IBPB-1-1/4510-149/15/BK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 30 września 2015 r. (data wpływu do tut. Biura 6 października 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie sposobu i momentu zaliczenia wskazanych we wniosku wydatków do kosztów podatkowych - jest nieprawidłowe.

W dniu 6 października 2015 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie w zakresie sposobu i momentu zaliczenia wskazanych we wniosku wydatków do kosztów podatkowych.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (spółka akcyjna) jest jednoosobową Spółką Skarbu Państwa. Część majątku będącego obecnie w posiadaniu Wnioskodawcy przeszła na własność Skarbu Państwa na podstawie art. 3 ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej i wydanego na jego podstawie Orzeczenia Ministra z dnia 14 lutego 1948 r. ogłoszonego w Monitorze Polskim nr 44 z dnia 30 kwietnia 1948 r. poz. 226. Przejmującym było Zjednoczenie (...) wyznaczone Zarządzeniem z dnia 17 lipca 1948 r. (...). Składniki majątkowe zostały przejęte protokołem zdawczo - odbiorczym nr 1 z dnia 2 listopada 1948 r. od Fabryki X.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 15 grudnia 1948 r. po przekształceniu dotychczasowego Zjednoczenia w Przedsiębiorstwo Państwowe - powstały Zakłady Y (M. P. Nr A-8 poz. 101 z 21 lutego 1949 r.).

W związku z powyższym, Zarządzeniem Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia 5 stycznia 1950 r. zostało utworzone przedsiębiorstwo państwowe - Wnioskodawca.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu Chemicznego z dnia 6 października 1971 r. Zakłady Y otrzymały nazwę, pod którą funkcjonowały do czasu przekształcenia, w dniu 30 kwietnia 1991 r. w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa (...), która to spółka jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego. Spółka Akcyjna (Wnioskodawca) wpisana została do rejestru handlowego w Sądzie Rejonowym VIII Wydział Gospodarczy. Skarb Państwa posiada 100% akcji tej Spółki. Decyzją Wojewody z 13 kwietnia 1993 r. stwierdzono, że działki 1249/5 o powierzchni 0.4984 ha, 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha i część działki 1249/6 o powierzchni 11,5412 ha, uregulowane w księdze wieczystej z dniem 5 grudnia 1990 r. z mocy prawa przeszły w użytkowanie wieczyste Wnioskodawcy.

Decyzją z 17 listopada 2003 r. Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej stwierdził nieważność orzeczenia Ministra Przemysłu i Handlu z 14 lutego 1948 r., w sprawie przejęcia na własność państwa przedsiębiorstw w części dotyczącej Fabryki X oraz orzeczenia Ministra Przemysłu Chemicznego z 29 września 1961 r. w sprawie zatwierdzenia protokołu zdawczo odbiorczego przejęcia Fabryki X.

Decyzją z 26 stycznia 2004 r. Minister Gospodarki. Pracy i Polityki Społecznej utrzymał w mocy decyzję z dnia 17 listopada 2003 r.

W dniu 28 grudnia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Wnioskodawcy na decyzję Ministra Gospodarki i Polityki Społecznej z 26 stycznia 2004 r. utrzymującą w mocy decyzję tego organu z dnia 17 listopada 2003 r. w tej części, w której stwierdzono nieważność orzeczenia Ministra Przemyślu i Handlu z dnia 14 lutego 1948 r. o przejęciu na własność państwa przedsiębiorstwa w części dotyczącej Fabryki X oraz orzeczenia Ministra Przemysłu Chemicznego z 29 września 1961 r. w sprawie zatwierdzenia protokołów zdawczo-odbiorczych.

W dniu 8 marca 2005 r. Wnioskodawca złożył do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 grudnia 2004 r., oddalającego skargę Wnioskodawcy od części decyzji Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 stycznia 2004 r. w przedmiocie nieważności przejęcia na własność państwa Fabryki oraz zatwierdzenia protokołu zdawczo - odbiorczego.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 13 grudnia 2005 r. oddalił skargę kasacyjną Wnioskodawcy.

Decyzją z 29 września 2010 r. Minister Infrastruktury stwierdził nieważność decyzji Wojewody z 13 kwietnia 1993 r. w zakresie odnoszącym się do działek 1249/3, 1249/5 i części działki 1249/6. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Ministra Infrastruktury z dnia 25 lutego 2011 r. Skarga Wnioskodawcy została oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 18 sierpnia 2011 r., natomiast skarga kasacyjna wyrokiem z 18 stycznia 2013 r.

