DR-3/AC-248/99

Odpowiadając na pismo (...) w sprawie dokonywania przez bank pomyłkowych przelewów środków z konta klienta banku na konto urzędu skarbowego Departament Rachunkowości w porozumieniu z Departamentem Systemu Podatkowego Ministerstwa Finansów uprzejmie informuje, że:

A. Stosownie do art. 60 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, z późn. zm.) za termin dokonania zapłaty podatku w obrocie bezgotówkowym uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika na podstawie polecenia przelewu. Jeżeli zatem rachunek bankowy podatnika został na podstawie polecenia przelewu obciążony kwotą podatku w prawidłowej wysokości, to należy uznać, że w związku z art. 59 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe wygasło przez zapłatę podatku.

Zgodnie z art. 72 § 1 pkt 1 powołanej ustawy nadpłatą jest kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Przepis art. 74 § 1 pkt 1 stanowi jednak, że nadpłata powstaje z dniem zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej. Przyczyną powstania nadpłaty jest zatem działanie podatnika, polegające w obrocie bezgotówkowym na złożeniu polecenia przelewu na kwotę podatku nienależną lub w wysokości większej od należnej. Wynika z tego, że:

1. Kwota przekazana przez bank do organu podatkowego w związku z omyłkową powtórną realizacją polecenia przelewu nie stanowi nadpłaty, bowiem brak jest tu jakiejkolwiek aktywności podatnika. Roszczenie podatnika jako klienta banku o zwrot bezpodstawnie wypłaconej z jego rachunku kwoty powinno być kierowane do banku, który popełnił omyłkę. Natomiast bankowi przysługiwałoby roszczenie względem organu podatkowego o zwrot bezpodstawnie przekazanej kwoty. Te wzajemne roszczenia mają - w naszej ocenie - charakter cywilno-prawny i brak jest po stronie podatnika podstaw do kierowania żądania w stosunku do organu podatkowego o zwrot nadpłaty z ewentualnym oprocentowaniem, jeżeli podatek zapłacono już w prawidłowej wysokości.

2. Podobnie kwota omyłkowo przekazana przez bank do organu podatkowego z rachunku innego klienta również nie będzie stanowić nadpłaty. Takie zdarzenie nie czyni bowiem podatnikiem klienta, którego rachunek został bezpodstawnie obciążony na rzecz organu podatkowego. Kwota przekazana z jego rachunku podatkowego nie staje się też podatkiem. W takim przypadku klientowi banku przysługuje roszczenie wobec banku o zwrot kwoty bezpodstawnie wypłaconej z jego rachunku. Podatnik, który złożył polecenie przelewu, będzie natomiast posiadał zaległość podatkową, bowiem jego rachunek bankowy nie został obciążony - zatem zobowiązanie podatkowe nie wygasło - oraz będzie mógł zgłaszać ewentualne roszczenie odszkodowawcze wobec banku, który nie zrealizował złożonego przez niego polecenia przelewu.

B. W wypadkach, o których mowa w części A niniejszego pisma, nienależnie dokonane wpłaty podlegają ewidencjonowaniu na koncie "Wpływy do wyjaśnienia". W przypadku wystąpienia przez bank do urzędu skarbowego o zwrot nienależnie przekazanej kwoty urząd skarbowy, po zweryfikowaniu tego roszczenia, dokonuje przelania zweryfikowanej kwoty na rachunek banku. Podstawą dokonania przelewu będzie dokument wewnętrzny, zawierający m.in. stwierdzenie uznania roszczenia, wystawiony na podstawie dokumentu, którym bank zgłosił roszczenie.

Jeżeli jednak kwota, o której mowa w części A pkt 1 niniejszego pisma, została zaksięgowana na koncie podatnika, wówczas uzasadnione roszczenie banku zostaje zaspokojone z tego konta, z zachowaniem zasad określonych w powołanym punkcie.