GN 4-660-102/97/1812 - Rozliczenia za dostawę energii cieplnej do mieszkań.

W nawiązaniu do pisma z dnia 27 czerwca 1997 r., jak również i spotkania roboczego (z propozycją którego wystąpił w swoim piśmie ZRSM RP) zorganizowanego 9 lipca br. w Urzędzie Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, podczas którego przedyskutowano niektóre problemy dotyczące rozliczeń za dostawę energii cieplnej, w świetle postanowień zarządzenia Ministra Finansów z dnia 9 czerwca 1997 r. w sprawie ustalenia cen urzędowych detalicznych energii cieplnej dostarczanej do mieszkań na cele bytowe (M.P. Nr 35, poz. 336), Ministerstwo Finansów wyjaśnia, co następuje:

1.Zasady rozliczeń za energię cieplną określone w zarządzeniu Ministra Finansów z dnia 9 czerwca 1997 r. stanowią w zasadzie kontynuację systemu rozliczeń wynikającego z decyzji nr 13/GN-Z/96 Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 1996 r. w sprawie ustalenia cen urzędowych energii cieplnej dostarczanej do mieszkań na cele bytowe (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 24, poz. 130 i z 1997 r. Nr 6, poz. 24), z wyjątkiem rozliczeń ryczałtowych za energię zużywaną na potrzeby podgrzania wody użytkowej.

W decyzji nr 1/GN-Z/97 Ministra Finansów z dnia 13 lutego 1997 r. (tj. w decyzji nowelizującej decyzję nr 13/GN-Z/96 z dnia 11 grudnia 1996 r. zostało określone, że gestor zasobów mieszkaniowych, a więc między innymi spółdzielnie mieszkaniowe będą mogły obciążać użytkowników mieszkań, tj. również członków spółdzielni mieszkaniowych, ceną ryczałtową za energię cieplną zużytą na podgrzanie wody użytkowej w wysokości niższej niż wynikałoby to z wysokości kwoty obliczonej według wzoru ustanowionego w ust. 8 decyzji nr 13/GN-Z/96. Nowelizując omawianą decyzję określone zostało jednocześnie, że cena w wysokości 23 zł miesięcznie od osoby obowiązywać będzie do dnia 30 czerwca 1997 r.

Ponieważ ani w decyzji 13/GN/Z/96 Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 1996 r., ani też w decyzji nr 1/GN-Z/96 Ministra Finansów z dnia 13 lutego 1997 r. nie został określony termin, do kiedy decyzja ta będzie obowiązywać, oznaczało to tym samym, że zarówno cena, jak i postanowienia całego ust. 9a będą obowiązywać tylko do dnia 30 czerwca 1997 r.

2.Termin 30 czerwca 1997 r. (określony w zdaniu pierwszym ust. 9b decyzji Ministra Finansów) ustanowiony został niezależnie od terminu obowiązywania pozostałych postanowień decyzji. Oznaczało to tym samym, że od 1 lipca 1997 r. będą w pełni stosowane zasady obliczania ceny ryczałtowej za energię cieplną zużywaną na potrzeby podgrzania wody użytkowej określone w ust. 8 omawianej decyzji.

W związku jednak z dokonywaną z dniem 1 lipca 1997 r. podwyżką cen urządowych Minister Finansów postanowił zastosować mechanizm osłony przed nadmiernym wzrostem cen w odniesieniu do rozliczeń ryczałtowych, ale tylko w określonych przypadkach. Przede wszystkim tam, gdzie zużycie wody kształtuje się na racjonalnie uzasadnionym poziomie. Minister Finansów nie znajduje bowiem uzasadnienia do tworzenia osłon socjalnych w tych przypadkach, gdzie zużycie wody na 1 mieszkańca (w zasadzie dotyczy to zużycia energii) jest nadmierne, gdyż skutkami tymi, poprzez system dotacji, obciążane byłoby całe społeczeństwo.

Ponadto rozwiązanie takie było niezbędne dla zachowania właściwych relacji między opłatami w systemie opomiarowanym i w systemie ryczałtowym, a przede wszystkim do stwarzania bodźców do przechodzenia z systemu opłat ryczałtowych na rozliczenia w systemie opomiarowanym.

3.Postanowienia § 6 ww. zarządzenia Ministra Finansów mają charakter fakultatywny. Fakultatywna forma postanowień § 6 wynika z użycia wyrazów "może", zarówno w treści postanowień ust. 1, jak i ust. 2.

Fakultatywność ta związana jest między innymi z następującymi sformułowaniami:

-"...wówczas przy pobieraniu opłat za energię cieplną można obciążyć użytkowników mieszkań w taki sposób, aby ilość energii cieplnej zużywanej na potrzeby podgrzania wody użytkowej nie przekraczała 0,242 GJ na 1 m³ wody" (§ 6 ust. 1) oraz

-"gestor zasobów" mieszkaniowych może obciążać użytkowników mieszkań urzędową ceną detaliczną za energię cieplną na potrzeby podgrzania wody użytkowej w wysokości 25,50 zł miesięcznie od osoby..." (§ 6 ust. 2).

Oznacza to, że gestor zasobów mieszkaniowych - także w przypadku gdy na podstawie wskazań przyrządów pomiarowych zainstalowanych w węźle cieplnym jest w stanie określić faktyczne zużycie energii cieplnej do podgrzania wody - może uwzględnić przy pobieraniu opłat ilość energii cieplnej określonej wskaźnikiem 0,242 GJ za 1 m³ wody, w przypadku gdy faktyczny wskaźnik zużycia energii kształtuje się na poziomie wyższym, ale może również przyjąć rzeczywiste zużycie energii. Decyzja w tym zakresie należy do gestora.

