Dl/100000/451/1371/2013 - Dodatkowe świadczenie pieniężne wypłacone pracownikowi na mocy porozumienia stron w związku z rozwiązaniem umowy o pracę a składki na ubezpieczenia społeczne.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 2 października 2013 r. doręczonego dnia 4 października 2013 r. (uzupełnionego dnia 4 listopada 2013 r.) przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...) w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu dodatkowego świadczenia pieniężnego wypłaconego pracownikowi na mocy porozumienia stron w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

Dnia 4 października 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 29 października 2013 r. doręczonym dnia 4 listopada 2013 r.

Wnioskodawca wskazał, iż zamierza zatrudnić pracowników na umowę o pracę i chce uregulować w przepisach wewnętrznych kwestię wynagrodzeń. Wnioskodawca dodatkowo zamierza ująć w przepisach wewnętrznych kwestię świadczeń pieniężnych związanych z ewentualnym rozwiązaniem stosunku pracy. Wnioskodawca chce wprowadzić możliwość przyznawania dodatkowego świadczenia pieniężnego bezpośrednio związanego z rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron. Świadczenie to będzie występować przy rozwiązaniu umowy o pracę za porozumieniem stron, będzie przyznawane indywidualnie i będzie wypłacane dopiero po rozwiązaniu umowy o pracę w tym trybie. Z pracownikiem będzie podpisywane odrębne porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę, z którego będzie wynikać wprost, że w związku z rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron pracownik otrzyma dodatkowe świadczenie pieniężne w określonej kwocie. W porozumieniu zostanie też określona data rozwiązania stosunku pracy, W niektórych przypadkach, oprócz dodatkowego świadczenia pieniężnego, pracownikom będą wypłacane inne ustawowo uregulowane świadczenia związane z rozwiązaniem umowy o pracę np. ekwiwalent za urlop lub ustawowe odprawy (np. odprawa emerytalna, bądź odprawa na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).

Z punktu widzenia pracodawcy porozumienia będą zawierane w celu szybszego zakończenia umowy o pracę niż z terminu wynikającego z ewentualnego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracownika lub pracodawcę, zmiany trybu rozwiązania umowy o pracę z wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, wraz z ewentualnym skróceniem okresu zatrudnienia.

W związku z tym, iż pracownik podpisując porozumienie utraci niektóre uprawnią, otrzyma równocześnie dodatkowe świadczenie pieniężne za rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. W niektórych przypadkach dodatkowe świadczenie pieniężne może być nawet wyższe niż wynagrodzenie pracownika, które uzyskałby w okresie wypowiedzenia.

Wnioskodawca nie kwalifikuje w jakim zakresie dodatkowe świadczenie pieniężne, o którym stanowi wniosek jest dodatkową odprawą rekompensatą, czy np. odszkodowaniem. Dlatego w przepisach wewnętrznych jak i w porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę, świadczenie będzie określane jako "dodatkowe świadczenie pieniężne".

Wnioskodawca podkreśla, iż dodatkowe świadczenie pieniężne będzie stanowić przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym stanie faktycznym wnioskodawca powziął wątpliwości, czy dodatkowe świadczenia pieniężne wypłacone w związku z rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron będzie stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

We wniosku o wydanie interpretacji przedsiębiorca zaprezentował stanowisko wskazujące na to, iż dodatkowe świadczenie pieniężne wypłacane w związku z rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron nie będzie stanowiło podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w myśl § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Jak argumentuje wnioskodawca świadczenia wymienione w cytowanym przepisie takie jak odprawy, rekompensaty i odszkodowania w związku rozwiązaniem stosunku pracy, nie zostały związane z konkretnymi przepisami prawa pracy oraz nie rozróżniono tych świadczeń na ustawowe i dobrowolne. Powyższy przepis obejmuje zdaniem wnioskodawcy także odprawy, rekompensaty i odszkodowania przyznawane dobrowolnie w ramach umów wzajemnych związanych z rozwiązaniem stosunku pracy. W ocenie wnioskodawcy ww. rozporządzenie nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciem odprawy, rekompensaty i odszkodowania.

Wnioskodawca opierając się na wykładni słownej zaczerpniętej ze słownika języka polskiego zacytowanej we wniosku dotyczącej pojęcia odprawa, rekompensata, odszkodowanie uważa, że dodatkowe świadczenie pieniężne łączy w sobie cechy wspólne dla dodatkowej odprawy, rekompensaty lub odszkodowania. Wnioskodawca nie kwalifikuje dodatkowego świadczenia, tylko posługuj e się pojęciem "dodatkowego świadczenia pieniężnego" przyznawanego za rozwiązanie umowy o pracę w trybie za porozumieniem stron.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż o charakterze świadczenia nie powinna decydować nazwa świadczenia, tylko właściwość świadczenia, cel lub okoliczności, które temu towarzyszą.

