DP/423-0104/07/AP - Konsekwencje prawnopodatkowe ugody sądowej, zgodnie z którą podatnik został zobowiązany do zwrotu części otrzymanej kary umownej.

Naczelnik Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku, na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz art. 4 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1590) po rozpatrzeniu wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) w sprawie: przychody podatkowe - rozliczenie ugody zawartej przed sądem okręgowym

stwierdza, że stanowisko przedstawione w tym wniosku jest prawidłowe w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego.

W styczniu 2005 r. Spółka wystawiła notę księgową Nr 2/2005 tytułem naliczenia swojemu kontrahentowi kary umownej w wysokości 210.000,00 zł z powodu opóźnienia (o 75 dni) w realizacji inwestycji zleconej na podstawie Umowy o Generalne Wykonawstwo z dnia 6 lipca 2004 r.

Następnie pismem z dnia 9 lutego 2005 r. Spółka poinformowała dłużnika, iż dokonała potrącenia swoich należności z tytułu naliczonej kary umownej (210.000,00 zł) ze zobowiązaniem wynikającym z wystawionej przez tego samego kontrahenta faktury końcowej Nr 02/V/2005.

Jak wskazuje Spółka kwota 210.000,00 zł została zarachowana w 2005 r. jako przychód podatkowy w związku z uznaniem, iż należność z tytułu kary umownej została przez Spółkę otrzymana. Kontrahent tymczasem wystąpił na drogę sądową z roszczeniem wobec Spółki o zapłatę 210.000,00 zł wraz z odsetkami. W toku postępowania sądowego w postępowaniu upominawczym Spółka została wezwana do uregulowania należności wobec kontrahenta. Od nakazu zapłaty Spółka złożyła sprzeciw.

W dniu 13 lipca 2006 r. doszło do zawarcia między stronami ugody sądowej, na podstawie której Spółka zobowiązała się do zapłaty na rzecz kontrahenta kwoty 75.000,00 zł tytułem zaspokojenia wszelkich roszczeń. W dniu 18 lipca 2006 r. doszło do zapłaty należnej kwoty.

Podatnik ma wątpliwość, czy ugoda stanowi podstawę do dokonania korekty przychodów r. 2006 o kwotę 75.000,00 zł, czy też przychodów 2005 r.

Zdaniem Podatnika zawarta w lipcu 2006 r. ugoda sądowa o zapłatę przez Spółkę kwoty 75.000,00 zł na rzecz kontrahenta winna znaleźć odzwierciedlenie w księgach rachunkowych w roku, w którym doszło do zawarcia ugody, tj. w 2006 r. i wpływać na podatek dochodowy tego roku. Ponieważ jest to ugoda powodująca zmniejszenie odszkodowania, które dla Spółki stanowiło przychód do opodatkowania 2005 r., to w 2006 r. zwrócona przez Spółkę kwota 75.000,00 zł zmniejsza przychody, a nie jest kosztem podatkowym.

Na tle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego Naczelnik Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Zgodnie z art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Ugoda jest umową konsensualną, co do zasady wzajemną i ustalającą stosunek prawny. Jak stanowi art. 184 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane drogą ugody zawartej przed wniesieniem pozwu. Zgodnie z art. 185 k.p.c. o zawezwanie do próby ugodowej bez względu na właściwość rzeczową - można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika. Z posiedzenia spisuje się protokół a jeżeli doszło do zawarcia ugody, osnowę jej wciąga się do protokołu.

Przychodami podatnika podatku dochodowego - co do zasady - są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne i inne świadczenia wymienione w art. 12 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Ustawodawca wprowadza wyjątki od tej zasady w ściśle określonych przypadkach. W szczególności za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r.). Zgodnie z wykładnią językową "związane" to mające zastosowanie do czegoś, z czymś powiązane, zaś "należne" to przysługujące, należące się komuś lub czemuś. Tak więc do przychodów związanych z działalnością gospodarczą należeć będą zarówno przychody wynikające bezpośrednio z wykonywanej działalności gospodarczej, jak też przychody z tą działalnością związane. Zatem jeżeli podatnik uzyskuje przychody z tytułu kar umownych i odszkodowań związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, to należy uznać, że przychody takie będą kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej. Moment powstania przychodu związanego z działalnością gospodarczą reguluje art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowiący w brzmieniu obowiązującym w 2005 r., iż za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c i 3d, dzień wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:

Oznacza to, że w przypadkach nie wymienionych w punktach 1 i 2 ww. uregulowania otrzymanie zapłaty za wykonane świadczenie będzie stanowiło moment uzyskania przychodu związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W przypadku istnienia roszczenia z tytułu kary umownej nie mamy do czynienia z wydaniem towaru lub świadczeniem usługi, bowiem ten któremu przysługuje takie roszczenie nie dokonuje żadnego świadczenia na rzecz dłużnika z tego tytułu. Oznacza to, że przychody z tytułu kary umownej należy kwalifikować jako pozostałe świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 3a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Tym samym przychody z tytułu kar umownych powstają zgodnie z metodą kasową, czyli w chwili faktycznego otrzymania świadczenia.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, iż Spółka na kwotę kary umownej wystawiła notę obciążeniową, a następnie dokonała potrącenia (kompensaty) swoich należności z tytułu naliczonej kary umownej ze zobowiązaniem należnym kontrahentowi. Kompensata (potrącenie) stanowi formę zapłaty (spełnienia świadczenia) uregulowaną w art. 498-502 k.c. Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Mając powyższe na uwadze prawidłowe jest stanowisko Podatnika, iż datą powstania przychodu należnego z tytułu kary umownej będzie dzień dokonania kompensaty.

Odnosząc się natomiast do konsekwencji prawnopodatkowych ugody sądowej, zgodnie z którą Podatnik został zobowiązany do zwrotu części otrzymanej kary umownej, Organ podatkowy stoi na stanowisku, iż skutki zawartego porozumienia należy ująć w 2006 r., tj. w roku zawarcia ugody.

Jak stwierdził bowiem NSA w wyr. z dnia 13 listopada 2002 r., sygn. akt I SA/Wr 1601/00 fakt zawarcia ugody powinien znaleźć odzwierciedlenie w księgach rachunkowych w roku zawarcia ugody i wpływać na podatek dochodowy tego roku.

Zatem prawidłowe jest stanowisko Podatnika, iż należy skorygować (zmniejszyć) przychód roku podatkowego 2006, tj. roku w którym doszło do zawarcia między stronami ugody przed Sądem Okręgowym w Gdańsku.