4.Również w przypadku ryczałtowej ceny za energię cieplną na potrzeby podgrzania wody użytkowej w wysokości 25,50 zł miesięcznie od osoby - także w przypadku gdy spełnione są warunki wymienione pod lit. a), b) i c) w postanowieniach § 6 ust. 2 - gestor zasobów mieszkaniowych może zastosować tę cenę, w przypadku gdy cena obliczona według wzoru określonego w § 5 kształtuje się na poziomie wyższym niż 25,50, ale może również zastosować cenę wynikającą z faktycznych kosztów. Decyzja w tym zakresie należy do gestora.

Oznacza to, że jeśli urzędowa cena detaliczna za energię cieplną na potrzeby podgrzania wody użytkowej, obliczona zgodnie z postanowieniami § 5, ukształtuje się na poziomie wyższym od ceny określonej kwotowo w § 6 ust. 2, to wówczas gestor zasobów mieszkaniowych może obciążyć użytkowników mieszkań ceną wynikającą z postanowień § 5.

5.Wskaźnik zużycia energii cieplnej do podgrzania wody, określony w § 6 ust. 1, ma przede wszystkim zastosowanie do rozliczeń w systemie opomiarowanym, w którym opłata za energię cieplną stanowi iloczyn ilości energii cieplnej dostarczanej do lokalu i ceny jednostkowej energii cieplnej (w zł/GJ lub w zł/MWh) w wysokości nie wyższej niż cena urzędowa.

Nie stanowi jednakże naruszenia przepisów zastosowanie tego wskaźnika w systemie ryczałtowym (przy obliczaniu ceny za podgrzanie wody od osoby), w przypadku gdy gestor zasobów mieszkaniowych, na podstawie wskazań przyrządów pomiarowych zainstalowanych w węźle cieplnym, jest w stanie określić, jakie jest faktyczne zużycie energii cieplnej do podgrzania wody.

6.Jednocześnie należy zaznaczyć, że w sytuacji gdy spółdzielnia mieszkaniowa otrzymuje dotacje na częściowe pokrycie kosztów zakupu energii cieplnej, wówczas w rozliczeniu z użytkownikami mieszkań (członkami spółdzielni) nie mogą być zastosowane (niezależnie od poziomu cen zakupu energii cieplnej) ceny niższe niż:

- w systemie opomiarowanym w wys. 27,33 zł/GJ,

- w systemie ryczałtowym na centralne ogrzewanie w wysokości 2,13 zł/m² powierzchni i 25,50 zł za pogrzanie wody użytkowej od osoby, płatne miesięcznie.

Analogiczna zasada dotyczyła również cen stosowanych w I półroczu 1997 r., tj. odpowiednio 26,03 zł/GJ, 2,07 zł/m² i 23 zł od osoby.

7.Ministerstwo Finansów podtrzymuje swoje stanowisko, zawarte w piśmie znak GN 4-625-95/97/1356 z dnia 28 maja 1997 r. opublikowanym w "Informacjach i Komunikatach" nr 6 z 10 czerwca 1997 r., odnośnie do podejmowania decyzji przez gestorów zasobów mieszkaniowych o przechodzeniu w rozliczeniach z użytkownikami mieszkań z systemu ryczałtowego na system opomiarowany.

Ponownie podkreśla się fakt, iż decyzja w tej sprawie musi być przemyślana, a przejście na system opomiarowany powinno być przeprowadzone w sposób kompleksowy, bowiem w przypadkach niewłaściwego działania mogą wystąpić problemy związane np. z wydzieleniem kosztów zakupu energii cieplnej, o których mowa w § 5 zarządzenia, pokryciem kosztów "za przecieki w mieszkaniach z wodomierzami, za przecieki czynione poniżej progu rozruchu wodomierza mieszkaniowego", o których mowa w piśmie ZRSM RP, oraz za inne błędy wskazań przyrządów i urządzeń pomiarowych.

Ponadto należy zaznaczyć, że skutkami nie przeanalizowanych przez gestorów zasobów mieszkaniowych decyzji i działań w powyższej kwestii nie może być obciążany budżet państwa, a w efekcie podatnicy nie mający wpływu na działalność spółdzielni mieszkaniowych.

8.Nawiązując do informacji, zawartej w piśmie, zgodnie z którą cena za podgrzanie wody od osoby kształtuje się "niekiedy w wysokości 300 zł od osoby miesięcznie", Ministerstwo Finansów prosi o skonkretyzowanie tych przypadków, tj. podanie adresów tych spółdzielni mieszkaniowych celem zbadania, czy tak wysoka opłata jest związana z kosztami zakupu energii cieplnej (poziomem cen umownych), czy też (i w jakim stopniu) na poziom ceny wpływa zużycie energii cieplnej do podgrzania wody w budynkach.

W sytuacji gdy wysoka opłata będzie wynikała z poziomu cen umownych, wówczas zostaną podjęte działania w zakresie zbadania cen pod kątem przepisów rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad kwalifikowania ceny umownej jako rażąco wysokiej oraz okresu obowiązywania ceny obniżonej. Niezależnie jednak od przyczyn, które spowodowały tak wysoki poziom cen i niezależnie od tego, że według stwierdzenia Związku Rewizyjnego są to liczne przypadki, zdaniem Ministerstwa Finansów sprawa ta wymaga jednak indywidualnych badań i wyciągnięcia stosownych wniosków.

Przypadki takie mogą świadczyć zarówno o bardzo wysokich cenach umownych energii cieplnej powyżej poziomu, który można uznać za racjonalnie uzasadniony, jak i o marnotrawstwie energii cieplnej, co jest sprzeczne nie tylko z założeniami polityki energetycznej państwa, lecz również z polityką państwa w zakresie ochrony środowiska.