GP-07-0650-10/2012 - Dostęp do danych o liczbie i strukturze ludności w poszczególnych jednostkach podstawowego podziału terytorialnego kraju wg stanu w dniu 31 grudnia 2011 r.

W odpowiedzi na pismo z dnia 20 lipca br. znak ST3/063/9/EKY/2012/914 w sprawie dostępu do danych o liczbie i strukturze ludności w poszczególnych jednostkach podstawowego podziału terytorialnego kraju według stanu w dniu 31 grudnia 2011 r. uprzejmie informują, że na etapie prac nad harmonogramem upowszechniania wyników spisu ludności i mieszkań 2011, jak i wyników badań opartych na danych spisowych - GUS brał pod uwagę wszystkie zobowiązania ustawowe wobec statystyki ludności, wynikające z obowiązujących aktualnie przepisów prawnych. W szczególności przedmiotem wnikliwych rozważań były zobowiązania wynikające z ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

W świetle powyższego stwierdzam, że nie ma zagrożenia co do udostępnienia danych Ministerstwu Finansów dla potrzeb realizacji obowiązków wynikających z przywołanych ustaw o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz ustawy o finansach publicznych.

Natomiast szeroka dyskusja, jaka aktualnie toczy się wokół dostępu do danych o ludności według stanu w dniu 31 grudnia 2011 r. dotyczy wyłącznie wykonania zobowiązań przez urzędy gmin, które wyodrębniają fundusz sołecki na mocy ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu soleckim (Dz. U. Nr 52, poz. 420, z późn. zm.) - dane GUS stanowią punkt odniesienia dla podziału ludności gminy na sołectwa (art. 2 ustawy). W tym miejscu zwracamy uwagę, że w przywołanej ustawie nie ma przepisu zobowiązującego wprost Prezesa GUS do podania liczby mieszkańców gminy - w określonym terminie.

W dotychczasowej korespondencji z gminami GUS informował, że przewidywany termin upowszechnieniu (w szerokim znaczeniu tego słowa) danych o liczbie ludności według stanu w dniu 31 grudnia 2011 r. na bazie wyników NSP 2011 - to październik 2012 r. Informacja o przesuniętych (w stosunku do obowiązujących w latach poprzednich) terminach opracowania bilansu stanu i struktury ludności za 2011 rok znalazła się przede wszystkim w Programie badań statystycznych statystyki publicznej na 2011 rok i została upowszechniona w kwietniu 2011 roku Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 kwietnia 2011 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie pbssp na rok 2011 (Dz. U. Nr 86, poz. 469).

Informacja o terminach upowszechnienia danych o ludności za 2011 rok została również umieszczona na stronie internetowej GUS (notka na stronie głównej oraz w Banku Danych Lokalnych i bazie Demografia).

W uzasadnieniu stanowiska GUS wyjaśniam, że harmonogram opracowania wyników spisu ludności i mieszkań 2011 jest bardzo napięty, a to właśnie wyniki spisu z 2011 r. stanowią podstawę do opracowania wszystkich bilansów ludności po dniu 31 marca 2011 r. W dniu 26 lipca hr. zostały upowszechnione (w formie publikacji oraz przez Internet) ostateczne wyniki spisu 2011. W większości są to dane ogólnokrajowe, ale także ogólne podstawowe informacje dla województw. Ponadto na stronie internetowej GUS zostały udostępnione w przyśpieszonym terminie (także w dniu 26 lipca br.) - dane o liczbie mieszkańców każdej z gmin w Polsce według stanu w dniu 31 marca 2011 r., stanowiące ostateczne wyniki spisu. Dane te także mogą być wykorzystywane przez gminy dla potrzeb wstępnego ustalenia funduszu sołeckiego na 2013 rok.

W tym miejscu przypomnę, że metodologia opracowywania bilansów stanu i struktury ludności dla każdej gminy imiennie zakłada przyjęcie wyników ostatniego spisu ludności za bazę wyjściową, a następnie - w latach pospisowych - bilansowanie ludności w oparciu o dane z ruchu naturalnego (urodzeń i zgonów) i migracji (wewnętrznych i zagranicznych) ludności. Zatem z założenia - w latach, w których są przeprowadzane narodowe spisy ludności i mieszkań termin opracowania bilansów ludności jest przesunięty w stosunku do funkcjonującego w latach międzyspisowych, m.in., dlatego aby niezwykle starannie przygotować wyniki spisu jako bazę dla potrzeb bilansowania ludności, Podobnie rzecz się miała z bilansem ludności za 2011 rok - termin jego opracowania został uzależniony od opracowania wyników spisu ludności i mieszkań 2011, jako podstawy dla opracowania ludności gmin w kolejnych latach - aż do następnego spisu.

Na koniec pragnę poinformować, że podjąłem działania mające na celu maksymalne przyspieszenie prac, tak aby ostateczne dane o liczbie mieszkańców poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego według stanu w dniu 31 grudnia 2011 r. były dostępne w połowie sierpnia, tj. najpóźniej w dniu 14 sierpnia br. Przypominam jednocześnie, że GUS ponosi pełną odpowiedzialność za wyniki badan, które upowszechnia bez względu na to czy są to dane ostateczne, czy tylko wstępne. Z tego względu istnieją pewne granice możliwego skracania terminów realizacji badań, których nie można przekroczyć, ponieważ może to prowadzić w konsekwencji do pogorszenia jakości informacji wynikowych.