Pozwem z 22 grudnia 2006 r. Fabryka X wystąpiła do Sądu Rejonowego z powództwem opartym o art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, o uzgodnienie treści księgi wieczystej, w zakresie działek 1249/3, 1249/6, odpowiadających nieruchomości zapisanej wcześniej w innej księdze wieczystej.

Wyrokiem z 23 października 2014 r. Sąd Rejonowy Wydział I Cywilny uzgodnił treść księgi wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych w ten sposób, że w dziale II tejże księgi wieczystej nakazał w miejsce działki o numerze geodezyjnym 1249/11 o powierzchni 12,0665 ha wpisać działkę o numerze geodezyjnym 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha i działkę o numerze geodezyjnym 1249/16 o powierzchni 0,6033 ha, a następnie odłączyć z tejże księgi wieczystej działki nr 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha, nr 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha, nr 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha i urządzić dla nich nową księgę wieczystą, w której jako wyłącznego właściciela w dziale II wpisać powoda, tj. Fabrykę X, bez dokonywania wpisów w dziale III i IV.

Pozwem z 12 sierpnia 2014 r. na podstawie art. 222 Kodeksu cywilnego, Fabryka X wniosła o nakazanie Wnioskodawcy wydania nieruchomości gruntowej wraz z zabudowaniami o powierzchni 12,6763 ha (działki nr 1249/3 o pow. 0,7172 ha, nr 1249/9 o pow. 0,4923 ha, nr 1249/15 o pow. 11,4668 ha, karta mapy 10), posiadającej urządzoną księgę wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy lub alternatywnie o zasądzenie od Wnioskodawcy na rzecz Fabryki kwoty w wysokości 22.210.915,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, tytułem zwrotu wartości przejętego majątku, tj. nieruchomości gruntowej wraz z zabudowaniami o powierzchni 12.6763 ha (działki nr 1249/3 o pow. 0,7172 ha. nr 1249/9 o pow. 0,4923 ha, nr 1249/15 o pow. 11.4668 ha, karta mapy 10), posiadającej urządzoną księgę wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy.

W odpowiedzi na powyższy pozew Wnioskodawca wniósł o oddalenie powództwa i wniósł powództwo wzajemne o zobowiązanie Fabryki do przeniesienia na jego rzecz własności ww. nieruchomości za zapłatą wynagrodzenia.

Wnioskodawca był bowiem uprawniony do zgłoszenia powództwa wzajemnego z żądaniem przeniesienia na jego rzecz własności nieruchomości objętych sporem za ustalonym wynagrodzeniem (powództwo oparte na art. 231 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem). Łączna wartość wynagrodzenia należna Fabryce X za nieruchomość zabudowaną o powierzchni 12,6763 ha stanowiącą działki: nr 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha, nr 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha, nr 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha, karta mapy 10, uregulowaną w księdze wieczystej prowadzoną przez Sąd Rejonowy została określona na kwotę 13.000.000,00 zł (słownie: trzynaście milionów złotych).

W związku z powyższym, Fabryka X cofnęła powództwo w zakresie zapłaty kwoty w wysokości 22.210.915,00 zł, podtrzymując żądanie pozwu w przedmiocie wydania ww. nieruchomości i uznała żądnie pozwu wzajemnego Wnioskodawcy o zobowiązanie Fabryki X do przeniesienia na jego rzecz własności ww. nieruchomości zabudowanej za zapłatą wynagrodzenia w kwocie 13.000.000,00 zł. Ponadto z uwagi na wprowadzone zmiany w ewidencji gruntów i budynków została określona nieruchomość będąca przedmiotem sporu na: nieruchomość gruntową zabudowaną o powierzchni 12,6763 ha, składającą się z działek o numerach: 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha, 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha oraz 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych.

Sąd Okręgowy I Wydział Cywilny wyrokiem z 22 lipca 2015 r. uwzględnił powództwo wzajemne Wnioskodawcy i zobowiązał Fabrykę X do przeniesienia na rzecz Wnioskodawcy własności nieruchomości gruntowej zabudowanej o powierzchni 12,6763 ha, składającej się z działek o numerach: 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha; 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha oraz 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych, za wynagrodzeniem w kwocie 13.000.000,00 netto płatnej w następujących ratach i terminach: I rata w wysokości 8.000.000,00 zł płatna w ciągu 7 dni od dnia uprawomocnienia się ww. wyroku, II rata w wysokości 2.500.000,00 zł w terminie do 30 czerwca 2016 r., III rata w wysokości 2.500.000.00 zł w terminie do 30 czerwca 2017 r.