Reasumując, wnioskodawca uważa, że dodatkowe świadczenie pieniężne przyznane w zamian za rozwiązanie umowy o pracę w trybie za porozumieniem stron nie będzie stanowiło podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

W piśmie z dnia 29 października 2013 r. stanowiącym uzupełnienie do wniosku wnioskodawca oświadczył, iż jego intencją jest uzyskanie interpretacji w przedmiocie ustalenia, iż dodatkowe świadczenia pieniężne, przyznane w zamian za rozwiązanie umowy o pracę w trybie porozumienia stron podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednocześnie wnioskodawca poinformował, iż kwestia charakteru dodatkowego świadczenia pieniężnego nie budzi jego wątpliwości, a dodatkowe świadczenie pieniężne przyznawane jest tylko i wyłącznie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę i nie ma żadnego związku z wykonywaną/wykonaną przez pracownika pracą (nie jest żadną premią za pracę lub nagrodą za pracę). Jeśli nie dojdzie do rozwiązania umowy o pracę w określonym trybie, pracownik nie będzie uprawniony do otrzymania wskazanego we wniosku świadczenia.

Wnioskodawca dodatkowo podkreśla, iż aby interpretacja Zakładu nie była tylko i wyłącznie związana z deklaratywnym oświadczeniem wnioskodawcy, co do nazwy dodatkowego świadczenia. Wnioskodawca wskazał przy tej okazji, iż Zakład określając cel dodatkowego świadczenia pieniężnego może właściwie rozpoznać i zidentyfikować charakter tego świadczenia i na tej podstawie określić stanowisko.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji uznać należy za prawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Wprowadzony artykułem 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342) art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i fundusz Emerytur Pornos to wy cli oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie 2 treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek 11a ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie zaś z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są następujące przychody uzyskane przez pracownika: odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacane z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego 2 prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności, jako nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Jedynie przykładowo wymieniono, że chodzi o odprawy, odszkodowania, rekompensaty z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania jej beż wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy wreszcie niewydania w terminie tub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym przyjmuje się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Zatem, wyłączenie 2 podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika z tytułu rozwiązania umowy o pracę znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do tych odpraw mających swe źródło w ustawach szczególnych, w tym ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak również tych wynikających z dobrowolnych porozumień zawartych między pracodawcą a pracownikiem (w sytuacjach przewidzianych przez umowę o pracę lub w późniejszych porozumieniach między pracodawcą a konkretnym pracownikiem).

Przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata np. odprawy, dodatkowego świadczenia pieniężnego pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę tych świadczeń, winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach, niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Fakt, iż do wypłaty tych świadczeń następuje na podstawie np. porozumienia między pracodawcą a pracownikiem nie wyklucza zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia.

Wobec przedstawionego stwierdzenia w opisie stanu faktycznego, iż dodatkowe świadczenie pieniężne wypłacone zostanie pracownikom tylko i wyłącznie w związku z rozwiązaniem stosunku pracy na mocy Porozumienia stron, stanowisko wnioskodawcy wskazujące, iż dodatkowe świadczenie pieniężne powinno zostać wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uznać należy za prawidłowe.

Jednocześnie podkreślenia wymaga fakt, iż jednoznaczny sposób ujęcia przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie pisemnej interpretacji, uniemożliwia Zakładowi dokonania w przyjętym trybie oceny/kwalifikacji czy dane świadczenie ma charakter np. odprawy, dodatkowej odprawy, odszkodowania lub rekompensaty z tytułu rozwiązania stosunku pracy, czy takiego charakteru nie ma, jak też nie może rozstrzygać w jakim celu zostało wypłacone określone świadczenie Przedmiotem interpretacji mogą być bowiem tylko te sprawy, które odnoszą się bezpośrednio do zakresu i zastosowania wyłącznie przepisów, z których wynika obowiązek dokonania przez przedsiębiorcę świadczenia o charakterze publicznoprawnym. Z tego względu, Zakład nie dokonuje również interpretacji przepisów np. Kodeksu cywilnego.

Jednoznaczny sposób ujęcia przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie pisemnej interpretacji, uniemożliwia również Zakładowi odniesienie się do przedstawionego przez przedsiębiorcę sposobu wyliczenia dodatkowego świadczenia pieniężnego.

Zakład wydając rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie poprzestaje więc jedynie na oświadczeniu wnioskodawcy, iż wypłacane świadczenia mają bezpośrednio związek z rozwiązaniem stosunku pracy, i są wypłacane wyłącznie w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, (i nie mają żadnego związku z wykonywaną lub wykonaną pracą i nie stanowią premii lub nagrody za pracę) traktując takie oświadczenie jako element stanu faktycznego.

Co istotne w trybie wydawania pisemnych interpretacji brak jest możliwości dokonywania oceny konkretnych działań przedsiębiorcy pod kątem prawidłowości lub nieprawidłowości danego postępowania. Organ nie ma również obowiązku przedstawiania prawidłowego sposobu działania w danej sprawie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest, na gruncie ww. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zobligowany jedynie do oceny przedstawionego przez przedsiębiorcę stanowiska - dokonanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisów prawa mających zastosowanie na tle zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.

W trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmiennie od trybu na zasadach ogólnych regulowanych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego nie ma żadnych uprawnień do prowadzenia postępowania dowodowego czy wyjaśniającego. W postępowaniu tym organ nie może zbierać dowodów i poddawać ich ocenie, orzeka jedynie w oparciu o wskazany w treści wniosku stan faktyczny.

W postępowaniu wszczętym wskutek wniesienia wniosku Zakład zobligowany jest wydać interpretację treści przepisów prawa co do zakresu i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we wniosku, nie może podważać stanu faktycznego, uzupełniać go, zmieniać w oparciu o inne źródła, czy też wiedzę znaną organowi z urzędu,

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.