IBPB-1-1/4510-72/15/ESZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 31 sierpnia 2015 r. (data wpływu do tut. Biura 7 września 2015 r.), uzupełnionym 8 grudnia 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie ustalenia czy w przypadku dobrowolnego umorzenia nabytych akcji za wynagrodzeniem znacznie odbiegającym od ich wartości rynkowej lub bez wynagrodzenia zaistnieje podstawa do zastosowania art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do określenia wartości przychodu podatkowego - jest prawidłowe.

W dniu 7 września 2015 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych m.in. w zakresie ustalenia czy w przypadku dobrowolnego umorzenia nabytych akcji za wynagrodzeniem znacznie odbiegającym od ich wartości rynkowej lub bez wynagrodzenia zaistnieje podstawa do zastosowania art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do określenia wartości przychodu podatkowego. Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych dlatego też pismem z 30 listopada 2015 r. Znak: IBPB-1-1/4510-71/15/ESZ, IBPB-1-1/4510-72/15/ESZ, IBPB-1-1/4510-73/15/ESZ, wezwano do jego uzupełnienia, co też nastąpiło 8 grudnia 2015 r.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest spółką akcyjną posiadającą siedzibę i zarząd na terytorium RP. Akcjonariuszem i właścicielem mniejszościowego pakietu akcji w kapitale zakładowym Wnioskodawcy jest P. spółka z o.o. (spółka z o.o. prawa polskiego posiadająca siedzibę i zarząd na terytorium RP). Akcje Wnioskodawcy należące do spółki P. są w pełni pokryte.

Spółka P. jest także akcjonariuszem X. S.A. (spółki akcyjnej prawa polskiego mającej status spółki publicznej). Wnioskodawca rozważa nabycie w przyszłości mniejszościowego pakietu akcji spółki X. za cenę odpowiadającą rynkowej (giełdowej) wartości akcji. Nabycie akcji spółki X. przez Wnioskodawcę może nastąpić w wyniku ogłoszenia wezwania, o którym mowa w art. 91 ust. 6 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Wnioskodawca nie zamierza nabywać akcji spółki X. od spółki P. Akcje spółki X. są w pełni pokryte. Wnioskodawca, spółka P. i spółka X. w przeszłości wchodziły w skład jednej grupy kapitałowej kontrolowanej przez małżeństwo. Występowały pomiędzy nimi powiązania kapitałowe oraz powiązania osobowe (tożsamość członków organów). Wskutek rozwiązania małżeństwa oraz dokonania podziału majątku wspólnego małżonków wspomniana powyżej grupa kapitałowa uległa podziałowi. Obecnie Wnioskodawca należy do grupy kapitałowej kontrolowanej przez jednego z małżonków, a spółki P. i X. należą do grupy kapitałowej kontrolowanej przez drugiego z małżonków. Pomiędzy poszczególnymi spółkami należącymi obecnie do różnych grup kapitałowych nadal istnieją powiązania kapitałowe w postaci mniejszościowych pakietów akcji lub udziałów, powstałe w czasie gdy spółki wchodziły w skład jednej grupy kapitałowej. Pozostały także szczątkowe powiązania osobowe, nieskutkujące powstaniem stosunku dominacji w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 Kodeksu spółek handlowych (dalej: "k.s.h.").

W związku z zamiarem restrukturyzacji wspomnianych wyżej grup kapitałowych oraz uproszczenia i uporządkowania ich sytuacji korporacyjnej m.in. poprzez likwidację pozostałych mniejszościowych powiązań kapitałowych pomiędzy spółkami należącymi do różnych grup kapitałowych rozważane jest dokonanie umorzenia należących do spółki P. akcji Wnioskodawcy oraz ewentualnie nabytych w przyszłości przez Wnioskodawcę akcji spółki X. Umorzenie akcji w spółce X. miałoby zostać przeprowadzone po zniesieniu ich dematerializacji. Podstawą umorzenia będzie art. 359 k.s.h. oraz statuty odpowiednio Wnioskodawcy i spółki X. Umorzenie będzie miało charakter umorzenia dobrowolnego i nastąpi w drodze nabycia akcji w celu umorzenia odpowiednio przez Wnioskodawcę i przez spółkę X. Umorzenie akcji Wnioskodawcy należących do spółki P. może nastąpić bez jakiegokolwiek wynagrodzenia na rzecz spółki P. (za zgodą spółki P.) lub też za wynagrodzeniem określonym w uchwale walnego zgromadzenia akcjonariuszy Wnioskodawcy. Analogicznie umorzenie akcji w spółce X. ewentualnie nabytych przez Wnioskodawcę może nastąpić bez jakiegokolwiek wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy (za zgodą Wnioskodawcy) lub też za wynagrodzeniem. W przypadku umorzenia za wynagrodzeniem, przyznane odpowiednio spółce P. i Wnioskodawcy wynagrodzenie może znacznie odbiegać od rynkowej wartości umarzanych akcji i będzie wypłacone w formie pieniężnej. Planowane umorzenie akcji byłoby pierwszym umorzeniem akcji odpowiednio Wnioskodawcy i spółki X. w danym roku obrotowym.