W dniu 19 sierpnia 2015 r. Wnioskodawca po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego I Wydziału Cywilnego z 22 lipca 2015, na podstawie otrzymanego wezwania do zapłaty uregulowała I ratę wynagrodzenia w wysokości 8.000.000,00 zł na rzecz Fabryki X.

Ww. wynagrodzenie Wnioskodawca zakwalifikował jako odszkodowanie zaspakajające wszystkie roszczenia Fabryki w stosunku do Wnioskodawcy.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy wynagrodzenie przysługujące Fabryce, wynikające z zobowiązania do przeniesienia na rzecz Wnioskodawcy własności nieruchomości gruntowej zabudowanej zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego I Wydział Cywilny z 22 lipca 2015 r. można uznać za odszkodowanie i zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

2. Czy wynagrodzenie to, w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych można uznać jako koszt uzyskania przychodów, inny niż koszty bezpośrednio związany z przychodami (czyli koszt pośredni), potrącalny w dacie jego poniesienia.

Ad. 1.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 64 Kodeksu cywilnego (dalej: "k.c"), prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Rozwiązanie przyjęte w art. 64 k.c. pozwala na osiągnięcie skutków prawnych związanych z oświadczeniem woli, którego złożenia odmawia podmiot do tego zobowiązany.

Na gruncie proceduralnym odpowiednikiem rozwiązania materialnoprawnego jest art. 1047 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: "k.p.c."). Skutki prawne następują z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli złożenie oświadczenia woli jest uzależnione od świadczenia wzajemnego wierzyciela - z chwilą prawomocnego nadania orzeczeniu klauzuli wykonalności (art. 1047 § 2 k.p.c.). Orzeczenie stwierdzające obowiązek złożenia oświadczenia woli ma charakter konstytutywny. Orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, nie będąc samo oświadczeniem woli, tworzy taki stan, jak gdyby oświadczenie woli zostało w rzeczywistości złożone. Artykuł 64 k.c. nie stwarza samoistnej podstawy do kreowania obowiązku wyrażenia oświadczenia woli, a jedynie określa skutki prawne wynikające ze stwierdzenia tego obowiązku, którego źródłem są określone stosunki materialnoprawne. Zobowiązanie do złożenia stosownego oświadczenia woli może wynikać zarówno z ustawy, jak i z czynności prawnej, tak jak w przedmiotowej sprawie obowiązek złożenia oświadczenia woli w związku z: roszczeniem samoistnego posiadacza z art. 231 k.c.

Według art. 231 § 1 k.c., samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem. Z brzmienia tego przepisu wynika, że osoba, która wzniosła budynek lub inne urządzenie na cudzej nieruchomości, może żądać od każdoczesnego właściciela gruntu przeniesienia własności zabudowanej działki za odpowiednim wynagrodzeniem, co dowodzi, że, nie chodzi tutaj o sprzedaż gruntu, lecz o roszczenie obligacyjne o szczególnej konstrukcji. Ta wyjątkowość uregulowania nakazuje odstąpić przy określaniu wartości od reguł rządzących obrotem nieruchomościami. Za takim stanowiskiem przemawia i to, że przedmiotem sporu, w którym realizuje się roszczenie z art. 231 § 1 k.c, nie jest rozliczenie (por. art. 224-230 k.c.) z właścicielem nieruchomości nakładów, z reguły wysokich, poczynionych na tę nieruchomość. Roszczenie bowiem osoby budującej na cudzym gruncie ograniczone jest z mocy szczególnego przepisu art. 231 § 1 k.c. wyłącznie do własności zabudowanej działki, natomiast wszystkie inne kwestie wynikające z faktu posiadania działki i jej zabudowy pozostają poza kognicją sądu. Wartość wzniesionego budynku lub urządzenia nie wpływa na określenie wynagrodzenia, o jakim mowa w art. 231 § 1 k.c. Wynagrodzenie to ma jedynie być odpowiednie, a więc zależne od całokształtu okoliczności.

