I USB XVI/415/19/05 - Rekompensata pieniężna otrzymywana przez ławnika - opodatkowanie podatkiem dochodowym

Pytanie podatnika

Czy przychody otrzymane przez ławników (rekompensaty pieniężne) podlegają opodatkowniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź-Bałuty działając na podstawie:

- art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60)

- art. 13 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.)

- uznaje za nieprawidłowe stanowisko Pani wyrażone we wniosku z dnia 25 marca 2005 r. w sprawie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodów (rekompensat pieniężnych) otrzymywanych przez ławników.

W dniu 25 marca 2005 r. wpłynął do tutejszego organu podatkowego wniosek w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, iż w 2004 roku pełniła Pani obowiązki społeczne jako ławnik w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia. Z tego tytułu w uzyskała Pani dochody, które nie przekroczyły miesięcznie kwoty 2.280,00 zł.

Stosownie do art. 4 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.), w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości obywatele biorą udział przez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami w pierwszej instancji, chyba że ustawy stanowią inaczej. W myśl art. 172 § 3 i § 4 w/w ustawy, ławnik za czas wykonywania czynności w sądzie otrzymuje rekompensatę pieniężną. Wysokość rekompensaty dla ławników biorących udział w rozpoznawaniu spraw w sądach powszechnych, za jeden dzień pełnienia obowiązków ławnika, wynosi 3 % kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalania wynagrodzenia zasadniczego asesora sądowego, z zastrzeżeniem § 5. Koszty wypłaty rekompensaty, ponosi Skarb Państwa. Ponadto, zgodnie z art. 173 w/w ustawy, ławnicy zamieszkali poza siedzibą sądu otrzymują diety oraz zwrot kosztów przejazdu i noclegu według zasad ustalonych w tym zakresie dla sędziów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem źródłem przychodów jest m.in. działalność wykonywana osobiście (pkt 2). W myśl art. 13 pkt 5 w/w ustawy, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 17 w/w ustawy, wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 2.280 zł.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w 2004 roku, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zatem dochody, które nie są enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych w art. 21 i nie są zwolnione na mocy art. 52 i 52a oraz od których nie zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu. Z literalnego brzmienia powołanych przepisów wynika, że nie wszystkie należności otrzymywane przez ławników są wolne od podatku dochodowego. Należy zauważyć, że zarówno ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych, jak i ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadza ścisły rozdział pomiędzy rekompensatą pieniężną a dietą i zwrotem kosztów. Zwolnienia podatkowe stanowią szczególny przywilej podatkowy i jako wyjątek od zasady powszechności opodatkowania muszą być interpretowane ściśle. Powołane przez Panią zwolnienie, określone w art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczy wyłącznie diet oraz kwot stanowiących zwrot kosztów. Natomiast z analizy przepisu art. 173 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych wynika, że diety oraz zwrot kosztów przejazdu i noclegu otrzymują jedynie ławnicy zamieszkali poza siedzibą sądu. W konsekwencji rekompensata pieniężna stanowiąca należność za czas wykonywania czynności ławnika nie może być utożsamiana z dietą, jak wskazała Pani we wniosku. A zatem, nie jest ona objęta zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Na podstawie ustawowego uprawnienia ławnik pełni obowiązki obywatelskie - uczestniczy w rozpoznawaniu spraw jako reprezentant obywateli. W związku z tym, wypłacane ławnikom rekompensaty należy zakwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, określonych w art. 13 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych. Sąd jako płatnik obowiązany był pobrać zaliczkę na podatek dochodowy, zgodnie z zasadą określoną w art. 41 ust. 1 w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2004 roku, w wysokości 19 % należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 pkt 5, tj. 102 zł. 25 gr. miesięcznie oraz pomniejszonej o potrącone w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe (o ile wystąpił obowiązek ich potrącenia). Obliczona zaliczka, stosownie do art. 41 ust. 1a w/w ustawy, podlega zmniejszeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru tej składki (o ile występuje obowiązek jej pobrania). Zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt 1 w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2004 roku, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym Sąd obowiązany był przesłać podatnikom oraz urzędom skarbowym, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, imienne informacje o wysokości dochodu oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy na druku PIT-11/8B oraz informacje o wypłaconych kwotach z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich na druku PIT-R.

Reasumując, uzyskany przez Panią dochód, stanowiący rekompensatę pieniężną za czas wykonywania czynności ławnika, nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na mocy powołanego art. 21 ust. 1 pkt 17 w/w ustawy. W konsekwencji stanowi dla Pani dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Dochód ten opodatkowany jest na zasadach ogólnych, podlega kumulacji z innymi dochodami uzyskanymi przez Panią w 2004 roku. Oznacza to, że jest Pani obowiązana do złożenia zeznania podatkowego, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W zeznaniu tym, w oparciu o otrzymane z Sądu informacje PIT-11/8B i PIT-R, powinna Pani wykazać w/w rekompensatę jako dochód z działalności wykonywanej osobiście.

Niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia opisanego przez Panią zdarzenia.

Pouczenie: Zgodnie z art. 14b § 1 i § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) przedstawiona interpretacja nie jest wiążąca dla wnioskodawców. Jeśli jednak podatnik, płatnik lub inkasent zastosowali się do interpretacji, organ nie może wydać decyzji określającej lub ustalającej ich zobowiązanie podatkowe bez zmiany albo uchylenia postanowienia, o którym mowa w art. 14a § 4, jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu. Interpretacja o której mowa w art. 14a § 1 jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy i może zostać zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze decyzji, w trybie określonym w § 5.