Dl/100000/43/740/2015 - Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego zleceniobiorcy po ustaniu kontraktu menedżerskiego w sytuacji równoległego prowadzenia przez niego działalności gospodarczej.

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 9 lipca 2015 r. Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Dl/100000/43/740/2015 Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego zleceniobiorcy po ustaniu kontraktu menedżerskiego w sytuacji równoległego prowadzenia przez niego działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 16 czerwca 2015 r., doręczonym w dniu 23 czerwca 2015 r., przedsiębiorcy (...) w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego zleceniobiorcy po ustaniu kontraktu menedżerskiego w sytuacji równoległego prowadzenia przez niego działalności gospodarczej.

UZASADNIENIE

Dnia 23 czerwca 2015 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez firmę (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż (...) łączy ze zleceniobiorcą kontrakt menadżerski.

Postanowienia tej umowy przewidują istnienie zakazu konkurencji. W przypadku rozwiązania umowy zleceniobiorca jest zobowiązany przez okres miesięcy do zaniechania działalności konkurencyjnej.

W zamian za przestrzeganie Zakazu Konkurencji Spółka wypłaci Menadżerowi odszkodowanie w łącznej kwocie (...) brutto (Odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji). Odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji zostanie wypłacone w miesięcznych ratach w kwocie (...) PLN, począwszy od wskazanej w dokumencie daty.

Kontrakt menadżerski ulegnie rozwiązaniu z końcem r. Spółka będzie zobowiązana do wypłaty pierwszej raty odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji w (...).

Zleceniobiorca poinformował o tym, iż od (...) r. rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i będzie podlegał z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Przychód z tytułu odszkodowania za zachowanie zakazu konkurencji po rozwiązaniu kontraktu menadżerskiego, o którym stanowi wniosek, należy zaliczyć dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych do źródeł z działalności wykonywanej osobiście.

Wnioskodawca powziął wątpliwości czy Spółka jest zobowiązana odprowadzać składki na ubezpieczenia od omawianego odszkodowania.

Wnioskodawca w uzasadnieniu własnego stanowiska wskazał, iż zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.

Z kolei jak dalej podkreśla wnioskodawca zgodnie z regulacją § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawy wymiaru składek nie stanowią odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy.

Natomiast z mocy § 5 ust. 2 pkt 2 powołanego wyżej rozporządzenia, przepisy § 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy' wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Mając na uwadze powołaną wyżej regulację w ocenie wnioskodawcy osoba, która jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą oraz wykonuje usługi w ramach umowy, do której stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zlecenia (z podstawą wymiaru składek nie niższą niż podstawa wymiaru należna z tytułu działalności gospodarczej), może swobodnie wybrać tytuł ubezpieczenia spośród obu wskazanych. Wybierając ubezpieczenie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, nie będzie podlegała obowiązkowi ubezpieczeń z tytułu zlecenia i tym samym od odszkodowania wypłacanego następnie po ustaniu stosunku zlecenia nie będą pobierane składki na ubezpieczenia społeczne. Wyraźne wyłączenie odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji z podstawy wymiaru składek zawiera regulacja § 2 ust. 1 pkt 4 powołanego wyżej rozporządzenia. Jednocześnie jego § 5 ust. 2 pkt 2 nakazuje przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia odpowiednio stosować przepisy § 2-4.

Zdaniem wnioskodawcy odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku zlecenia ma takie same przesłanki i funkcję jak odszkodowanie na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy. Tym samym brak jest jak argumentuje wnioskodawca uzasadnionych podstaw do tego, aby osoba otrzymująca odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku zlecenia miała obowiązek opłacania składek z tego tytułu. Tym bardziej, że jak podkreśla wnioskodawca jednocześnie zaczyna ona podlegać w opisanym stanie faktycznym obowiązkowi ubezpieczeń społecznych (i opłaca składki) z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Gdyby umowa zlecenia nadal wiązała strony, to osoba ta mogłaby dokonać wyboru tytułu ubezpieczenia eliminując obowiązek zapłaty składek z tytułu zlecenia. Nie sposób zatem wskazać racjonalnych podstaw systemowych lub aksjologicznych, które by uzasadniały przyjęcie obowiązku zapłaty składek z tytułu odszkodowania wypłacanego po ustaniu stosunku zlecenia osobie, która jednocześnie w tym okresie podlega obowiązkowi ubezpieczeń z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności i opłaca składki z tego tytułu, a nie ma woli opłacania składek z kilku tytułów.

