dr3/500-480-1-EK/04/05/1420 - Środki trwałe przekazane samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej w nieodpłatne użytkowanie

W związku z otrzymanym przy piśmie Departamentu Budżetu Państwa Ministerstwa Finansów (pismo z dnia 6 grudnia 2004 r. znak: BP3-032-207/2004/1420) pismem z dnia 29 października 2004 r. znak: WA-074/158/2004 w sprawie ujmowania w księgach rachunkowych środków trwałych przekazanych samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej w nieodpłatne użytkowanie przez jednostki samorządu terytorialnego Departament Rachunkowości Ministerstwa Finansów uprzejmie informuje, co następuje.

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ), jako osoba prawna, jest zobligowany do stosowania przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.). Biorąc pod uwagę stan prawny obowiązujący od dnia 1 stycznia 2002 r. należy stwierdzić, iż wszystkie nieruchomości (budynki, budowle oraz grunty) oddane w nieodpłatne użytkowanie SPZOZ przez ich organy założycielskie powinny być wykazywane w ewidencji bilansowej tych jednostek oraz znaleźć odzwierciedlenie w ich funduszu założycielskim. Wynika to bezpośrednio z przepisów ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, zgodnie z którymi:

- SPZOZ gospodaruje samodzielnie przekazanymi w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami i majątkiem Skarbu Państwa lub komunalnym oraz majątkiem własnym (por. art. 53 ust. 1);

- fundusz założycielski SPZOZ stanowi wartość wydzielonej zakładowi części mienia państwowego, komunalnego, mienia państwowej uczelni medycznej lub państwowej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną! badawczą w dziedzinie nauk medycznych (por. art. 56 ust. 2);

- podmiot, który utworzył SPZOZ (organ założycielski) może pozbawić zakład składników przydzielonego lub nabytego mienia w przypadku połączenia lub podziału albo przekształcenia zakładu przeprowadzonych na zasadach określonych w ustawie (por. art. 53a ust. 1); oraz z następujących przepisów ustawy o rachunkowości:

- art. 3 ust. 1 pkt 12, zgodnie z którym do aktywów zalicza się kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych;

- art. 10 ust. 3, który stanowi, iż w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, jednostka może stosować krajowe standardy rachunkowości, a w przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego może stosować Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR); (w myśl postanowień zawartych w MSR zasób majątkowy jest kontrolowany przez jednostkę, jeżeli przypadają jej w udziale ryzyko i korzyści (pożytki) z nim związane; dany składnik majątku może spełniać wymogi definicji składnika aktywów nawet wówczas, gdy jednostka nie sprawuje nad nim kontroli z prawnego punktu widzenia, lecz kontroluje korzyści, które osiągnie z tego składnika aktywów (por. m. in. paragraf 57 "Założeń koncepcyjnych sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych KMSR (IASC)" oraz paragraf 9 MSR 16 "Rzeczowe aktywa trwałe").

Definicja funduszu założycielskiego określona w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej daje SPZOZ prawo do ujmowania w ewidencji księgowej i odnoszenia na zwiększenie tego funduszu wartości wszystkich przekazanych ~im w nieodpłatne użytkowanie przez organ założycielski nieruchomości. Wykazywanie przedmiotowego mienia jedynie w ewidencji pozabilansowej oznaczałoby, iż jednostki te nie mają prawa naliczania amortyzacji od tych środków trwałych. Należy zauważyć, iż stosownie do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 164, poz. 1194) koszty amortyzacji są wskazane jako jeden z elementów, który należy uwzględnić przy kalkulacji ceny usługi medycznej.

Należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z definicją środków trwałych, zawartą w ustawie o rachunkowości (por. art. 3 ust. 1 pkt 15), jednym z kryteriów uznania za środek trwały jest przeznaczenie składnika aktywów na potrzeby jednostki, a zatem używanie do realizacji działalności statutowej jednostki. Budynki i budowle przekazane SPZOZ w nieodpłatne użytkowanie są wykorzystywane w ich działalności statutowej i powinny być one ujmowane w ewidencji bilansowej SPZOZ, natomiast organ założycielski powinien je ujmować jedynie w ewidencji pozabilansowej.