FN1.054.22.2015.OLT - Maksymalne oprocentowanie kredytów i pożyczek.

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 12 czerwca 2015 r. Ministerstwo Finansów FN1.054.22.2015.OLT Maksymalne oprocentowanie kredytów i pożyczek.

W odpowiedzi na interpelację Pana Posła (...) w sprawie maksymalnego oprocentowania kredytów i pożyczek w Polsce (interpelacja nr 32776), uprzejmie przedstawiam następujące wyjaśnienia.

Podstawę prawną wyznaczającą maksymalną wysokość oprocentowania udzielonej pożyczki czy kredytu, jak słusznie wskazał Pan Poseł, stanowi art. 359 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.). Przepisy ww. artykułu dotyczą wszystkich uczestników obrotu i mają zastosowanie zarówno w stosunkach między przedsiębiorcą (np. instytucją finansową) i konsumentem, w obrocie obustronnie profesjonalnym - między samymi przedsiębiorcami, a także w stosunkach między konsumentami. Zgodnie z przepisem art. 359 § 21 Kodeksu cywilnego maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). Biorąc pod uwagę, że obecnie stopa lombardowa wynosi 2,5% określone w umowie kredytowej oprocentowanie zaciągniętego kredytu nie może przekraczać 10% w stosunku rocznym.

Odpowiadając na postawione przez Pana Posła pytanie, dysponując wyłącznie informacjami przedstawionymi w treści interpelacji, przy jednoczesnym założeniu, że wskazana w interpelacji wysokość odsetek dotyczy oprocentowania udzielonego kredytu, należałoby stwierdzić, iż zostały naruszone przepisy Kodeksu cywilnego o odsetkach maksymalnych. Niemniej jednak wydaje się, że podana w interpelacji wartość wynosząca 1212% w skali rocznej, dotyczy de facto rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), gdyż wartości RRSO zbliżone do wskazanej przez Pana Posła, są spotykane przy kredytach konsumenckich udzielanych na krótkie terminy i na niskie kwoty (tzw. chwilówki).

Pragnę niniejszym wskazać, że rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO), w myśl uregulowań ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2014 r. poz. 1497, z późn. zm.), oznacza całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Całkowity koszt kredytu obejmuje wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta (art. 5 pkt 6 ww. ustawy).

Obowiązek wyliczania i przekazywania konsumentowi informacji o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania został wprowadzony Dyrektywą 2008/48/WE w sprawie umów o kredyt konsumencki, w celu zapewnienia możliwie największej przejrzystości i porównywalności ofert. Dlatego też dyrektywa, a w ślad za nią ustawa o kredycie konsumenckim, wprowadza jednolity sposób kalkulacji RRSO oraz jednolity sposób prezentacji informacji o kosztach kredytu w postaci formularza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego. Czynnikami wpływającymi na wysokość RRSO są zarówno kwota kredytu, wysokość oprocentowania, wartość pozostałych kosztów związanych z zaciągnięciem i obsługą kredytu, jak również okres trwania umowy kredytowej i sposób dokonywania spłaty. Należy wyrazić opinię, że RRSO jako generalny instrument służący porównywaniu kosztów pożyczek nie jest miarodajna w odniesieniu do pożyczek udzielanych na okresy poniżej jednego roku, ponieważ wyraża całkowity koszt pożyczki w ujęciu rocznym, a zatem odpowiada na pytanie, jaki koszt byłby zobowiązany ponieść konsument, gdyby pożyczka została udzielona na okres jednego roku. Tak skonstruowana formuła wyliczania RRSO powoduje, że parametr ten może osiągać bardzo wysokie wartości przy pożyczkach i kredytach o niskich kwotach, udzielanych na krótkie terminy.

Mając na uwadze, że interpelacja poselska dotyczy istotnych kwestii związanych z możliwymi (dopuszczalnymi) kosztami kredytu konsumenckiego w świetle obecnie obowiązującego stanu prawnego, pragnę uprzejmie wskazać, iż regulacje proponowane w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Druk sejmowy 3460), mają na celu zwiększenie poziomu ochrony konsumentów korzystających z usług finansowych firm udzielających kredytów i pożyczek konsumenckich. Należy bowiem zauważyć, iż ograniczenie możliwości pobierania nadmiernych odsetek wynikające z art. 359 § 21 Kodeksu cywilnego nie stanowi wystarczającego instrumentu ochrony interesów konsumenta w sytuacji, gdy przedsiębiorcy przestrzegając regulacji dotyczących maksymalnej wysokości odsetek jednocześnie zastrzegają wysokie prowizje i dodatkowe opłaty o charakterze pozaodsetkowym. W wyniku tego rodzaju praktyk łączne koszty obsługi długu niejednokrotnie przekraczają wysokość zaciągniętej pożyczki lub kredytu.

Wysokie koszty pozaodsetkowe, w przypadku korzystania przez konsumenta z pożyczek i kredytów w kilku instytucjach jednocześnie, powodują szybko rosnący obszar zadłużenia.

Uwzględniając powyższe przesłanki w przedmiotowym projekcie ustawy zaproponowano rozwiązania, których celem jest zapobieganie przypadkom pobierania przez kredytodawców kredytu konsumenckiego nadmiernie wysokich, nieuzasadnionych opłat i prowizji związanych z udzieleniem kredytu konsumentowi. Przepisy projektu wprowadzają ustawowe ograniczenie (limit) pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, zgodnie z którym suma kosztów pozaodsetkowych kredytu, nie może przekroczyć 25% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego (element stały) i dodatkowo 30% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym. Niezależnie od powyższego limitu w projekcie przewidziano, że całkowity koszt kredytu, z wyłączeniem odsetek, nie może przekroczyć 100% całkowitej kwoty kredytu, co ma na celu ochronę konsumenta przed ponoszeniem nadmiernych kosztów w stosunkach umownych zawartych na dłuższe okresy z przedsiębiorcami udzielającymi kredytów konsumenckich. Ponadto propozycje zawarte w projekcie zwiększają ochronę konsumenta również w sytuacji opóźnienia i zalegania w spłacie z tytułu zaciągniętego kredytu, przeciwdziałając nadmiernemu zadłużeniu konsumenta. Projekt wprowadza bowiem maksymalny pułap odsetek za opóźnienie w spłacie kredytu oraz odsetek od odsetek, co wyeliminuje praktykę obciążania konsumenta odsetkami nadmiernymi (lichwiarskimi).

Maksymalnym limitem odsetek za czas opóźnienia w spłacie są objęte również opłaty windykacyjne (limit łączny).

Odnosząc się do pytania poselskiego na końcu interpelacji poselskiej "Czy każda instytucja finansowa może mieć w nazwie człon "Bank" uprzejmie wyjaśniam, że ww. kwestia jest przedmiotem regulacji ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128 i 559).

Na podstawie przepisów art. 3 ustawy - Prawo bankowe, wyraz "bank" może być używany dla określenia działalności lub reklamy wyłącznie banku w rozumieniu art. 2 tej ustawy. W myśl postanowień art. 2, bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Opublikowano: www.sejm.gov.pl