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 11 lipca 2012, wydanym w sprawie I ACa 334/11 (LEX nr 1238212) wskazał, że "wykup gruntu na podstawie art. 231 § 2 k.c. za odpowiednim wynagrodzeniem, traktować należy jako odpowiednik zwrotu rzeczy (...), zmierza on bowiem do zaspokojenia roszczeń właściciela o charakterze quasi - windykacyjnym"; podobnie odpowiednie wynagrodzenie, o jakim mowa w § 1 tego przepisu winno prowadzić do wyrównania właścicielowi braku możliwości żądania zwrotu rzeczy będącej przedmiotem jego własności. W myśl zasady superficies solo cedit budynki dzielą los prawny gruntu, jako jego części składowe.

Ponadto zgodnie z normą zawartą w art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się odebrać rzecz i zapłacić sprzedawcy cenę, co oznacza, że cena stanowi przedmiotowo istotny (cechę konstytutywną) element umowy sprzedaży. Brak określenia ceny powoduje, że umowa jest nieważna z powodu sprzeczności z prawem. Wobec powyższego cena nie może być ustalona tylko na podstawie wartości gruntu.

W przypadku określonym w art. 231 § 2 k.c. powstaje między stronami stosunek zobowiązaniowy w postaci tzw. zobowiązania realnego, czyli zobowiązania, w ramach którego podmioty stosunku obligacyjnego znajdują się w sytuacji związanej z rzeczą, której zobowiązanie dotyczy. Przedmiotowo istotne elementy umowy sprzedaży wskazują, że umowa ta jest umową konsensualną, odpłatną, wzajemną i zobowiązującą do przeniesienia własności. Pomiędzy regulacją zawartą w art. 231 k.c. a regulacją z 535 k.c. (sprzedaż) zachodzi istotna różnica. O ile bowiem w przypadku umowy sprzedaży chodzi o umowę o charakterze zobowiązującym, o tyle realizacja roszczenia z art. 231 k.c. ma postać umowy przenoszącej własność (umowy rzeczowej), będącej wykonaniem wcześniej istniejącego zobowiązania powstałego ex lege. Spełnienie przesłanek określonych w art. 231 k.c. stanowi przykład innego zdarzenia, o którym mowa w art. 156 k.c, rodzącego zobowiązanie do przeniesienia własności. Ponadto z umowy sprzedaży wynika obowiązek zapłacenia sprzedawcy ceny. Art. 231 k.c. stanowi natomiast, że przeniesienie własności następuje za zapłatą odpowiedniego wynagrodzenia, zbliżonego charakterem do odszkodowania za szkodę poniesioną przez właściciela na skutek zajęcia gruntu pod budynek. W przeniesieniu własności nieruchomości dokonywanej w trybie art. 231 k.c. i brak jest podstaw do zakwalifikowania tej konstrukcji prawnej jako umowy sprzedaży.

Wynagrodzenie, o którym mowa w art. 231 k.c, zbliżone jest w charakterze raczej do odszkodowania niż do ceny. Wynagrodzenie to może odbiegać w konkretnej sytuacji od ceny, jaką właściciel uzyskałby, gdyby grunt sprzedał. Odchylenia te mogą polegać zarówno na obniżeniu, jak i na podwyższeniu wynagrodzenia w stosunku do ewentualnej ceny sprzedaży. Nie zawsze decydujące znaczenie będzie miała wartość budynku. Może to być tylko jedna z wielu przesłanek warunkujących powstanie roszczeń z art. 231 k.c. Wynagrodzenie powinno odzwierciedlać rzeczywisty stan strat właściciela, a więc powinno wyrównać uszczerbek, jaki powstał dlatego, iż właściciel został pozbawiony gruntu. Dzięki zapłaconemu wynagrodzeniu, będącemu formą odszkodowania związanego z uregulowaniem stosunków własnościowych, Wnioskodawca dokonał zabezpieczenia swojego przedsiębiorstwa w zakresie możliwości dalszej jego działalności gospodarczej i uzyskiwania przychodów.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: "u.p.d.o.p."), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Kosztem uzyskania przychodów będzie zatem taki koszt, który spełnia łącznie następujące warunki:

* został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika,

* jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Zdaniem Wnioskodawcy, wszystkie te cechy spełnia wynagrodzenie, o którym mowa w wyroku Sądu Okręgowego I Wydział Cywilny z 22 lipca 2015 r.

W art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p., brak jest wskazania, że nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów zapłaconego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 231 k.c, stanowiącego formę odszkodowania.

Odszkodowania umowne związane z prowadzoną działalnością gospodarczą mogą być zatem zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, z wyjątkiem wykluczonych przepisami ustawy podatkowej.

