DP/PD/423-0010/1/06/AK - Kaucja powierzona podatnikowi tytułem gwarancji zwrotu użyczonej rzeczy a przychód w podatku dochodowym.

Pytanie podatnika

Wątpliwości Podatnika budzi w jaki sposób należy skorygować podstawę opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych w związku z wyrokiem Sądu Apelacyjnego. Spółka rozważa dwa rozwiązania, tj.: spisane w koszty 2005 r. kwoty uprzednio zaliczonej w przychody podatkowe, bądź skorygowanie przychodów podatkowych roku 2002 o kwotę niesłusznie naliczonej kary umownej.

Postanowienie

Naczelnik Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), po rozpatrzeniu wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), w sprawie przychody podatkowe - rozliczenie nienależnie wykazanej w przychodach kary umownej

stwierdza, że

stanowisko przedstawione w tym wniosku jest prawidłowe w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego.

Uzasadnienie

Spółka akcyjna w 2002 r. wystawiła notę księgową tytułem naliczenia kary umownej na kwotę 448.328,55 zł. Następnie pismem z dnia 21.11.2002 r. poinformowała dłużnika, iż dokonała potrącenia należności z tytułu naliczonej kary ze zobowiązaniami wobec dłużnika z tytułu zatrzymanych kaucji za roboty budowlane. Kwota wynikająca z noty została zarachowana jako przychód podatkowy w związku z uznaniem, iż należność została uregulowana.

W wyniku toczącego się postępowania sądowego Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 29.03.2004 r. uznał zasadność dokonanego potrącenia. Natomiast Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 08.09.2005 r. uznał, iż: "nie zaistniały, przewidziane w umowie, warunki do obciążenia kontrahenta karą umowną" i nakazał zwrot skompensowanej kaucji.

Wątpliwości Podatnika budzi w jaki sposób należy skorygować podstawę opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych w związku z wyrokiem Sądu Apelacyjnego. Spółka rozważa dwa rozwiązania, tj.: spisane w koszty 2005 r. kwoty uprzednio zaliczonej w przychody podatkowe, bądź skorygowanie przychodów podatkowych roku 2002 o kwotę niesłusznie naliczonej kary umownej.

Zdaniem Podatnika, ponieważ to w 2002 r. Spółka wykazała nienależny przychód z tytułu kary umownej, obecnie powinna skorygować przychody roku 2002.

Na tle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego Naczelnik Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Jak stanowi art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 15.02.1992 r. przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe, jak również wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń oraz przychodów w naturze.

W myśl art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 15.02.1992 r. za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

W rozumieniu cytowanych wyżej przepisów do przychodów roku podatkowego zalicza się tylko takie przychody, które w danym momencie są należne Podatnikowi, czyli są wymagalne, niewątpliwe i bezwarunkowe. Nie są to zatem przychody jakiekolwiek, lecz tylko te, w stosunku, do których Podatnikowi przysługuje uprawnienie do ich otrzymania. Istnienie takiego prawa rozstrzyga o tym, że dany wpływ może być kwalifikowany jako przychód podatkowy.

W świetle wyroku Sądu Apelacyjnego uznać należy, iż po stronie Podatnika nie doszło do powstania wierzytelności rozumianej jako roszczenie Podatnika do żądania zapłaty od swojego kontrahenta kary umownej. Niesłusznie więc Podatnik naliczył karę, dokonał kompensaty i zaliczył naliczoną karę do przychodów podatkowych w roku 2002.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktyczny Sąd Apelacyjny nakazał zwrot skompensowanej kaucji. W kwestii podatkowego charakteru kaucji wypowiedział się NSA w wyroku z dnia 14.05.1998 r., sygn. akt SA/Sz 1305/97, w którym stwierdził, iż "z istoty podatku dochodowego wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem - jako źródłem dochodu - jest tylko taka wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa. Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi są zatem w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie, którymi może on rozporządzać jak w własnymi (...). Powyższe wywody prowadzić muszą do wniosku, że powierzona Spółce na przechowanie, tytułem gwarancji zwrotu użyczonej rzeczy, suma pieniężna (kaucja) nie została przez Spółkę "otrzymana" w rozumieniu przepisu art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych i tym samym nie stanowi przychodu w rozumieniu tegoż przepisu".

Reasumując tut. Organ podatkowy za prawidłowe uznaje stanowisko Podatnika, iż Spółka powinna skorygować rozliczenie za rok 2002, w którym wykazała nienależny przychód z tytułu kary umownej.