DPP9.054.5.2017 - Główne założenia mechanizmu podzielonej płatności w VAT. Cele i efekty Jednolitego Pliku Kontrolnego.

W związku z interpelacją nr 13683 Pana Andrzeja Maciejewskiego Posła na Sejm RP z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie zwiększenia ściągalności zaległości podatkowych wyjaśniam, co następuje.

W odniesieniu do podatku od towarów i usług obecnie trwają prace zmierzające do wprowadzenia tzw. mechanizmu podzielonej płatności (ang. split payment). Założenia tego systemu zostały przedstawione w projekcie z dnia 12 maja 2017 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, który jest obecnie przedmiotem dalszych prac legislacyjnych, po konferencji uzgodnieniowej.

Głównym założeniem tego mechanizmu jest podzielenie płatności za dostarczone towary lub wyświadczone usługi na kwotę netto, która wpłacana jest przez nabywcę na konto dostawcy lub usługodawcy oraz kwotę podatku VAT, która trafia bezpośrednio na odrębne konto VAT. Z tego odrębnego konta VAT podatnik mógłby płacić VAT naliczony wynikający z faktur, które otrzymuje od swoich dostawców oraz mógłby opłacać swoje zobowiązanie podatkowe z tytułu VAT do urzędu skarbowego. Mechanizm ten jest uznawany za jedno z rozwiązań służących przeciwdziałaniu nadużyciom i oszustwom podatkowym, eliminuje ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym jeszcze podatkiem VAT. Model ten z założenia utrudnia, lub wręcz uniemożliwia, powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewnia on lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich i przy okazji utrudnia wyprowadzanie pieniędzy za granicę. Przedstawione wyżej rozwiązanie pozwoli na zapobieganie powstawaniu zaległości podatkowych, ponieważ kwota zobowiązania podatkowego VAT będzie, co do zasady, zabezpieczona na koncie VAT. Będzie to niejako odwrócenie obecnego systemu nastawionego raczej na próby odzyskiwania już powstałych zaległości przez budżet państwa.

Kolejnym z narzędzi służących poprawie ściągalności zaległości podatkowych i mającym zapobiegać powstawaniu tych zaległości jest Jednolity Plik Kontrolny, którego celem jest usunięcie bariery w przekazywaniu danych elektronicznych. Efektem tego jest skrócenie czasu kontroli, zmniejszenie jej uciążliwości oraz obniżenie kosztów. Wdrożenie Jednolitego Pliku Kontrolnego umożliwiło szybkie przeprowadzenie czynności sprawdzających i kontroli. Dostęp do uporządkowanych danych pozwala na szybkie ustalanie nieprawidłowości oraz przyśpiesza potwierdzanie prawidłowości rozliczeń. Z kolei szybkie ustalenie nieprawidłowości pozwala skuteczniej przeciwdziałać takim zjawiskom jak wyłudzenia VAT czy unikanie opodatkowania.

Prowadzone są również prace legislacyjne nad projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych. Projektowane przepisy zakładają m.in. wprowadzenie obowiązku przekazywania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej dziennych wyciągów z rachunków przedsiębiorców prowadzonych i otwieranych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Działania te mają mieć charakter prewencyjny w zakresie ograniczenia oszustw i nadużyć podatkowych. Przekazywanie dziennych wyciągów z rachunków bankowych ma umożliwić szybką reakcję organów podatkowych na niekorzystne zachowania podatników, w tym również na uchylanie się od płacenia podatków.

Dodatkowo należy wskazać, iż aktualnie trwają prace legislacyjne mające na celu modernizację systemu kas rejestrujących oraz wprowadzenie obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących przez podatników dokonujących sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Przyjęte rozwiązania przewidują zmodernizowanie i unowocześnienie kas rejestrujących, które będą wykorzystywać nowe rozwiązania technologiczne pozwalające na bieżący bezpośredni przesył danych, a także ułatwiające kontrolę transakcji dokonywanych przez podatnika. System kontroli przekazywania danych dotyczących obrotu i kwot podatku należnego za pomocą kas rejestrujących stanowi uzupełnienie do rozwiązań takich jak Jednolity Plik Kontrolny, które służą uszczelnieniu systemu podatku VAT, a także walce z szarą strefą, przez co przyczyniają się do wzmocnienia uczciwej konkurencji wśród przedsiębiorców.

Ponadto w Ministerstwie Finansów prowadzone są pracę legislacyjne nad zmianą ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W projekcie ustawy przewiduje się uproszczenie systemu naliczania i poboru kosztów egzekucyjnych oraz motywowanie dłużników do dobrowolnej realizacji obowiązków na nich ciążących poprzez ograniczenie wysokości kosztów w przypadku dobrowolnej zapłaty zaległości podatkowych. Jednocześnie planowane jest rozpoczęcie prac legislacyjnych mających na celu usprawnienie egzekucji administracyjnej poprzez uproszczenie procedur oraz jej informatyzację. Prace nad przeprowadzeniem gruntownych zmian przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1201) zostaną rozpoczęte w bieżącym roku.

W przygotowaniu znajdują się również rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów dotyczące Rejestru Należności Publicznoprawnych. Rejestr ten będzie umożliwiał dostęp do informacji o zobowiązanych posiadających zadłużenie z tytułu należności publicznoprawnych w wysokości przekraczającej 5 000 zł. Funkcją tego rejestru jest również zmobilizowanie dłużników do dobrowolnej zapłaty m.in. podatków bez konieczności wszczynania dolegliwej i kosztownej dla tego dłużnika egzekucji administracyjnej.

Prowadzone są również prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia Ministerstwa Rozwoju i Finansów w sprawie licytacji elektronicznej w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Założeniem wdrożenia licytacji elektronicznej jest poprawa efektywności egzekucji z ruchomości.

Reasumując, Ministerstwo Finansów prowadzi szereg prac legislacyjnych, których celem z jednej strony jest ograniczenie powstawania zaległości a z drugiej - zwiększenie efektywności prowadzonych postępowań egzekucyjnych.