Ustawodawca nie stawia wymogu, by poniesiony koszt przyniósł konkretny przychód, lecz żeby był poniesiony w celu jego osiągnięcia. Przy kwalifikacji wydatków do kosztów uzyskania przychodów należy uwzględnić przeznaczenie wydatku (jego celowość) oraz potencjalną możliwość przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Przy kwalifikacji wydatków do kosztów uzyskania przychodów powinno brać się pod uwagę potencjalną możliwość przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Na gruncie słownikowym przez pojęcie "zachować" należy rozumieć "dochować coś w stanie niezmienionym, nienaruszonym, utrzymać", natomiast "zabezpieczyć" oznacza "uczynić bezpiecznym - niezagrożonym; dać ochronę, ochronić". Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Do kosztów zabezpieczenia źródła przychodów przyjmuje się koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło istniało. Odszkodowanie może być związane zarówno z utrzymaniem, jak i zabezpieczeniem źródła przychodów.

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, zapłacone wynagrodzenie zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego I Wydziału Cywilnego z 22 lipca 2015 r., stanowiące formę odszkodowania, w wyniku którego Spółka stała się właścicielem nieruchomości zabudowanej, którą władała od 1948 r. pierwotnie jako Zjednoczenie, a ostatecznie jako spółka akcyjna i wzniosła na wyżej wymienionej nieruchomości (składającą się obecnie z działek nr 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha, nr 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha, nr 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha) liczne budynki i budowle, które stanowią zaplecze i infrastrukturę techniczną przedsiębiorstwa służące zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów - może stanowić koszt uzyskania przychodu.

Ad. 2.

Zdaniem Wnioskodawcy, z uwagi na to, że odszkodowanie, nie jest bezpośrednio związane z przychodami, to zgodnie z art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p., koszty uzyskania przychodu, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są potrącalne w dacie ich poniesienia. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Zatem, Wnioskodawca uznaje omawiane odszkodowanie za koszt uzyskania przychodu w momencie jego ujęcia w księgach rachunkowych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm. - zwanej dalej "u.p.d.o.p."), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w tym celu, nawet wówczas gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty.

Zatem do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Podatnik, zaliczając dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów, winien wykazać jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz to, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub że wydatek ten jest związany z konkretnym przedsięwzięciem gospodarczym.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą zawarty został w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p., stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z osiąganymi przychodami.

Niewątpliwie wydatki na nabycie gruntu, na którym posadowione są budynki wykorzystywane przez Wnioskodawcę na potrzeby prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, są ściśle związany z tą działalnością. Nie stanowi to jednakże przesłanki wystarczającej do uznania ich za koszt podatkowy w dacie nabycia gruntu.

W myśl bowiem art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów - wydatki te, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1, są jednak kosztem uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem pkt 8a, w przypadku odpłatnego zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na czas ich poniesienia. Przy czym, jako "nabycie gruntu", o którym mowa w tym przepisie należy rozumieć każdą odpłatną formę przeniesienia prawa własności gruntu na nabywcę, a zatem również nabycie, którego podstawą jest orzeczenie sądu. W przepisie tym nie jest zatem wyłącznie mowa o nabyciu w drodze umowy sprzedaży.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika m.in., że pozwem z 12 sierpnia 2014 r. na podstawie art. 222 Kodeksu cywilnego, Fabryka X wniosła o nakazanie Wnioskodawcy wydania nieruchomości gruntowej wraz z zabudowaniami o powierzchni 12,6763 ha (działki nr 1249/3 o pow. 0,7172 ha, nr 1249/9 o pow. 0,4923 ha, nr 1249/15 o pow. 11,4668 ha, karta mapy 10), posiadającej urządzoną księgę wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy lub alternatywnie o zasądzenie od Wnioskodawcy na rzecz Fabryki X kwoty w wysokości 22.210.915,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, tytułem zwrotu wartości przejętego majątku. W odpowiedzi na powyższy pozew Wnioskodawca wniósł o oddalenie powództwa i wniósł powództwo wzajemne o zobowiązanie Fabryki X do przeniesienia na jego rzecz własności ww. nieruchomości za zapłatą wynagrodzenia (powództwo oparto na art. 231 § 1 k.c.).

Łączna wartość wynagrodzenia należna Fabryce X za nieruchomość zabudowaną o powierzchni 12,6763 ha stanowiącą działki: działka nr 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha, działki nr 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha, działki nr 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha, karta mapy 10, uregulowaną w księdze wieczystej prowadzoną przez Sąd Rejonowy została określona na kwotę 13.000.000,00 zł (słownie: trzynaście milionów złotych).

