DI/100000/451/611/2013 - Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i fundusz pracy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w przypadku podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez niepełny miesiąc.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121), oraz w związku z wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 maja 2014 r., wydanym w sprawie o sygn. akt: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku (...) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) z dnia 23 kwietnia 2013 r. doręczonym dnia 25 kwietnia 2013 r. w przedmiocie ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (i Fundusz Pracy) z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w przypadku podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez niepełny miesiąc.

W dniu 25 kwietnia 2013 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) o wydanie pisemnej interpretacji W trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni w treści złożonego wniosku wskazała, iż jest przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową firmę od (...) Wnioskodawczyni (...) wznowiła działalność gospodarczą, która została zawieszona (...). W (...) wnioskodawczyni celem uzyskania informacji na temat zastosowania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyższej od najniższej podstawy wymiaru składek w przypadku objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym przez niepełny miesiąc skorzystała z infolini ZUS.

Wnioskodawczyni uzyskała informację, iż powinna obliczyć składki proporcjonalnie do podwyższonego wymiaru składek za liczbę dni miesiąca stycznia, kiedy prowadziła działalność tj. zgodnie z art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, odnosząc treść tego artykułu do wyższej podstawy wymiaru składek. Kierując się tymi wskazaniami wnioskodawczyni opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne proporcjonalnie od podwyższonej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za (...) dni tj. (...) kiedy podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Dnia (...) . wnioskodawczyni ponownie skorzystała z infolini ZUS aby upewnić się czy opłacając składki za (...) również powinna obliczyć i opłacić składki proporcjonalnie, ponieważ (...) urodziła dziecko i nie była pewna czy powinna opłacać składki za pełny miesiąc czy tylko do (...) włącznie. Tym razem wnioskodawczyni uzyskała informację, iż w (...) została wprowadzona w błąd: ponieważ w przypadku podstawy wymiaru składek przekraczającej najmniejszą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie można obliczać proporcjonalnie tj. wnioskodawczyni powinna była opłacić składki za pełny miesiąc, pomimo, iż podlegała ubezpieczeniom społecznym tylko przez (...) dni. Zgodnie z tymi wyjaśnieniami wnioskodawczyni opłaciła składki za miesiąc (...) nieproporcjonalnie tj. za cały miesiąc (...) oraz złożyła korektę deklaracji za miesiąc (...) Wnioskodawczyni nie opłaciła jednak tych składek od razu po złożeniu korekty ze względu na podleganie od (...) dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Dnia (...) zostało skierowane do wnioskodawczyni pismo z właściwej jednostki terenowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w którym stwierdzono niedopłatę składki na ubezpieczenie chorobowe za (...) i pouczono wnioskodawczynię by złożyła wniosek o przesunięcie terminu płatności składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Ponadto, poinformowano wnioskodawczynię, iż powinna była jednak obliczyć i opłacić składki na ubezpieczenia społeczne za (...) proporcjonalnie do liczby dni, w które podlegała ubezpieczeniu tj. nie za wszystkie dni miesiąca ale zgodnie z art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych proporcjonalnie tylko za (...) dni prowadzenia działalności.

W tym stanie faktycznym w związku ze sprzecznymi wyjaśnieniami otrzymanymi z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz w związku z pismem Inspektoratu ZUS (...) wnioskodawczyni powzięła wątpliwości, jak w istocie powinna prawidłowo postąpić w opisanej sytuacji obliczając składki na ubezpieczenia społeczne. Dodatkowo, odnosząc się do tej kwestii wnioskodawczyni powzięła wątpliwości jak obliczane są składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy w przypadku podstawy wymiaru składek wyższej od najniższej podstawy wymiaru składek. Czy stosowana jest wówczas zasada proporcjonalności opisana w art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Czy prawidłowe jest zastosowanie zasady proporcjonalności i deklaracja nie powinna była zostać skorygowana, a korekta jest nieprawidłowa ze względu na przekroczenie maksymalnej podstawy wymiaru składek w wymiarze miesięcznym/rocznym i z tego względu powinna złożyć kolejną korektę. Ponadto, czy zastosowanie zasady proporcjonalności było niezasadne i konieczne jest dopłacenie składek do wymiaru miesięcznego.

Decyzją z dnia 14 maja 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku odmówił przedsiębiorcy wydania pisemnej interpretacji. Uzasadniając decyzję organ stwierdził, iż tryb wydawania pisemnych interpretacji określony w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwia Zakładowi rozstrzygnięcie spraw, które były uprzednio przedmiotem ustaleń dokonanych przez terenową jednostkę organizacyjną Zakładu. Zakład w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie pełni funkcji kontrolnych., ani nie rozstrzyga sporów wynikłych z dokonanych ustaleń przez jednostkę ZUS.

Organ wskazał, iż z treści art. 10 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wynika, iż wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Brak jest natomiast podstaw do wydania interpretacji, gdy jej wydanie ma dotyczyć zdarzenia przeszłego, jak to ma miejsce w rzeczonej sprawie. Z treści wniosku wynika bowiem, iż stan faktyczny dotyczy ustalenia prawidłowej wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za miesiąc (...) i miesiąc (...). Z uwagi na powyższe, nie jest zatem możliwe wydanie wiążącej interpretacji odnoszącej się do zdarzeń przeszłych poprzedzających datę złożenia wniosku.

Uzyskanie przez przedsiębiorcę interpretacji służy uniknięciu przez przedsiębiorcę błędnego zastosowania przepisów prawa. Taki charakter pisemnych interpretacji sprawia, że nie może ona dotyczyć sytuacji już zaszłych - nie pozwalałoby to bowiem na unikniecie sytuacji nieprawidłowego zastosowania przepisów prawa.

