych korzyści szkodę określa to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego szkodę, czyli inaczej mówiąc to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło.

Stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 6a u.p.d.o.p., do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Wskazać w tym miejscu należy, że niezaliczenie danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów winno jednakże wynikać bądź z ustawowego wyłączenia tego wydatku z kosztów na podstawie art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p., bądź z braku związku poniesionego wydatku z przychodem (art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.). Nie może ono zatem być wynikiem dobrowolnego działania podmiotu, nie znajdującego oparcia w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.

W wyniku analizy przytoczonych powyżej przepisów stwierdzić należy, że otrzymanego przez Spółkę odszkodowania za utracone korzyści nie można traktować jako zwrotu wydatków o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 6a udpop.

Aby dany wydatek mógł być zaliczony do kategorii "innych wydatków", o których mowa w tym przepisie, konieczne jest, by "wydatek ten nie został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów" w rozumieniu ustawy oraz by wydatek został wcześniej przez podatnika poniesiony, a następnie zwrócony podatnikowi. Przy czym wydatek poniesiony powinien być odpowiednikiem wydatku zwróconego. Tak więc "wydatek zwrócony" to ten sam, a nie taki sam wydatek, który został poniesiony.

Zatem, kwota otrzymana przez Spółkę nie może zostać uznana za pożytek o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 6a u.p.d.o.p., bowiem stanowi odszkodowanie za utracone korzyści (czyli korzyści, które Spółka by uzyskała gdyby nie doszło do bezprawnego wypowiedzenia umowy przez NFZ) wypłacone na podstawie zapadłego wyroku, a nie zwrot wydatków poniesionych przez Spółkę niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Zatem, w analizowanej sprawie nie został spełniony jeden z warunków art. 12 ust. 4 pkt 6a o których mowa powyżej.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że kwota odszkodowania wypłacona Spółce, stanowi przychód podatkowy Spółki na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z dnia 14 marca 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.