W związku z powyższym, Fabryka X cofnęła powództwo w zakresie zapłaty kwoty w wysokości 22.210.915,00 zł, podtrzymując żądanie pozwu w przedmiocie wydania ww. nieruchomości i uznała żądnie pozwu wzajemnego Wnioskodawcy o zobowiązanie Fabryki X do przeniesienia na jego rzecz własności ww. nieruchomości zabudowanej za zapłatą wynagrodzenia w kwocie 13.000.000,00 zł. Ponadto z uwagi na wprowadzone zmiany w ewidencji gruntów i budynków została określona nieruchomość będąca przedmiotem sporu na: nieruchomość gruntową zabudowaną o powierzchni 12,6763 ha, składającą się z działek o numerach: 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha, 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha oraz 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg.

Sąd Okręgowy I Wydział Cywilny wyrokiem z 22 lipca 2015 r. uwzględnił powództwo wzajemne Wnioskodawcy i zobowiązał Fabrykę X do przeniesienia na rzecz Wnioskodawcy własności nieruchomości gruntowej zabudowanej o powierzchni 12,6763 ha, składającej się z działek o numerach: 1249/3 o powierzchni 0,7172 ha; 1249/9 o powierzchni 0,4923 ha oraz 1249/15 o powierzchni 11,4668 ha objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych, za wynagrodzeniem w kwocie 13.000.000,00 netto płatnej w następujących ratach i terminach: I rata w wysokości 8.000.000,00 zł płatna w ciągu 7 dni od dnia uprawomocnienia się ww. wyroku, II rata w wysokości 2.500.000,00 zł w terminie do 30 czerwca 2016 r., III rata w wysokości 2.500.000.00 zł w terminie do 30 czerwca 2017 r.

W dniu 19 sierpnia 2015 r. Wnioskodawca po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego I Wydziału Cywilnego z 22 lipca 2015, na podstawie otrzymanego wezwania do zapłaty uregulowała I ratę wynagrodzenia w wysokości 8.000.000,00 zł na rzecz Fabryki.

Mając powyższe na względzie, nie sposób zgodzić się z Wnioskodawcą, że w okolicznościach przedstawionych we wniosku, wypłacone Fabryce X "wynagrodzenie" stanowiło w istocie "odszkodowanie" za domniemane szkody w majątku Fabryki X.

W myśl bowiem art. 231 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm., dalej: "Kodeks cywilny"), samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Przepis powyższy, zawiera regulację dotyczącą szczególnego rodzaju nakładu na cudzym gruncie, polegającego na wzniesieniu budynku lub innego urządzenia o wartości znacznie przenoszącej wartość zajętej na ten cel działki.

Ustawodawca wymaga przy tym, by realizowane w trybie art. 231 Kodeksu cywilnego "przeniesienie własności" następowało za "odpowiednim wynagrodzeniem". Wymagane świadczenie nabywcy ma rekompensować właścicielowi utratę jego prawa, legitymizując pod względem ekonomicznym legalizację budowy na cudzym gruncie. Odpowiednie wynagrodzenie za przeniesienie własności działki gruntu zajętej pod budowę stanowi ekwiwalent jej wartości rynkowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1984 r. sygn. akt I CR 155/84). Ustalenie wynagrodzenia następuje według cen obowiązujących w dacie orzekania (w dacie realizacji roszczenia o przeniesienie własności).

Czynność realizowaną w oparciu o art. 231 Kodeksu cywilnego należy zatem potraktować jako odpłatne nabycie w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie zaś za odszkodowanie, które co do zasady ma na celu naprawę wyrządzonej szkody, albowiem nie dochodzi w tym względzie do powstania rzeczywistej szkody w majątku poszkodowanego, lecz do przekazania nabywcy majątku za odpowiednim wynagrodzeniem.

W związku z powyższym, Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych wskazane we wniosku wydatki, poniesione na nabycie od Fabryki X gruntu, na który uprzednio poniósł określone nakłady, dopiero, gdy dojdzie do zbycia tego gruntu.

Mając powyższe na względzie, stanowisko Wnioskodawcy wskazujące, że ww. wydatki, jako wydatki na zapłatę odszkodowania, jako tzw. koszty pośrednie podlegają zaliczeniu do kosztów podatkowych w dacie ich poniesienia w rozumieniu art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.