DL-P-4185-12/08 - Egzekucja z rachunku bankowego - obliczanie kwoty wolnej od zajęcia.

W odpowiedzi na pismo z dnia 19 czerwca 2008 r., Nr FN/IB/701/72-1//OLT/MB7-7216/08, dotyczące interpretacji art. 54 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe, uprzejmie przedstawiam następujące stanowisko Departamentu Legislacyjno - Prawnego.

Na wstępie wypada zauważyć, że art. 54 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r., Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", należy do przepisów regulujących ograniczenia egzekucji. Jest to materia, która z uwagi na swój przedmiot powinna zostać uregulowana w ustawie - Kodeks postępowania cywilnego oraz w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r., Nr, 229, poz. 1954 z późn. zm.) wśród przepisów o ograniczeniach egzekucji. Umieszczenie wskazanego przepisu w ustawie nasuwa samo w sobie trudności interpretacyjne.

Użyty w art. 54 ust. 1 ustawy zwrot "środki pieniężne są wolne od zajęcia" jest sprzeczny z przedmiotem egzekucji z rachunku bankowego oraz z rachunku oszczędnościowego. Przedmiotem tej egzekucji są bowiem nie środki pieniężne, lecz wierzytelności, jakie przysługują dłużnikowi egzekwowanemu wobec banku (por. np. art. 889 k.p.c).

W przepisach ustawy nie uregulowano wprost, czy przy obliczaniu kwoty wskazanej w art. 54 ust. 1 należy wziąć pod uwagę wszystkie posiadane przez dłużnika rachunki bankowe, czy też tylko ten jeden, z którego akurat prowadzona jest egzekucja. Racjonalne względy nakazują przyjąć pierwszą z tych możliwości. Ograniczenia egzekucji stanowią bowiem wyjątek od ogólnej zasady wyrażonej wprost w art. 803 k.p.c, że cały majątek dłużnika podlega egzekucji. Z tej racji przepisy o ograniczeniach egzekucji nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający. Przyjęcie zasady, że ograniczenia zawarte w art. 54 ust. 1 ustawy należy stosować do każdego z prowadzonych przez dłużnika rachunków, umożliwiłoby dłużnikowi skuteczne wyłączenie mienia od egzekucji, poprzez tworzenie licznych rachunków bankowych, na których umieszczałby kwoty do wysokości trzykrotnych najniższych wynagrodzeń. Brak jest racjonalnego uzasadnienia dla tego typu rozwiązań. Kwestia ta jednak powinna być jednoznacznie uregulowana przez wskazanie, że ograniczenie zawarte w art. 54 ust. 1 dotyczy wszelkich wierzytelności należnych dłużnikowi egzekwowanemu od banków, w których ma otwarte rachunki bankowe lub oszczędnościowe. W razie więc skorzystania z tego ograniczenia przy egzekucji z rachunku bankowego znajdującego się w jednym banku, w egzekucji z rachunków bankowych znajdujących się w innych bankach ograniczenia te nie powinny być już stosowane.

W konkluzji należy stwierdzić, że istnieje potrzeba nowej regulacji ograniczeń egzekucji z rachunku bankowego czy rachunku oszczędnościowego, która powinna znaleźć swoje miejsce w przepisach regulujących postępowania egzekucyjne. Jednocześnie należy nadmienić, że mimo wskazanych wątpliwości interpretacyjnych, z informacji otrzymanej od właściwego merytorycznie Departamentu Ministerstwa Sprawiedliwości nie wynika, aby stosowanie omawianego przepisu, rodziło problemy w praktyce.