Ponadto, jednoznaczny sposób ujęcia przez ustawodawcę w dyspozycji art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie pisemnej interpretacji uniemożliwia także Zakładowi wydanie interpretacji w sprawach dotyczących m.in. zasad korygowania i składania deklaracji ubezpieczeniowej, a także zasad rozliczenia składek np. na ubezpieczenie chorobowe. Kwestie te mają charakter techniczny, i nie dotyczą zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, lub zdrowotne.

Zagadnienie będące przedmiotem wniosku przedsiębiorcy o wydanie pisemnej interpretacji zdaniem organu nie dotyczyło materii, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z czym brak było podstaw do wydania w tym względzie pisemnej interpretacji.

Przedsiębiorca pismem z dnia 10 czerwca 2013 r. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, które wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 maja 2014 r., w sprawie o sygn. akt: (...) zostało uwzględnione. Sąd Zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał pozwanego do wydania pisemnej interpretacji w sprawie z wniosku ubezpieczonej (...) z dnia 23 kwietnia 2013 r. Sąd uzasadniając wyrok wskazał, iż mając na uwadze treść przepisów i przedmiot niniejszej sprawy uznać należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych winien wydać indywidualną interpretację przepisów dotyczącą zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, od podstawy wymiaru zadeklarowanej przez płatnika w wysokości wyższej od najniższej podstawy wymiaru zadeklarowanej przez płatnika w wysokości wyższej od najniższej podstawy wymiaru przy uwzględnieniu, iż okresem podlegania ubezpieczeniu nie jest pełny miesiąc.

Zakład pismem z dnia 29 maja 2014 r. wniósł apelację od wyroku Sądu Okręgowego w (...) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 maja 2014 r., w sprawie o sygn. akt: (...), która jednak wyrokiem Sądu Apelacyjnego w (...) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...) z dnia 3 lutego 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. akt: (...) została oddalona.

Pismem z dnia 16 października 2013 r. Zakład w wykonaniu zarządzenia Sądu Okręgowego w (...) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 października 2013 r., sygn. akt (...) wezwał wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku o własne stanowisko w sprawie.

W piśmie z dnia 28 października 2013 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku aa skutek wezwania Zakładu z dnia 16 października 2013 r. wnioskodawczyni przedstawiła własne stanowisko w sprawie, gdzie wskazała, że w jej ocenie w przypadku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez niepełny miesiąc i zadeklarowania wyższej podstawy wymiaru składek niż najniższa podstawa wymiaru składek przewidziana dla osób prowadzących działalność gospodarczą zasada proporcjonalnego obliczania podstawy wymiaru składek nie obowiązuje i przedsiębiorca zobowiązany jest do opłacenia składek od pełnej zadeklarowanej miesięcznej podstawy wymiaru składek, wbrew informacjom udzielonym wnioskodawczyni na infolinii ZUS

Mając na uwadze powyższe, działając w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w (...) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 maja 2014 r., w sprawie o sygn. (...), stanowisko wyrażone przez wnioskodawczynię we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji z dnia 23 kwietnia 2013 r., doręczonym z dnia 25 kwietnia 2013 r. w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz Fundusz Pracy w przypadku podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz ubezpieczeniu chorobowemu przez niepełny miesiąc uznać należy za prawidłowe.

Artykuł 10 ust. 1 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca noże złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Przez pojęcie "indywidualnej sprawy" należy rozumieć wykładnię przepisów dokonywana w oparciu wyłącznie o zawarty we wniosku przedsiębiorcy opis istniejącego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie pisemnej interpretacji zakreślają ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, przy czym trzeba podkreślić, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Z kolei stosownie do treści art. 18a ust. 1 powyżej cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia przysługuje osobom, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy, tj. osobom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Z kolei dyspozycja treści art. 18a ust. 2 powołanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje, iż powyższy przepis nie ma zastosowania do osób, które: prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność; wykonują działalność gospodarczą na rzecz przyszłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Zatem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być jednak niższa od określonego ustawą minimum. Stanowi ją kwota odpowiadająca 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla ubezpieczonych opłacających składki na zasadach ogólnych (art. 18 ust. 8 ustawy ww. ustawy), lub 30% minimalnego wynagrodzenia dla ubezpieczonych opłacających składki na warunkach określonych, w art. 18a ustawy ww. ustawy.

Z kolei zgodnie z art. 18 ust. 9 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Zasadę zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o której mowa w ust. 9 stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (art. 18 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Z powyższego wynika, że niższą kwotę podstawy niż wskazana wyżej można zadeklarować za miesiąc, w którym nastąpiło objecie ubezpieczeniami społecznymi (lub ich ustanie) i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, a także gdy za część miesiąca spełnione zostały warunki do przyznania zasiłku z ubezpieczenia osób prowadzących pozarolniczą działalność. Wówczas kwotę najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

Jednakże zasada ta nie będzie mieć zastosowania wobec osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w każdym przypadku, z uwagi literalne brzmienie art. 18 ust. 9 i ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepisy te odbierają osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, którzy zadeklarowali podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w rozmiarze przekraczającym ustawowe minimum, prawa do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca. Uprawnienie przewidziane w art. 18 ust. 9 i 10 powyższej ustawy znajduje jedynie zastosowanie w sytuacji, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w minimalnej wysokości określonej w art. 18 ust. 8 oraz art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dodatkowo powyższa zasada ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne znajduje zastosowanie w odniesieniu do opłacania składek na Fundusz Pracy w oparciu o art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r., o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149).

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 t o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.