IBPB-1-2/4510-892/15/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 15 grudnia 2015 r. (data wpływu do tut. BKIP 23 grudnia 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy spis inwentarza wydany przez komornika, z którego wynika, że brak jest majątku dłużnika, stanowi dokument, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i Bank na jego podstawie może udokumentować nieściągalność wierzytelności w związku z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - jest prawidłowe.

W dniu 23 grudnia 2015 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy spis inwentarza wydany przez komornika, z którego wynika, że brak jest majątku dłużnika, stanowi dokument, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i Bank na jego podstawie może udokumentować nieściągalność wierzytelności w związku z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (dalej jako: "Bank" lub "Wnioskodawca") jest Bankiem z siedzibą w Polsce, wykonującym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej czynności bankowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 128).

Bank w ramach prowadzonej działalności udziela m.in. kredytów i pożyczek. W procesie monitorowania i windykacji należności kredytowych zdarzają się przypadki, w których nie zawsze dochodzi do wyegzekwowania od dłużnika zwrotu należności, pomimo skierowania wierzytelności kredytowej na drogę postępowania egzekucyjnego.

Zdarza się, że w trakcie obowiązywania umowy kredytowej dochodzi do śmierci dłużnika. Bank podejmuje wówczas czynności zmierzające do ustalenia kręgu spadkobierców zmarłego. Jedną z form przyjęcia spadku przez spadkobierców jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe ograniczona jest co do zasady tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

Zakres odpowiedzialności spadkobierców zostaje określony w sporządzonym przez komornika spisie inwentarza - poprzez wyszczególnienie wszelkich aktywów wchodzących w skład masy czynnej spadku, z jednoczesnym określeniem ich wartości. Tak określona wartość wskazuje do jakiej wysokości spadkobiercy zmarłego odpowiadają za długi spadkowe.

Zdarzają się sytuacje, w których ze spisu inwentarza wynika, że wartość masy czynnej spadku wynosi 0 zł, co oznacza, że brak jest majątku spadkowego i w konsekwencji odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe wynosi 0 zł. W takiej sytuacji wygasa roszczenie Banku w stosunku do Spadkobierców o zwrot udzielonego Spadkodawcy kredytu, ze względu na brak majątku, z którego Bank mógłby dochodzić niespłaconego roszczenia. W konsekwencji Bank ponosi stratę wynikającą z niespłaconego kredytu, ze względu na brak możliwości dalszego dochodzenia nieściągalnej należności.

Wówczas dochodzi do odpisania wierzytelności dla celów rachunkowych tj. wyksięgowania należności w ciężar kosztów lub utworzonych odpisów aktualizujących, na podstawie przepisów o rachunkowości.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy spis inwentarza wydany przez komornika, z którego wynika, że brak jest majątku dłużnika, stanowi dokument, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o p.d.o.p. i Bank na jego podstawie może udokumentować nieściągalność wierzytelności w związku z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm., dalej: "ustawa o p.d.o.p.").

W opinii Wnioskodawcy, spis inwentarza wydany przez komornika, z którego wynika, że brak jest majątku dłużnika, stanowi dokument, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o p.d.o.p. i Bank na jego podstawie może udokumentować nieściągalność wierzytelności w związku z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b ustawy o p.d.o.p.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b ustawy o p.d.o.p., nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem udzielonych przez jednostki organizacyjne uprawnione, na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania, do udzielania kredytów (pożyczek) - wymagalnych, a nieściągalnych kredytów (pożyczek), pomniejszonych o kwotę niespłaconych odsetek i równowartość rezerw na te kredyty (pożyczki), zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów.

Ponadto na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o p.d.o.p., za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego.

Przepisy ustawy o p.d.o.p. ani przepisy prawa cywilnego nie definiują pojęcia "postanowienie o nieściągalności", o którym jest mowa w art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o p.d.o.p. Niemniej jednak zarówno w interpretacjach wydawanych przez Ministerstwo Finansów, jak i w orzecznictwie, wskazuje się, że niezbędnym warunkiem formalnym zaliczenia nieściągalnej wierzytelności do kosztów podatkowych na podstawie powołanego przepisu, jest dokument sporządzony przez organ egzekucyjny (jakim jest komornik), z którego treści jasno wynika, że brak jest majątku, z którego egzekucja może być prowadzona. W takiej sytuacji bowiem z treści postanowienia organu egzekucyjnego wynika fakt braku majątku dłużnika na zaspokojenie określonej wierzytelności i w efekcie uznanie jej za nieściągalną.

Przykładowo, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 2 października 2009 r., sygn. ITPB3/423-433/09/AW stwierdził: Wyjaśnić jednak należy, że w prawie cywilnym nie występuje pojęcie "postanowienia o nieściągalności". Dlatego też dla celów podatkowych musi to być taki dokument (takie postanowienie), którego treść nie powinna budzić wątpliwości co do istnienia bądź nieistnienia majątku, z którego może być zaspokojona egzekwowana wierzytelność. Wykładnia celowościowa powołanego przepisu prowadzi zatem do wniosku, iż ocena czy wierzytelność, będąca przedmiotem roszczeń wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym, może być uznana za nieściągalną i zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w rachunku podatkowym, zależy od istnienia majątku dłużnika. Tak więc, aby wierzytelność mogła być uznana za koszty w rachunku podatkowym, z treści wydawanych w ramach postępowania egzekucyjnego postanowień organów egzekucyjnych powinien wynikać fakt braku majątku dłużnika na zaspokojenie choćby części określonej wierzytelności i uznanie jej za nieściągalną, a w konsekwencji zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów. Jednocześnie ustalenia przejęte przez organ egzekucyjny w trakcie postępowania powinny odpowiadać stanowi faktycznemu.

Podobne stanowisko wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 30 grudnia 2014 r., sygn. IBPBI/2/423-1144/14/SD.

Wobec powyższego, w ocenie Wnioskodawcy, w przypadku śmierci dłużnika i przejęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, spis inwentarza, z którego wynika brak majątku, z którego mogłaby zostać zaspokojona wierzytelność z tytułu kredytu udzielonego przez Bank, wydany przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego tj. komornika, stanowi dokument potwierdzający nieściągalność wierzytelności w rozumieniu art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o p.d.o.p. w związku z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b. Sporządzenie przez komornika spisu inwentarza potwierdzającego brak majątku zmarłego dłużnika wyczerpuje bowiem możliwość dalszego dochodzenia nieściągalnej należności przez Bank.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z dnia 14 marca 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.