DP/WPA.024/41/02 - Ograniczenie wyłącznego prawa twórcy do utworu

"(...) Artykuł 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904), zwanej dalej "ustawą", stanowi ogólną zasadę autorskich praw majątkowych. Zgodnie z nim prawo do korzystania oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu przysługuje wyłącznie twórcy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Ustawodawca w ustawie zawarł regulacje ograniczające wyłączne prawo twórcy do utworu - dozwolony użytek chronionych utworów.

Artykuł 33 wyraźnie stanowi, iż wolno rozpowszechniać utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów. Uprawnienie to jest niezależne od prawa własności egzemplarza i prawa wystawienia. Reprodukcja (zwielokrotnienie) w katalogach i innych wydawnictwach przeznaczonych do promocji jest uprawnieniem przysługującym podmiotowi organizującemu publicznie dostępną wystawę.

Omawiany przepis powinien być rozpatrywany, jak również wszystkie regulacje dotyczące dozwolonego użytku chronionych utworów, poprzez prymat przepisu art. 35 ustawy. Zgodnie z art. 35 korzystanie z utworu w zakresie dozwolonego użytku nie może godzić w słuszny interes twórcy ani nie naruszać normalnego korzystania przez niego z utworu, a więc tylko twórca może decydować o zwielokrotnieniu utworu, wystawieniu jego dzieł przez inny podmiot itp.

Zwielokrotnienie utworów przez muzeum i przekazanie ich egzemplarzy podmiotom nie będącym organizatorami publicznie dostępnej wystawy, niewątpliwie nie mieści się w granicach wyjątku ustawowego z art. 33 ust. 2.

Wydaje się, iż korzystanie z utworu przekraczające dozwolony użytek chronionych utworów niezależnie od okoliczności faktycznych wymaga zezwolenia twórcy lub jego spadkobierców.

W przypadku, w którym autor utworu nie jest znany, upływ terminu siedemdziesięcioletniej ochrony autorskich praw majątkowych twórcy liczony jest od daty pierwszego rozpowszechnienia.

Zrozumiałe jest, że muzea ograniczone powierzchnią wystawową nie są w stanie wystawiać wszystkich posiadanych dzieł. Utwory wystawione w publicznie dostępnych miejscach nie muszą być objęte stałą ekspozycją. Nie budzi wątpliwości wniosek, iż dzieła chwilowo nie wystawione można uznać jako wystawione w publicznie dostępnych zbiorach."