W związku z powyższym, zdaniem wnioskodawcy, jeżeli osoba, która otrzymuje odszkodowanie za zakaz konkurencji po ustaniu umowy zlecenia (w stosunku do której obowiązek zapłaty składek od kwot odszkodowania wynika z uprzedniego podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia przewidującej zakaz konkurencji), następnie zacznie podlegać obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i opłacać składki z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, to od chwili powstania nowego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych zostaje ona zwolniona z obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu odszkodowania za zakaz konkurencji.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad oblizania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego.

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę, we wniosku o wydanie interpretacji w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji wypłacanego zleceniobiorcy po ustaniu kontraktu menedżerskiego w sytuacji równoległego prowadzenia przez niego działalności gospodarczej uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 3 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia osób wykonujących swą pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego odnośnie umowy zlecenia (w tym w oparciu o umowy o zarządzenie) stanowi przychód z tytułu tej umowy, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W myśl § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Przychodami na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są w myśl jej art. 4 pkt 9 przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania.

Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 12, poz. 860). Według nowego brzmienia § 5 ust. 2 cytowanego rozporządzenia przepisy paragrafów 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług (umów o zarządzanie spółką/kontraktów menedżerskich), do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Powyższe oznacza, iż zastosowanie wyłączeń przewidzianych w tym rozporządzeniu w odniesieniu do umów zlecenia uzależnione jest od ich charakteru oraz dopuszczalności zawarcia poszczególnych instytucji w tego typu umowach. Nie każde więc wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przewidziane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę znajdzie zastosowanie do umów zlecenia.

Należy przy tym mieć na względzie, iż przepisy wyżej wskazanego rozporządzenia należy interpretować ściśle z uwagi na fakt, iż regulacja ta ma charakter wyjątku od zasady ogólnej wyrażonej w art. 18 ust. 1 w zw. z ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy.

Z uwagi na fakt, iż zakaz konkurencji został uregulowany w Kodeksie pracy (art. 1011-1012) to powołane przepisy nie znajdą zastosowania do umów cywilnoprawnych podlegających rządom Kodeksu cywilnego. Nie oznacza to jednak, iż w przypadku zawarcia o zarządzanie spółką brak jest podstaw do uregulowania problematyki zakazu konkurencji - zleceniobiorca może bowiem w takim przypadku zobowiązać się względem zleceniodawcy do niepodejmowania działań konkurencyjnych w czasie jej trwania, jak również po jej zakończeniu, niemniej jednak zauważyć należy iż podstawy prawnej zawarcia takiej umowy nie można doszukiwać się w treści art. 1012 Kodeksu pracy, lecz jedynie w treści art. 3531 Kodeksu cywilnego. Zawarcie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy oraz w § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej możliwe jest jedynie w odniesieniu do osób pozostających w stosunku pracy.

W związku z faktem, iż normodawca w § 2 ust. 1 pkt 4 przywołanego wyżej rozporządzenia wyłącza z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wartość jedynie tych odszkodowań wypłaconych po ustaniu stosunku pracy, które zawarte zostały na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy brak jest podstaw do zastosowania tego wyłączenia do umów o zarządzanie spółką.

Zatem w świetle powyższego odszkodowanie z tytułu konkurencji po ustaniu umowy zlecenia nie ma takich samych przesłanek i funkcji jak odszkodowanie na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 kodeksu pracy. Zleceniobiorca nie może być stroną umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu pracy. Tym samym wyłączenie przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia nie ma zastosowania do zleceniobiorców.

Ponadto, należy wskazać, że w sytuacji rozwiązania umowy zlecenia ustaje tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym. Rozpoczęcie w następstwie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej powoduje powstanie nowego tytułu podlegania ubezpieczeniom. Nie powstaje zbieg tytułów podlegania ubezpieczeniom społecznym. W związku z czym nie zachodzi podstawa do stosowania właściwego przepisu art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Co istotne treść tego artykułu w żadnym wypadku nie rozstrzyga o obowiązku opłacania składek przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, której były zleceniodawca wypłaca odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji.

Mając na uwadze powyższe w odniesieniu do sytuacji przedstawionej we wniosku nie można uznać stanowiska wnioskodawcy za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

POUCZENIE

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

Opublikowano: www.zus.gov.pl