DP/423-0132/06/AK - Kara umowna zastrzeżona na wypadek odstąpienia od umowy.

"(...) Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, to pomiędzy tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesiony wydatek ma wpływ lub może mieć wpływ na powstanie czy też zwiększenie przychodu.

Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 15.02.1992 r. stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonywanych robót i usług. Z brzmienia powołanego przepisu wynika, że dotyczy on jedynie zdarzeń spowodowanych wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej, wada jest w tym przypadku podstawową przyczyną eliminacji poniesionych wydatków z kosztów podatkowych. Zatem ww. przepis nie ma zastosowania w niniejszej sprawie.

Nie oznacza to jednak, że wydatek w postaci kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy z powodu okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi odbiorca jest kosztem uzyskania przychodu. Wypowiedzenie umowy z przyczyn leżących po stronie Podatnika powoduje, że związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wydatkiem a przychodem w ogóle nie wystąpi. Uznanie za koszt uzyskania przychodu kar umownych poniesionych z tytułu odstąpienia od umowy byłoby sprzeczne z regulacjami wynikającymi z przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jak stwierdził NSA w wyroku z dnia 13.12.1996 r., sygn. akt SA/Łd 2683/95 w obrocie gospodarczym występują przypadki, w których strona zmuszona jest odstąpić od umowy, aby zapobiec stracie mogącej wyniknąć z jej wykonania. Jest to kwestia ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej. Tego ryzyka nie można przenosić przy użyciu przepisów podatkowych na Skarb Państwa (podobne stanowisko prezentują sądy w orzeczeniach: (...) z dnia 16.05.1997 r., sygn. akt III SA 1747/95; z dnia 18.05.1995 r., sygn. akt SA/Kr 1768/94; z dnia 12.03.1999 r. (...).

Reasumując (...) prawidłowe jest stanowisko Podatnika, iż zastrzeżona w umowie kara umowna płatna na rzecz dostawcy węgla w związku z odstąpieniem od umowy z powodu okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi Podatnik nie mieści się pojęciu definicji kar umownych i odszkodowań, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jednak ze względu na brak zauważalnego związku kary umownej z przychodami nie ma podstaw do zaliczenia wydatku z tego tytułu do kosztów uzyskania przychodów."