W związku z zamiarem restrukturyzacji grup kapitałowych planowane jest zawarcie umowy z udziałem Wnioskodawcy, spółki P. i spółki X. (oraz innych powiązanych z nimi podmiotów). Umowa będzie określać zasady likwidacji pozostających powiązań kapitałowych pomiędzy spółkami. W umowie Wnioskodawca m.in. wyrazi zgodę na umorzenie ewentualnie nabytych przez niego akcji w spółce X. bez wynagrodzenia lub za wynagrodzeniem odbiegającym od wartości rynkowej umarzanych akcji oraz zobowiąże się do dokonania określonych czynności niezbędnych do skutecznego przeprowadzenia procesu umorzenia. W ramach umowy mogą być wykonywane także czynności inne niż umorzenie akcji Wnioskodawcy należących do spółki P. oraz akcji spółki X. ewentualnie nabytych przez Wnioskodawcę, jednak umowa nie będzie przyznawać Wnioskodawcy prawa do otrzymania żadnych dodatkowych świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych w związku umorzeniem akcji, poza ewentualnym wynagrodzeniem określonym w uchwale walnego zgromadzenia akcjonariuszy (w przypadku umorzenia za wynagrodzeniem). Celem zawarcia umowy będzie wyłącznie uporządkowanie i uproszczenie struktury korporacyjnej grup kapitałowych, m.in. poprzez usunięcie zbędnych mniejszościowych powiązań kapitałowych, co pozwoli na sprawniejsze prowadzenie ich działalności w przyszłości.

Wszystkie strony umowy będą miały siedzibę i zarząd lub miejsce zamieszkania na terenie RP, jednak mogą istnieć między nimi powiązania, o których mowa w art. 11 ust. 4 i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w przypadku dobrowolnego umorzenia nabytych przez Wnioskodawcę akcji bez wynagrodzenia zaistnieje podstawa do zastosowania art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do określenia wartości przychodu podatkowego Wnioskodawcy.

Czy w przypadku dobrowolnego umorzenia nabytych przez Wnioskodawcę akcji za wynagrodzeniem znacznie odbiegającym od ich wartości rynkowej zaistnieje podstawa do zastosowania art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do określenia wartości przychodu podatkowego Wnioskodawcy.

(pytania oznaczone we wniosku nr 2 i 3)

Zdaniem Wnioskodawcy, w celu określenia przychodu podatkowego Wnioskodawcy nie zaistnieje podstawa do zastosowania art. 14 ust. 1 i ust. 3 z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.), ani w przypadku umorzenia akcji bez wynagrodzenia, ani w przypadku umorzenia za wynagrodzeniem odbiegającym od wartości rynkowej umarzanych akcji. Za słusznością stanowiska Wnioskodawcy w sytuacji umorzenia bez wynagrodzenia przemawia w pierwszej kolejności brak powstania po stronie akcjonariusza przychodu do opodatkowania w związku z umorzeniem akcji. Skoro akcjonariusz nie otrzymuje żadnego przysporzenia majątkowego i nie osiąga przychodu, to oczywisty wydaje się brak podstaw do określenia wartości przychodu przez organy podatkowe. Ponadto art. 14 ww. ustawy odwołuje się do określenia przychodu przez organy podatkowe w przypadku umów, w których występuje "cena". Zgodnie z art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.), cena jest elementem umowy sprzedaży. Natomiast przepis art. 359 Kodeksu spółek handlowych, stanowiący podstawę prawną umorzenia akcji posługuje się pojęciem "wynagrodzenia", które jest pod względem prawnym pojęciem odmiennym od "ceny". Czynność przeniesienia przez akcjonariusza akcji na spółkę w celu ich umorzenia (niezależnie od tego czy dokonywana za wynagrodzeniem czy bez wynagrodzenia) nie stanowi umowy sprzedaży, czy innej cywilnoprawnej umowy odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych. Czynność ta jest elementem procedury umorzenia akcji posiadającej swoją odrębną regulację prawną w Kodeksie spółek handlowych, a jej celem nie jest trwałe nabycie akcji przez spółkę tylko ich umorzenie (unicestwienie).

Dodatkowo zbycie akcji w celu umorzenia jest czynnością szczególnego rodzaju, ze swej natury występującą zawsze pomiędzy spółką a jej wspólnikiem (akcjonariuszem), a nie w standardowym obrocie handlowym. W związku z powyższym w stosunku do takich czynności w ogóle nie można mówić o zgodności z "warunkami rynkowymi", bowiem nie występują w obrocie porównywalne czynności pomiędzy niezależnymi podmiotami pozwalające na ustalenie poziomu "warunków rynkowych". Nieuzasadnione byłoby odnoszenie się wprost do wartości rynkowej umarzanych akcji, albowiem operacja umorzenia akcji różni się istotnie od czynności ich sprzedaży na wolnym rynku. Co ważne w ramach umorzenia dobrowolnego za zgodą wspólnika przepisy Kodeksu spółek handlowych pozwalają na zupełnie dowolne ustalenie wysokości wynagrodzenia - skoro jest dopuszczalne (i występujące często w praktyce) dokonanie umorzenia zupełnie bez wynagrodzenia, to tym bardziej należy uznać za mieszczące się w ramach praktyki obrotu umorzenie za wynagrodzeniem znacznie odbiegającym od wartości rynkowej akcji. Wobec tego nie będzie dopuszczalne określenie wysokości przychodu akcjonariusza na podstawie art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, także w przypadku dokonania umorzenia za wynagrodzeniem znacznie odbiegającym od wartości rynkowej akcji.

Powyższe stanowisko Wnioskodawcy jest akceptowane przez organy podatkowe, na co wskazują liczne interpretacje indywidualne wydawane w sprawach o zbliżonym stanie faktycznym, np. interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 26 sierpnia 2015 r., Znak: IBPB-1-2/4510-251/15/AK, z 17 lipca 2015 r., Znak: IBPB-1-3/4510-119/15/MO; interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 4 czerwca 2012 r., Znak: IPTPB3/423-93/12-2/KJ.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie wskazać należy, że w pozostałym zakresie objętym wnioskiem zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.