DP1-415-4/2002 - Kara umowna a przychód wolny od podatku

Na podstawie art. 14 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, z późn. zm.), odpowiadając na Pana pismo z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416, z późn. zm.) otrzymanej kary umownej z tytułu nieterminowego oddania do dyspozycji inwestora lokalu mieszkalnego, Urząd Skarbowy w Lubartowie nie podziela Pana stanowiska przedstawionego we wspomnianym piśmie.

Kara umowna, zwana też odszkodowaniem umownym, polega na tym, że strony w umowie zastrzegają, iż jedna zapłaci drugiej określoną kwotę pieniężną w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (art. 483 § 1 k.c.). Funkcją kary pieniężnej jest to, że ma ona zastąpić odszkodowanie, chyba, że strony umówiły się inaczej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416, z późn. zm.) za wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych uznaje się m.in. odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw, z wyjątkiem:

- przewidzianych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

- odpraw wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy,

- (skreślony),

- odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody opodatkowane są na zasadach, o których mowa w art. 27 ust. 1.

Jak z powyższego wynika, ustawodawca posłużył się tu wyłącznie pojęciem "odszkodowania".

Kara umowna nie jest objęta katalogiem zwolnień przedmiotowych z art. 21 cytowanej ustawy i gdyby intencją ustawodawcy było zwolnienie tego rodzaju przychodów, to znalazłoby to odzwierciedlenie w cytowanym przepisie, zwłaszcza, że pojęciem kary umownej posługuje się; ustawodawca np. w art. 14 ust. 2 pkt 4 czy art. 23 ust. 1 pkt 19.

Jedną z podstawowych reguł postępowania podatkowego jest zasada powszechności opodatkowania. Zasada ta znajduje potwierdzenie w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 maja 1996 r. (sygn. Akt K 22/95). W świetle tego orzeczenia wszystkie normy wprowadzające zwolnienia przedmiotowe mają charakter odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania, według jednakowych, tych samych dla każdego podatnika zasad, dlatego też nie można traktować ich rozszerzająco.