FN1.054.21.MPL.RPW.73901.2015 - Zajęcie rachunków bankowych w przypadku upadłości konsumenckiej.

Odpowiadając na interpelację Pana Posła (...) z dnia 14 maja br. nr 32657 w sprawie interpretacji przepisów prawa dotyczących upadłości konsumenckiej, w kwestii zajęcia kont bankowych, uprzejmie przedstawiam poniższe stanowisko, po zasięgnięciu opinii Ministra Sprawiedliwości.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2015 r. poz. 233; dalej: "p.u.n.") ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami, a także zasady dochodzenia roszczeń od niewypłacalnych dłużników będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.

Jak wynika z art. 2 p.u.n., postępowanie upadłościowe należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą, tak by dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane.

Natomiast w odniesieniu do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej priorytetem jest umożliwienie umorzenia zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym oraz zaspokojenie roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

Ogłoszenie upadłości, obejmującej likwidację majątku upadłego, wiąże się z przyjęciem, że nie było możliwe ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, a więc nie zostało uprawdopodobnione, że przez zawarcie układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w większym stopniu, niż w przypadku likwidacji majątku upadłego (art. 14 p.u.n.).

Ustawa w art. 62 wprowadza zasadę, że cały majątek upadłego stanowi masę upadłości, przewidując przy tym wyjątki określone w art. 63-67 p.u.n.

W odniesieniu do upadłości osób fizycznych, istotne znaczenie mają wyjątki wskazane w art. 63 ust. 1 pkt 1 i 2. Zgodnie z tym przepisem do masy upadłości nie wchodzi:

- mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego;

- wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu.

Wyłączenia spod egzekucji przewidziane w Kodeksie postępowania cywilnego oraz w Kodeksie pracy nie odnoszą się do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym, lecz wskazują w jakich przypadkach środki pieniężne dłużnika nie mogą stanowić przedmiotu egzekucji, niezależnie od tego, czy zostały zgromadzone na rachunku bankowym, czy też znalazły się w posiadaniu dłużnika (por. art. 831-833 i art. 835 k.p.c. oraz art. 87 i 87 1 k.p.).

Przepis art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128) przewiduje, iż środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego. Przepis ten stanowi, iż bank ma zakaz zajęcia środków na rachunkach bankowych należących do jednej osoby, bez względu na liczbę zawartych z danym bankiem umów, do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. W rezultacie zajęcie rachunku obliguje bank do przekazania organowi egzekucyjnemu jedynie środków pieniężnych stanowiących nadwyżkę ponad wskazaną w przepisie kwotę.

Należy przy tym podkreślić, że w art. 63-67 p.u.n. nie wskazuje się, aby podstawę wyłączenia danego majątku z masy upadłości stanowiły przepisy ustawy - Prawo bankowe, w tym art. 54 tej ustawy.